Կարապետ Մելիք Օհանջանեան
Կարապետ Մելիք Օհանջանեան (4 Մարտ 1893, Երեւան, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն - 22 Փետրուար 1970, Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[1]), հայ բանասէր, հայագէտ, արեւելագէտ եւ թարգմանիչ։
| Կարապետ Մելիք Օհանջանեան | |
|---|---|
| Ծնած է | 4 Մարտ 1893 |
| Ծննդավայր | Երեւան, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 22 Փետրուար 1970 (76 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն |
| Ուսումնավայր |
Լազարեան Ճեմարան Համպոլտթ Համալսարան |
| Կոչում | փրոֆէսոր |
| Մասնագիտութիւն | թարգմանիչ, բանասէր, հայագէտ, արեւելագէտ |
| Աշխատավայր | Երեւանի Պետական Համալսարան |
Կենսագրական գիծեր Խմբագրել
Ծնած է Մեղրիի շրջանի Կալեր Մելիքանիստ գիւղը[2]։ Նախնական կրթութիւնը ստացած է Գանձակի մէջ եւ ապա մեկնած է Մոսկուա, ուսումը շարունակելու Լազարեան ճեմարանէն ներս:
Աւարտելով ուսումը հետեւած է արեւելագիտական բաժինի մասնագիտական լսարաններու: Ընթացքին հայագէտ Կարապետ Կոստանեանի յանձնառութեամբ գրած է իր առաջին գիտական հետազօտութիւնը՝ «Մամիկոնեաններու նախարարական տոհմը ըստ Փաւստոս Բիւզանդի Հայոց Պատմութեան» նիւթով:
Օհանջանեան Լազարեան ճեմարանի խորհուրդի որոշումով ղրկուած է Գերմանիա Հնդկաստանի հին գրական լեզուն՝ սանսկրիտ սորվելու։ 1915-1917 թուականներուն ազատ ունկնդիր եղած է Պերլինի համալսարանէն ներս:
Վարած պաշտօններ Խմբագրել
Ուսումը աւարտելէ ետք վերադարձած է Հայրենիք եւ որոշ ժամանակ աշխատած է իբրեւ կարմիր բանակի մշակութային բաժինի վարիչ, ինչպէս նաեւ «Կարմիր Բանակ» թերթի խմբագիր: Ընթացքին Երեւանի համալսարաններէն ներս դասաւանդած է հայ գրականութիւն, ինչպէս նաեւ գերմաներէն լեզու.։
1921 թուականին գլխաւորած է Հայաստանի Գիտական կաճառը, Էջմիածինի մէջ, իսկ 1930-1937 թուականներուն եղած է Հայաստանի Գիտութիւններու ակադեմիայի, մշակութային պատմութեան եւ գրականութեան հիմնարկներու գիտական քարտուղարը, միաժամանակ վարելով հայ հին գրականութեան եւ ժողովրդական բանահիւսութեան բաժիններու վարիչի պաշտօնը:
Ձերբակալութիւն Խմբագրել
Օհանջանեան Խորհրդային Միութեան կողմէ ձերբակալուած է 1937 թուականին, կուսակցական գաղտնի կազմակերպութիւններու անդամ ըլլալու եւ զանոնք խորհրդային կարգերու դէմ ապստամբութեան մղելու մեղադրանքով։ 1941 թուականին դատուելով դատապարտուած է հինգ տարուան ազատազրկման եւ աքսորի, սակայն երեք տարի ետք՝ 1944-ին, Հայաստանի Գիտութեան ակադեմիայի նախագահ Յովսէփ Օրբէլիի միջնորդութեամբ ազատ արձակուած է:
Ազատ արձակուելէ ետք Օհանջանեան աշխատանքի ընդունուած է Գիտութիւններու ակադեմիայի գրականութեան կաճառէն ներս իբրեւ աւագ գիտաշխատող. միաժամանակ շարունակած է իր ուսուցչութեան պաշտօնը ռուսական մանկավարժական կաճառէն ներս:
Աշխատութիւններ Խմբագրել
Օհանջանեան զբաղած է բանագիտութեամբ, հին հայ գրականութեամբ, հայ ժողովուրդի պատմութեամբ, արեւելագիտութեամբ, ինչպէս նաեւ գրական, գիտական բանահիւսութիւններով: Անոր յայտնի գործերէն են՝
- «Տիրան-Տրդատի վէպը ըստ Փաւստոս Բիւզանդի»,
- «Ագաթանգեղոսի բանահիւսութեան աղբիւրներու շուրջ»,
- «Միթրա-Միհրը «Սասնայ Ծռերու» մէջ» եւ այլ բազմաթիւ գիտական ու հետազօտական աշխատութիւններ:
Բանասէրը հայագէտ, գրականագէտ ու լեզուաբան Մանուկ Աբեղեանի հետ միասին ձեռնարկած է «Սասնայ Ծռեր»ու հրատարակութեան աշխատանքը։ Գրի առած է «Սասնայ Ծռեր»ու ութ նոր պատումներ եւ ռուսերէնի թարգմանած է զանոնք։
Ռուսերէնի թարգմանած է նաեւ Մանուկ Աբեղեանի «Հայոց հին գրականութեան պատմութիւն» աշխատութիւնը:
Իր ուսումնասիրութիւններուն նիւթ եղած են Կորիւնի «Վարք Մաշտոցի» աշխատութիւնը, Կիրակոս Գանձակեցիի «Հայոց պատմութիւն»ը եւ ուրիշ պատմական արժէք ներկայացնող երկասիրութիւններ:
Կոչումներ Խմբագրել
Շնորհիւ իր աշխատանքներուն ու ծառայութիւններուն, 1935 թուականին Հայաստանի գիտական խորհուրդը Օհանջանեանին շնորհած է գիտազօտական հիմնարկներու անդամի, ինչպէս նաեւ տոքթորի կոչում։
1962 թուականին ստացած է Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետութեան գիտութեան վաստակաւոր գործիչի կոչումը[3]:
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ «AV Production - Կարապետ Մելիք-Օհանջանեան»։ avproduction.am։ արտագրուած է՝ 2020-07-22
- ↑ Ակադեմիկոս Կարապետ Մելիք-Օհանջանեան (Ծննդեան 100-ամեակի առթիւ) բանասիրական գիտութիւնների դոկտոր Ս. Բ. Յարութիւնեան
- ↑ «ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՆՑԵԱԼԷՆ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ ԱՅՍՕՐ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2022-03-09