Ուիքիփետիա

Պէյրութի Նաւահանգիստի Պայթումը (2020)

Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումը (4 Օգոստոս 2020), Լիբանանի մայրաքաղաք Պէյրութի մէջ, երեկոյեան ժամը 6:07-ին որոտացած մեծ պայթում։

Պէյրութը աւերակ վիճակի մէջ պայթումէն անմիջապէս ետք:

Պէյրութի նաւահանգիստին մէջ պայթումը քիմիական նիւթերու պահեստանոցի մը մէջ պատահած է: Պայթումը պատահած է գրաւուած պայթուցիկ նիւթեր ամբարող թիւ 12 պահեստանոցին մէջ: Ըստ նախնական տուեալներու տեղի ունեցած պայթումին տարողութիւնը շատ մեծ է ու աննախադէպ։ Արձանագրուած է շուրջ 4000 վիրաւոր, 207-է աւելի զոհ, ինչպէս նաեւ՝ 9-է աւելի անյայտ կորսուած: Պայթումը պատճառ դարձած է նիւթական մեծ վնասներու[1]։ Պայթումին ցնցումները զգացուած են մայրաքաղաքին շուրջ եղող տարբեր արուարձաններուն մէջ, իսկ պայթումին մօտ եղող շրջաններու շէնքերուն պատուհաններու ապակիները փշրուած կամ ալ տուները ամբողջութեամբ աւերակներու վերածուած են։ Ըստ Պէյրութի նահանգապետ Մարուան Ապպուտի, պայթումին իբրեւ հետեւանք 200,000-էն 250,000 հոգի անօթեւան մնացած է: Ընդհանուր ապահովութեան ընդհանուր տնօրէն հազարապետ-զօրավար Ապպաս Իպրահիմ յայտնած է, որ Պէյրութի նաւահանգիստին պայթումը պատճառած է 2700 թոն ամոնիոմի պահեստը, որ տարիներէ ի վեր ամբարուած է նաւահանգիստին մէջ, եւ կը գտնուէր Ափրիկէ փոխադրուելու ընթացքին մէջ[2]:

Մէկ տարի ետք, տակաւին իրաւաբանականօրէն յանցաւոր մը կամ յանցաւորներ չեն ճշդուած:[3]

Պատճառ

Խմբագրել

Անվտանգութեան ծառայութեան աղբիւրը յայտնած է, որ նախնական հրդեհը բռնկած է պահեստին մէջ զօդման աշխատանքներու ատեն: Ամոնիում նիթրաթը (nitrate) կապուած է Մոլտովիական բեռնափոխադրող MV Rhosus նաւուն հետ, որ 2014-ին կանգ առած է Պէյրութի նաւահանգիստին մէջ շարժիչի մը հետ կապուած հարցերու պատճառով: Նաւը տեղափոխած է 2750 թոն ամոնիում նիտրատ՝ Պաթում եւ Մոզամպիք քաղաքներէն: Երբ նաւը նաւարկութեան համար ոչ պիտանի համարուած է, սեփականատէրերը եւ բեռնափոխադրողները լքած են զայն, անձնակազմը վերադարձած է, իսկ բեռը տեղափոխուած է ծովափ՝ պահելու համար[4][5][6][7][8][9][10]:

Վնասներ

Խմբագրել
 
Պէյրութի մէջ վնասուած բնակարան մը

Ականատեսներու վկայութեամբ՝ պայթումէն վնասուած են 10 քմ հեռաւորութեան վրայ գտնուող տուները։ Լիբանանի պետութեան տուեալներուն համաձայն, երկրին երկրորդ մեծ հացահատիկի շտեմարանը աւերուած է ինչ որ աւելիով սրած է Պսակաձեւ Ժահրի եւ ծանր տնտեսական ճգնաժամի հետեւանքով յառաջացած սնունդի պակասը[11]:

Հարիւրաւոր վիրաւորներ, որոնք տեղափոխուած են մօտակայ հիւանդանոցներ, չեն կրցած հարկ եղած բուժօգնութիւնը ստանալ, հիւանդանոցներուն հասած վնասներուն պատճառով: Ս. Գէորգ հիւանդանոցը, որ կը գտնուի պայթումի վայրէն 1 քմ-էն պակաս հեռաւորութեան վրայ, ստիպուած է հիւանդները բուժել փողոցը հաստատութեան ստացած մեծ վնասներուն պատճառով[12]:

