Ատրպետ Ատրպետեան

Ատրպետեան Ատրպետ (Սարգիս Մուպահեաճեան 31 Յունուար 1860(1860-01-31), Կարս, Էրզրումի էլայեթ, Օսմանեան Կայսրութիւն - 1937, Լենինական, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն), հայ արձակագիր, վիպասան, հասարակական գործիչ, ԽՍՀՄ գրողներու միութեան անդամ 1934 թուականէն։

Ատրպետ Ատրպետեան
Ծննդեան անուն	Սարգիս Մուպահեաճեան
Ծնած է	31 Յունուար 1860(1860-01-31)
Ծննդավայր	Կարս, Էրզրումի էլայեթ, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է	1937
Մահուան վայր	Լենինական, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն  Ռուսական Կայսրութիւն  Խորհրդային Միութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Մասնագիտութիւն	գրագէտ, հանրային գործիչ, Խմբագիր, դրամագէտ
Անդամութիւն	Խորհրդային Հայաստանի Գրողներու Միութիւն
Կուսակցութիւն	Սոցեալ Դեմոկրատ Հնչակեան Կուսակցութիւն

Կենսագրութիւն

Ծնած է Կարս, տաճկաց տիրապետութեան ժամանակ։ Սկզբնական կրթութիւնը ստացաւ Բաղէշցի Գրիգոր պատուելիի մօտ, 1869-1871 թուականներուն կը յաճախէ ծխական ուսումնարանը, իսկ 1871-1872՝ կաթոլիկաց դպրոց։ 1873-ին կը մեկնի Ալեքսանդրոպոլ՝ ուսումը շարունակելու նպատակով, եւ այնտեղէն ալ կ'անցնի Կ․ Պոլիս, ուր կը մտնէ Վիեննայի Մխիթարեանց ուսումնարանը, հանգուցեալ Հայր Արսէն Այտընեանի օրով։

1881-ին կը վերադառնայ Կարս եւ տեղւոյն հայոց երկսեռ ծխական ուսումնարաններէն ներս, մինչեւ 1888 թուական, կը դառնայ ընդհանուր պատմութեան ու աշխարհագրութեան ուսուցիչ։ Միեւնոյն ժամանակ կ՛ընտրուի՝ քաղաքային պատգամաւոր։ 1889-ին ուսուցչական ասպարէզը թողնելով՝ կը տեղափոխուի Պաքու եւ կը սկսի ծառայել նաւթագործարաններու մէջ։ 1893-ին կ'անցնի Թաւրիզ դատարանական գործեր վարելու եւ 1895-ին կրկին կը վերադառնայ Կովկաս։ 1898-ին հարաւային Ռուսաստան կ՛երթայ՝ մասնաւոր գործերով, սակայն քիչ ժամանակ յետոյ կ'անցնի Պարսկաստան (Թաւրիզ քաղաք) եւ 1899–ի Մայիսէն կը զբաղի դատարանական գործերով։ Ատրպետի առաջին գրական աշխատութիւնն է «Խեւ Կարապետ» վէպը (Թիֆլիս, 1899), որ լոյս կը տեսնէ 1889 թուականին «Մուրճ»-ի մէջ՝ առանձին գիրքով։ կ'աշխատակցի «Մշակ»-ին, «Աղբիւրը»-ին, «Տարազ»-ին եւ «Գաղափար»-ին։

Մահացած է Լենինական (Կիւմրի) 1937 թուականին։

Գրական վաստակ

• «Շուշան» (օպերա 3 գործ․ 1890 )
• «Ալմաստ», վէպ (1891)
• «Ղադի»
• «Արդար Դատաստան»
• «Թուլումրաջիներ» (1899)
• «Սարրաֆ», ողբերգութիւն (1893)
• «Խիւլաֆաթ»
• «Ժառանգներ» (1899)
• «Քոռ Եղիկ», վէպ (1898)
• «Բերսայի Առաքելը», վէպ (1893)
• «Շխնոց» (1898)

Բացի այս, ունի բազմաթիւ վիպակներ ու պատկերներ՝ «Քիւլհանրէյ», «Կաղ Նազօ», «Խառա-Խրխա», «Սօֆթա», «Ոսկէ Որդին», «Այիշէ-Խանում», «Օսմանեանների 600 Ամեակը», «Հարազիստներ», «Երախտապահանջ», «Կուռք», «Սեւ Քաղաք», «Ծպտեալ Սուլթան», «Փաշա», «Վիւքալայի Գաղտնիքը», «Երախտիք», «Քրտերը Պարսկաստանում» եւ այլն, տպուած ու անտիպ բազմաթիւ գրուածքներ, որոնք մեծ մասամբ Կարս ձգած է հեղինակը։

Աղբիւրներ

• Հայր Մկրտիչ Վրդ․ Պոտուրեան, «Հայ Հանրագիտակ», Պրուքէշ 1938, հատոր Բ․, էջ 249-250։