Քէօրքիւնէ

Քէօրքիւնէն Քեսապ շրջանի Չինարճըգ-Էքիզօլուք տանող ճամբուն վրայ գտնուող երրորդ գիւղն է Չինարճըգէն եւ Չագալճըգէն ետք ուր հաստատուած են հայերը շատ հին թուականներէն իվեր։

Հակիրճ պատմութիւն

Անտիոքի Ռենալտ (Reynald of Chatillon 1153-1160) դուքսի նօթագրութիւններուն մէջ կը յիշուի Corcona գիւղը որ կը գտնուէր Անտիոքի հարաւը։ Քէօրքիւնայի մէջ գտնուած մետաղէ դրամները, կաւէ ամանները, եւայլն, մասամբ կ՛ապացուցեն այս վարկածը։

19րդ դարու սկիզբը գիւղի թաղերու մէջ կ՛ապրէին 5 գերդաստաններ համեմատաբար իրարու շատ մօտ տուներով։ Գիւղացիներուն գլխաւոր զբաղումն էր երկրագործութիւն եւ անասնապահութիւն։

1840-ական թուականներէ սկսեալ Քէօրքիւնէյի բնակչութիւնը կամաց-կամաց կը յարի բողոքական դաւանանքին։ 1898-ին կը հիմնուի գիւղի հայ աւետարանական եկեղեցին, յաջորդ տարին Էքիզօլուքի հայ աւետարանական համայնքի հետ կը կազմուի միացեալ եկեղեցին։

1909-ի Կիլիկիոյ ջարդի ատեն թուրք խուժանը կը մտնէ գիւղը եւ կը կողոպտէ ու կրակի կու տայ բոլոր տուները։ 1911-ի տուեալներով Քէօրքիւնէ ունէր 43 տուն բնակիչ 201 անձով։ 1915-ին գիւղացիները կը տարագրուին եւ տարագրութեան ճամբաներու վրայ կը զոհուի գիւղի բնակչութեան մէկ երրորդը։ 1920-ին գիւղ կը վերադառնան միայն 73 անձ, 20 այլ անձեր ապրելով շրջանէն դուրս։

Աղեքսանդրէթ Սանճագի ժամանակ գիւղի բնակչութիւնը կ՛աւելնայ։ Այսպէս 1929-ին՝ 189 եւ 1938-ին 215՝ անձի բնակչութիւն մը ունի Քէօրքիւնէ։

1947-ին հայրենիք կը ներգաղթեն 63 անձ, գիւղ կը մնայ 30 ընտանիք 114 անձով։1955-ին գիւղը ուներ 94 բնակիչ։

1960-ական թուականներու խնձորի պարտիզպանութեան զարգացումով գիւղը կը բարելաւուի։ Ճամբան կը դառնայ ասֆալթապատ, գիւղը կ՛օժտուի ելեկտրական եւ ջուրի ցանցերով։ Կը բացուին օճառի գործարաններ, գիւղը կ՛ունենայ պտղասառնարան։

1993-ի տուեալներով գիւղը ուներ մնայուն 57 բնակիչ կամ 18 տուն, սակայն ամռան հոն օդափոխութեան համար հալէպահայ եւ լիբանանհայ ընտանիքներ շինած են առանձնատուներ եւ ամառը հոն կ՛անձընեն։

Բնորոշիչ Կառոյցներ

Գիւղին գլխաւոր կառոյցներն են՝

1. Սբ Ստեփանոս մատուռը - այժմ աւերակ- հիմնուած 19րդ դարու սկիզբներուն։
2. Քէօրքիւնէ-Էքիզօլուքի աւետարանական միացեալ եկեղեցին հիմնուած 1898-ին։
3. Գերեզմանատունը։
4. Երկու դպրոցներ՝ Աւետարանական (1898-1915, 1930-1980) եւ Միացեալ ( 1934-1939)։

Մատենագիտութիւն

1. Յակոբ Չոլաքեան, «Քեսապ», Ա. հատոր, Հալէպ, 1995
2. Յակոբ Չոլաքեան, «Քեսապ», Բ. հատոր, Հալէպ, 1998
3. Յակոբ Չոլաքեան, «Քեսապ», Գ. հատոր, Հալէպ, 2004
4. Յակոբ Չոլաքեան, «Քեսապի երեք օրերը», Երեւան, 2014
5. Սուրիական մարադահամար՝ http://www.cbssyr.org/new%20web%20site/General_census/census_2004/NH/TAB06-6-2004.htm
6. Լոս Անճըլեսի Քեսապի Ուսումնասիրաց Միութիւն - Կայքէջ www.keaofla.com
7. Լոս Անճըլէսի Քեսապի Ուսումնասիրաց Միութիւն - տարեկան գրքոյկ 25 թիւ՝1991-2015
8. Պէյրութի Քեսապի Ուսումնասիրաց Միութիւն - Ալպոմ Քեսապի եւ շրջակայից- Պէյրութ, 1955
9. Հայկական Սովետական Հանրագիտարան - Հատոր 4, 7, 12 - Երեւան 1974-1986
10. Լոս Անճըլեսի Քեսապի Ուսումնասիրաց Միութիւն - Քեսապն ու քեսապցին - Լոս Անճըլես 2011