Պէյրութի եւ անոր շրջակայքը գտնուող դեսպանատուները յայտնած են իրենց շէնքերուն տարբեր աստիճանի վնասման մասին: Պայթումի վայրին անմիջական հարեւանութեամբ գտնուող Արժանթինի, Աւստրալիոյ, Ֆինլանտայի եւ Կիպրոսի դեսպանատուները լուրջ վնասներ ստացած են:[13][14][15][16]: Հարաւային Քորիայի դեսպանատունը, որ կը գտնուի պայթումի վայրէն 7,3 քմ հեռաւորութեան վրայ, հաղորդած Է դեսպանատան շէնքին երկու պատուհաններու աննշան վնասման մասին[17], աննշան վնասներու մասին հաղորդած են նաեւ Ղազախիստանի եւ Ռուսաստանի դեսպանատուները: Ֆինլանտայի դեսպանատունը փլած է պայթումին հետեւանքով, ղեկավարին տեղակալը յայտարարած է, որ դեսպանատունը «այլեւս գոյութիւն չունի»[18]:

Abou Merhi Cruises ընկերութեան պատկանող Orient Queen զբօսանաւը զգալի վնասներ ունի, եւ զբօսանաւուն մէջ քանի մը հոգի վիրաւորուած է[19][20]:

Ձերբակալութիւններ

Խմբագրել

Մինչեւ այս պահը, նաւահանգիստին պայթումին թղթածրարին հետ առնչուող ձերբակալուած ու հարցաքննուած են 19 անձեր, ներառեալ մաքսատան նախկին տնօրէն Շաֆիք Մերհին:[21]

Արձագանք

Խմբագրել

Ներքին

Խմբագրել

Լիբանանի վարչապետ Հասսան Տիապ յայտարարած է, որ պայթումին յաջորդ օրը ազգային սուգի օր է[22]։ Պէյրութի նահանգապետ Մարուան Ապպուտ հեռատեսիլի կայանէն լալով պատահածը կոչած է «ազգային աղէտ»։ Նախագահ Աուն յայտարարած է, որ կառավարութիւնը կ'աջակցի անօթեւան մնացած քաղաքացիներուն, իսկ Առողջապահութեան նախարարութիւնը կը վճարէ վիրաւորներուն բուժման ծախսերը[23]:

Միջազգային արձագանք

Խմբագրել

Շատ երկիրներու ներկայացուցիչներ իրենց աջակցութիւնն ու ցաւակցութիւնը յայտնած են, իսկ որոշ երկիրներ ալ օգնութիւն առաջարկած Լիբանանին: Իսրայէլ հերքած է իր ներգործութիւնը պայթումին գծով[24] եւ Հեզպոլլահի բարձրաստիճան պաշտօնեաները նոյնպէս հերքած են Իսրայէլի ներգործութիւնը[25]:

ՄԱԿ-ի գլխաւոր քարտուղար Անթոնիօ Կուտերեշ հանդէս եկած է յայտարարութեամբ մը, ուր «խոր ցաւակցութիւն յայտնած է զոհուածներու ընտանիքներուն, ինչպէս նաեւ Լիբանանի ժողովուրդին եւ կառավարութեան»՝ վիրաւորներուն մաղթելով շուտափոյթ ապաքինում եւ կրկին յայտնելով իր աջակցութիւնը Լիբանանի: Լիբանանի մէջ ՄԱԿ-ի խաղաղապահ առաքելութիւնը յայտարարած է, որ «պատրաստ է ամէն տեսակի օգնութիւն եւ աջակցութիւն ցուցաբերելու»[26][27]։

Քանի մը երկիրներ իրենց տեսարժան վայրերն ու յուշարձանները դարձուցած են Լիբանանի դրօշակին գոյներուն՝ յաջակցութիւն Լիբանանի: Լիբանանի դրօշակին գոյներով ներկուած են՝ Տուպայի մէջ գտնուող Պուրժ Խալիֆան, Թեհրանի մէջ Ազատութեան աշտարակը, Կիզայի բուրգերը եւ Թել Ավիւի քաղաքապետարանը[28]: Փարիզի Էյֆելեան աշտարակին լոյսերը կէս գիշերին մարած են՝ յաջակցութիւն Լիբանանի[29]: Ֆրանսայի նախագահ Էմանուէլ Մաքրոն անձամբ 6 Օգոստոսին այցելած է Պէյրութ եւ խոստացած իր աջակցութիւնը: Ան աղէտէն ետք քաղաք այցելած օտարերկրեայ պետութեան առաջին ղեկավարն է[30]:

