Առանձար

Առանձար;
Ծննդեան անուն	Միսաք Գույումճեան
Ծնած է	8 Սեպտեմբեր 1877
Ծննդավայր	Կեսարիա, Թուրքիա
Մահացած է	13 Սեպտեմբեր 1913 (36 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ատանա, Ատանայի վիլայէթ, Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Սանասարեան Վարժարան; Զիւրիխի Համալսարան
Մասնագիտութիւն	երգիծաբան, վիպասան

Առանձար (Միսաք Գույումճեան) (8 Սեպտեմբեր 1877, Թալաս (Կեսարիա) - 13 Սեպտեմբեր 1913, Ատանա), հայ գրող, երգիծաբան։

Կենսագրութիւն

Ծնած է Կեսարիոյ մօտիկ Թալաս գիւղը, Քերովփէ Գույումճեանի ընտանեկան յարկին տակ։ Աւարտած է Կարնոյ Սանասարեան վարժարանը, իսկ բարձրագոյն ուսման համար մեկնած է Եւրոպա, ուր նախ ուսանած է Միւնիխի համալսարանին մէջ, ապա՝ անցած Զուիցերիա, ուր աւարտած է Զիւրիխի համալսարանի մանկավարժական ճիւղը։

Գրական Ազպարէզ

Ուսանողական տարիներէն նուիրուած է գրական-ստեղծագործական կեանքին՝ երգիծական պատմուածքներով, ներկայացնելով Երկրի հայութեան կեանքը օսմանեան բռնատիրութեան տակ։ Ուսանողական տարիներու այդ պատմուածքներն ու վիպակները ի մի բերելով, 1905-ին, լոյս ընծայած է իր առաջին հատորը՝ Առանձար գրչանունով եւ «Վշտի ծիծաղներ» խօսուն խորագիրը կրող իր արձակ գործերու ժողովածուն, ուր նկարագրուած է հայ կեանքը, իր տառապանքով ու բարքերով, համեմուած հաճելի զուարթախոհութեամբ։

1907-ին հրաւիրուած է Աղեքսանդրիա, Եգիպտոս, ստանձնելու համար տեղւոյն Ազգային վարժարանին տնօրէնութիւնը՝ միաժամանակ ուսուցչութիւն կատարելու։ Նոյն տարին լոյս ընծայած է իր միակ թատերախաղը՝ «Փրկիչները»^[3]։

Առանձար միայն մէկ տարի մնացած է Աղեքսանդրիա։ Օսմանեան Սահմանադրութեան հռչակումին հետ, 1908-ին, ան տեղափոխուած է Ատանա եւ ստանձնած՝ տեղւոյն Ազգային վարժարաններուն մէջ ուսուցչական պաշտօններ, ապա եւ նշանակուած՝ տնօրէն։

Ան ծանր տանելով Ատանայի կոտորածը, իր տառապանքին յուզիչ թարգմանը կը դառնան պարզ ու մատչելի արեւմտահայերէնով եւ իրապաշտ շունչով գրուած վիպակները՝ «Կախաղանէն... ամուսնութիւն», «Բուրդի վաճառականութիւն», «Մօրուքի սանտրը» եւ «երկու պատկեր» հանրածանօթ եւ սիրուած գործերը^[3]։

Մինչեւ իր վաղաժամ մահը՝ 13 Սեպտեմբեր 1913-ին, Առանձար մնացած է դպրոցի տնօրէն եւ շարունակած է ստեղծագործել։

Մահացած է 1913 թուականի Սեպտեմբեր 13-ին, Ատանայի մէջ։

Գրչանուն

Հայ գրականութեան մէջ Միսաք Գույումճեան ստեղծած է իր անկիւնը՝ Առանձար գրչանունով, որ վերցուած էր հայոց պատմութենէն, Ամատունի նախարարական տոհմէն, Զարեւանդի ճակատամարտին հռչակուած Առանձար Ամատունիէն^[3]։

Երկեր

Վշտի ծիծաղ, Թիֆլիս, 1905, 200 էջ:
Փրկիչներ (թատերախաղ), Աղէքսանդրիա, 1907, 180 էջ:
Վշտի ծիծաղ (պատմվածքներ), Երեւան, 1947, 164 էջ:
Վշտի ծիծաղ (պատմվածքներ), Երեւան, 1961, 152 էջ:
Առանձար, Թլկատինցի, Բաշալյան Լեւոն, Երկեր, Երեւան, 1982, էջ 478–604:
Վշտի ծիծաղ (պատմուածքներ), Պէյրութ, 1988, 152 էջ:

Աղբիւրներ

Ալեքսան Աթթարեան «Տիր», 1995, Հալէպ:
Հայ գրականութեան պատմութին, երկրորդ գիրք, Երեւան, 1950, էջ 322:

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 «Առանձար (Միսաք Գույումճեան, 1877-1913). Արեւմտահայ արձակի երգիծական ու իրապաշտ ձայն մը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2012-10-24-ին։ արտագրուած է՝ 2016-12-26

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1525071_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q13053618">[[:hy:Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան|Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1990.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[Առանձար-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 «Առանձար (Միսաք Գույումճեան, 1877-1913). Արեւմտահայ արձակի երգիծական ու իրապաշտ ձայն մը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2012-10-24-ին։ արտագրուած է՝ 2016-12-26

[1]

[2]

[3]

Առանձար

Ծննդեան անուն	Միսաք Գույումճեան^[1]^[2]
Ծնած է	8 Սեպտեմբեր 1877(1877-09-08)^[1]^[2]
Ծննդավայր	Կեսարիա, Թուրքիա^[1]^[2]
Մահացած է	13 Սեպտեմբեր 1913(1913-09-13)^[1]^[2] (36 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ատանա, Ատանայի վիլայէթ, Օսմանեան Կայսրութիւն^[1]
Ազգութիւն	Հայ^[1]
Ուսումնավայր	Սանասարեան Վարժարան^[1] Զիւրիխի Համալսարան^[1]
Մասնագիտութիւն	երգիծաբան, վիպասան