Տիգրան Պետրոսեան

Տիգրան Պետրոսեան;
Ծնած է	17 Յունիս 1929[…]
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Խորհրդային Միութիւն
Մահացած է	13 Օգոստոս 1984 (55 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Միութիւն
Մայրենի լեզու	հայերէն
Մասնագիտութիւն	շախմատիստ, գրագէտ, լրագրող
Ամուսին	Rona Petrosian?

Տիգրան Վարդանի Պետրոսեան (17 Յունիս 1929(1929-06-17)^[1]^[2]^[3]^[…], Թիֆլիս, Խորհրդային Միութիւն^[1] - 13 Օգոստոս 1984(1984-08-13)^[3]^[4], Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն), սովետական հայ ճատրակի մեծ վարպետ, 1963-1969 ճատրակի համաշխարհային ախոյեան։ Ան «Տիգրան Երկաթ» կոչուած է՝ իր պաշտպանական խաղի գրեթէ անխորտակելի բնոյթին համար, ուր ապահովութիւնը գերակայ նշանակութիւն ունէր։

Պետրոսեան չորս անգամ Խորհրդային Միութեան ախոյեան եղած է (1959, 1961, 1969 եւ 1975), իսկ ութ առիթներով՝ ճատրակի ախոյեանութեան թեկնածու (1953, 1956, 1959, 1962, 1971, 1974, 1977 եւ 1980 թուականներուն)։ Ան աշխարհի ախոյեանութիւնը կը շահի 1963-ին (ընդդէմ Միխայիլ Պոթվիննիքի)։ 1966-ին իր տիտղոսը Պորիս Սփասքիի դէմ յաջողութեամբ պաշտպանելէ ետք, 1969-ին ան պարտութեան կը մատնուի նոյն հակառակորդին կոմէ։ 1971-1980 թուականներուն կը շարունակէ աշխարհի ախոյեանութեան պայքարը մղել։ ԽՍՀՄ հաւաքականի կազմին մէջ 9 անգամ կը յաղթէ ճատրակի ողիմպիականին։

Պետրոսեանի երեսնամեայ ներկայութիւնը համաշխարհային բեմահարթակին վրայ եւ իր ախոյեանութեան տարիները մեծ դեր կ'ունենան ճատրակի ժողովրդականութիւնը տարածելու ու ամրապնդելու գործին մէջ։ Ըստ 2004-ին հրատարակուած գիրքի մը հեղինակներուն, ան ճանչցուած է իբրեւ ամենադժուար յաղթուող ճատրակորդը՝ ճատրակի պատմութեան մէջ։

ԽաղաոճԽմբագրել

Պետրոսեանը (աջէն՝ բաճկոնով) 1961-ի շախմատի Եւրոպայի թիմային առաջնութեան ընթացքին: Դէմքով աջ նստած է Միխայիլ Տալը՝ աշխարհի այն ժամանակուայ ախոյեանը։

Տիգրան Պետրոսեան պահպանողական, զգոյշ եւ ծայր աստիճանի պաշտպանողական խաղաոճով ճատրակորդ մըն էր։ Կը հետեւէր Նիմցովիչի «կանխարգելման» խաղաոճին։ Ան հազուադէպօրէն նախայարձակ կ'ըլլար. կը յարձակէր, երբ կը զգար, որ կը գտնուէր անվտանգ դիրքի մը մէջ։ Սովորաբար կը յաղթէր՝ հետեւողականօրէն խաղալով, մինչեւ որ իր հակառակորդը սխալէր։ Ան կը յաղթէր՝ օգտուելով հակառակորդին սխալներէն, առանց բացայայտելու իր թոյլ կողմերը։ Համբերատարութիւնը եւ պաշտպանուելու վարպետութիւնը Տիգրան Պետրոսեանը կը դարձնէր դժուար պարտուող ճատրակորդ մը։

Պետրոսեանի անունով ճատրակի ակումբներԽմբագրել

1984-էն ի վեր ճատրակի կեդրոնական տունը կը կրէ ճատրակի աշխարհի 9-րդ ախոյեան Տիգրան Պետրոսեանի անունը։
Փարիզի մէջ կը գործէ Տիգրան Պետրոսեանի անուան ակումբ մը, որու նախագահն է Ֆրանք-Վազգէն Պայրամեան (Ֆրանսա), պատուոյ նախագահն է ճատրակի միջազգային կազմակերպիչ Գագիկ Յովհաննիսեանը (Հայաստան), քարտուղարն է Հելեն Պայրամեան (Ֆրանսա)^[5]։

ՊատկերասրահԽմբագրել

Տիգրան Պետրոսեանին նուիրուած նամականիշ
Տիգրան Պետրոսեան
Տիգրան Պետրոսեանի կիսանդրին Օղակաձեւ զբօսայգիին մէջ, Տիգրան Պետրոսեանի անուան ճատրակի տան մօտ:
Տիգրան Պետրոսեանի կիսանդրին (Երեւան, Ճատրակի տուն)
Տիգրան Պետրոսեանի յուշարձանը՝ Ապարան

ԾանօթագրութիւններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Петросян Тигран Вартанович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>
↑ Փարիզի մէջ կը գործէ Տիգրան Պետրոսեանի անուան ճատրակի ակումբ, tert.am

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q17378135">Петросян_Тигран_Вартанович_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Петросян Тигран Вартанович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_Hrsg.:_[[:de:Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus|Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus]],_[[:de:Wissen_Media_Verlag|Wissen_Media_Verlag]]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q2664168">[http://www.enciclopedia.cat/enciclop%25C3%25A8dies/gran-enciclop%25C3%25A8dia-catalana/EC-GEC-0050635.xml_Gran_Enciclopèdia_Catalana]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ca:Grup_Enciclopèdia|Grup_Enciclopèdia]],_1968.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>

[5] Փարիզի մէջ կը գործէ Տիգրան Պետրոսեանի անուան ճատրակի ակումբ, tert.am

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Տիգրան Պետրոսեան

Ծնած է	17 Յունիս 1929(1929-06-17)^[1]^[2]^[3]^[…]
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Խորհրդային Միութիւն^[1]
Մահացած է	13 Օգոստոս 1984(1984-08-13)^[3]^[4] (55 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Միութիւն
Մայրենի լեզու	հայերէն
Մասնագիտութիւն	շախմատիստ, գրագէտ, լրագրող
Ամուսին	Rona Petrosian?