Առողջապահութեան համաշխարհային կազմակերպութիւնը 5 Օգոստոսին Լիբանան ուղարկած է մարդասիրական օգնութեան առաջին բեռը Տուպայի տարածաշրջանային պահեստէն[31][32]: 5 Օգոստոսին Իրանի Կարմիր մահիկի ընկերութիւնը 95 թոն պարէնամթերք եւ դեղորայք ուղարկած է Պէյրութ[33]:

Գործարար Խալաֆ Ալ Հապթուր Լիբանանի հիւանդանոցներուն համար շտապ դեղորայքի միամսեայ պաշար ուղարկած է աւելի քան 1000 մահճակալով[34]:

Մեծն Բրիտանիան տրամադրած է շտապ բժշկական եւ մարդասիրական օգնութիւն, որու արժէքը կը կազմէ մինչեւ 5 միլիոն ֆունտ[35]: Քանատայի իշխանութիւնները յայտարարած են, որ անոնք կը տրամադրեն մարդասիրական օգնութիւն մինչեւ 5 միլիոն քանատական տոլար (շուրջ 3,7 միլիոն ԱՄՆ տոլար)` պայթումի հետեւանքները վերացնելու համար[36]: Ռուսաստան Լիբանան ուղարկած է արտակարգ իրավիճակներու նախարարութեան մասնագէտներ[37]: Ազրպէյճանի նախարարներու միութիւնը նիւթական օգնութիւն տրամադրած է Լիբանանին՝ 1 միլիոն ԱՄՆ տոլարի չափով[38]: Օգնութիւն տրամադրած են նաեւ՝ Ֆրանսան, Յորդանանը, Դանիան, Չեխիան, Յունաստանը՝ զոհերուն ընտանիքներուն օգնութիւն ցուցաբերելու համար[39]:

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել
  1. ↑ Պէյրութի պայթումը
  2. ↑ Աղէտի գօտի
  3. ↑ «A year on from Beirut explosion, scars and questions remain»։ the Guardian (անգլերեն)։ 2021-08-04։ արտագրուած է՝ 2021-08-04 
  4. ↑ Azhari Timour (4 August 2020)։ «Hundreds wounded as huge blast rips through Lebanon's Beirut»։ Al Jazeera։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 
  5. ↑ Khoury Jack, Landou Noa (August 4, 2020)։ «Massive explosion shakes Lebanese capital, buildings near Beirut port reportedly damaged»։ Haaretz (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 
  6. ↑ Haboush Joseph, Elkatouri Omar, Naar Ismaeel (4 August 2020)։ «Multiple explosions rock Downtown Beirut: Eyewitnesses»։ Al Arabiya English (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 
  7. ↑ Chulov Martin, Safi Michael, Borger Julian (5 August 2020)։ «Huge explosion in Beirut shatters windows and rocks buildings»։ The Guardian (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 
  8. ↑ «Massive blast in Beirut kills at least 10, sending shockwaves across city»։ Reuters։ 4 August 2020։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 
  9. ↑ Gadzo, Mersiha (4 August 2020)։ «Explosion 'caused by highly explosive material stored in warehouse': Official»։ Al Jazeera։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 
  10. ↑ Voytenko Mikhail (July 23, 2014)։ «Crew kept hostages on a floating bomb — m/v Rhosus, Beirut»։ fleetmon ; «Rhosus»։ Fleetmon [vessel tracker database]։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 ; Dagher Charbel, Maksoud Christine (October 2015)։ «m/v Rhosus — Arrest and Personal Freedom of the Crew»։ The Arrest News։ արտագրուած է՝ 5 August 2020 
  11. ↑ Molana-Allen Leila (2020-07-01)։ «Food insecurity hits middle class amid Lebanon's economic crisis»։ France 24։ արտագրուած է՝ 2020-08-04 
  12. ↑ Chulov Martin, Safi Michael, Borger Julian (5 August 2020)։ «Huge explosion in Beirut shatters windows and rocks buildings»։ The Guardian (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 
  13. ↑ «La Embajada argentina en Beirut sufrió graves daños, pero no hay heridos ni muertos»։ www.telam.com.ar։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  14. ↑ «Australian diplomats among thousands injured as Beirut blast damages embassy»։ www.abc.net.au (en-AU)։ 2020-08-05։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  15. ↑ Staff News Now (2020-08-04)։ «Report: Finnish Embassy in Beirut 'destroyed' by blast | News Now Finland» (en-GB)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-08-05-ին։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  16. ↑ Alsaafin Ted Regencia, Linah։ «Lebanon eyes state of emergency as Beirut death toll climbs: Live»։ www.aljazeera.com։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  17. ↑ «No S. Koreans Reported Killed or Injured in Beirut Explosions»։ world.kbs.co.kr (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  18. ↑ Staff News Now (2020-08-04)։ «Report: Finnish Embassy in Beirut 'destroyed' by blast | News Now Finland» (en-GB)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-08-05-ին։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  19. ↑ «'I can't believe I'm alive': Survivors recount Beirut explosion»։ www.aljazeera.com։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  20. ↑ «Orient Queen Cruise Ship Damaged in Blast In Beirut»։ Cruise Law News (en-US)։ 2020-08-05։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  21. ↑ «معلومات للـLBCI : عدد الموقوفين بملف انفجار مرفأ بيروت ارتفع الى 19 ويجري في هذه الأثناء التحقيق مع المدير العام السابق للجمارك شفيق مرعي»։ LBCI Lebanon (արաբերեն)։ արտագրուած է՝ 2020-08-07 
  22. ↑ «Multiple explosions rock Downtown Beirut: Eyewitnesses» (անգլերեն)։ Al Arabiya English։ 4 August 2020։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 
  23. ↑ «Massive warehouse explosion rocks Beirut, causing injuries and widespread damage»։ NBC News (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2020-08-07 
  24. ↑ «Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta patlama» (թուրքերեն)։ Anadolu Agency։ 4 August 2020։ արտագրուած է՝ 4 August 2020 
  25. ↑ staff T. O. I.։ «Israel not behind Beirut blast, sources on both sides say; at least 10 killed»։ www.timesofisrael.com (en-US)։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  26. ↑ «UNIFIL statement on the explosion in Beirut»։ UNIFIL (անգլերեն)։ 2020-08-04։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  27. ↑ «Lebanon: UN ‘actively assisting’ in response to huge explosions at Beirut port»։ UN News (անգլերեն)։ 2020-08-04։ արտագրուած է՝ 2020-08-05 
  28. ↑ «Tel Aviv shows solidarity with Lebanon, drawing right-wing ire»։ Haaretz.com (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2020-08-06 
  29. ↑ «Eiffel Tower in Paris goes dark in show of solidarity with Beirut after massive explosion»։ FOX TV Digital Team (en-US)։ 2020-08-06։ արտագրուած է՝ 2020-08-07 
  30. ↑ «Macron pledges help for Beirut as Lebanese rage against rulers»։ France 24 (անգլերեն)։ 2020-08-06։ արտագրուած է՝ 2020-08-07 
  31. ↑ Эльнар Байназаров, Валерий Воронов, Екатерина Ясакова (2020-08-05)։ «Средиземное горе: ВОЗ и отдельные страны отправляют гуманитарную помощь в Ливан»։ Известия (ռուսերեն)։ արտագրուած է՝ 2020-08-06 
  32. ↑ ВОЗ направила в Ливан медицинские средства в качестве помощи // ТАСС. 05.08.2020 г.
  33. ↑ «Иран отправил гуманитарную помощь Ливану - (ФОТОЛЕНТА)»։ SalamNews.org (ռուսերեն)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-09-22-ին։ արտագրուած է՝ 2020-08-06 
  34. ↑ «​ОАЭ направили гуманитарную помощь Ливану»։ russianemirates.com (ռուսերեն)։ արտագրուած է՝ 2020-08-06 
  35. ↑ «Лондон окажет гуманитарную помощь Ливану в размере 5 млн фунтов стерлингов - британский МИД»։ SWI swissinfo.ch (ռուսերեն)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-21-ին։ արտագրուած է՝ 2020-08-06 
  36. ↑ «Канада выделит более $3,7 млн на гуманитарную помощь Ливану»։ interfax.az։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-23-ին։ արտագրուած է՝ 2020-08-06 
  37. ↑ Четвертый самолет МЧС России вылетел в Бейрут // ТАСС. 06.08.2020 г.
  38. ↑ Редакция (2020-08-05)։ «Азербайджан выделил $1 млн для помощи Ливану»։ Зеркало.az (ru-RU)։ արտագրուած է՝ 2020-08-06 
  39. ↑ Страны мира направляют помощь Бейруту после взрывов Archived 2020-10-21 at the Wayback Machine. // SRG SSR. 05.08.2020 г.
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Պէյրութի_Նաւահանգիստի_Պայթումը_(2020)&oldid=235265» էջէն