Շահան Ռ. Պէրպէրեան

Շահան Ռ. Պէրպէրեան;
Ծնած է	Օգոստոս 1891
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է	9 Հոկտեմբեր 1956 (65 տարեկանին)
Մահուան վայր	Փարիզի 14-րդ շրջան, Փարիզ
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն; Ֆրանսա
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Պէրպէրեան Վարժարան
Մասնագիտութիւն	ուսուցիչ, երաժշտագէտ, խմբավար, հոգեբան, փիլիսոփայ, երգահան
Աշխատավայր	Պէրպէրեան Վարժարան; Փարիզի Համալսարան; Պէրպէրեան Վարժարան; Երուսաղէմի Ժառանգաւորաց վարժարան
Ծնողներ	հայր՝ Ռեթէոս Պէրպէրեան
Երեխաներ	Արտաւազդ Պէրպէրեան

Շահան Պէրպէրեան (Օգոստոս 1891^[1], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն^[2] - 9 Հոկտեմբեր 1956(1956-10-09)^[3]^[2], Փարիզի 14-րդ շրջան, Փարիզ), հայ փիլիսոփայ, երաժիշտ, մանկավարժ, հոգեբան, գեղագէտ եւ գրող։ Նկարիչ Արտաւազդ Պէրպէրեանի հայրը։

Կենսագրութիւն

Պէրպէրեան ծնած է Կոստանդնուպոլիս, ներկայիս Թուրքիոյ մէջ։ 1894-1896-ին, իր ծնողներուն՝ Ռեթէոսի եւ Զարուհիի, եւ մեծ եղբօր՝ Օննիկի հետ, ապրած է Ժընեւ, Զուիցերիա, ազատելու համար Սուլթան Ապտուլ Համիտի դաժանութիւններէ,

Վերադառնալով Կոստանդնուպոլիս, ընդունուած է Պէրպէրեան դպրոց, որ հիմնած էր Գատըգէոյի մէջ^[5]: Այդ ժամանակ սկսած է ջութակի անձնական դասեր առնել, բայց շուտով փոխած է միտքը, ձեռնարկելով դաշնամուր նուագելու, ուր նոյնպէս չէ յաջողած։

1906-ին Պէրպէրեան աւարտած է դպրոցը, եւ 15 տարեկանէն սկսեալ աւանդած է գրականութիւն եւ գիտութիւն։ 1908-ին անցած է Փարիզ եւ յաճախած է Սորպոն եւ Քոլեճ Տո Ֆրանս, ուսանելով փիլիսոփայութիւն եւ հոգեբանութիւն Հենրի Պերկսոնի եւ Ճորճ Թումասի հետ, ապա ընկերաբանութիւն՝ Էմիլ Տուրքhայմի հետ։ Նոյն ժամանակ^[6], Պէրպէրեան պահած է իր սէրը երաժշտութեան հանդէպ, յաճախելով համերգներու եւ երաժշտութեան դասեր տալով։

1911 թուականին, Պէրպէրեան պարտաւոր էր վերադառնալ Կոստանդնուպոլիս, ստանձնելու համար Պէրպէրեան դպրոցի տնօրէնի պաշտօնը եւ չէ կրցած շարունակել մասնագիտութիւնը։ Խորացած է հայ մշակութային կեանքին եւ մթնոլորտին մէջ։ Այս ժամանակռ ծանօթացած է Կոմիտասին եւ անոր հետ յաճախակի զրոյցներ ունեցած՝ արուեստի հարցերու շուրջ։

1918-ին Շահան Պէրպէրեան որոշած է տնօրինել Ուսուցիչներու Խնամակալ Յանձնաժողովը եւ մասնակցիլ Կեդրոնական Ուսումնական Խորհուրդին։ Յօդուածներ հրատարակած է թերթերու մէջ։ 1922 թուականին, Գեղամ Գաւաֆեանի, Վահան Թէքէեանի^[7], Յակոբ Օշականի^[8] եւ Կոստան Զարեանիհետ խմբագրած է «Բարձրավանք» ամսաթերթը, որ նուիրուած էր գրականութեան եւ արուեստի։ ։

1921-ին ամուսնացած է Դելլի Սիրագեանի հետ եւ ունեցած երկու մանչ զաւակ՝ Արտաւազդ (1923-2002) եւ Պարէտ։ Պարէտ մահացած է 20 տարեկանին ինքնաշարժի արկածով, իսկ Արտաւազդ անցած է Փարիզ եւ զբաղած է արուեստով։

Պէրպէրեանի ձեռագիրները կը գտնուին Երուսաղէմի մատենադարանին մէջ։

Մահացած է Փարիզի մէջ, 9 Նոյեմբեր 1956-ին։

Հրատարակուած գործեր

Բարձրացում
Փափաք
Պոլիս
Քու յիշատակդ
Իւսկիւտար
Կ՚անձրեւէ տղաս
Գիշերերգ
Աստուածածնին ու խաչին
Հրաւէր լուսնի տակ
Դուն աղբիւրն ես
Գարուն բացուաւ
Հօյ Հելինէ
Արազին
Հովին երգը
Զարոյի երգը
Կարօտի երգ
Ես ունէի
Ամպի փէշով
Ձմեռն անցաւ
Լուսաւորչի կանթեղը
Հասուն արտ
Գիւղիս ճամբան
Գիշերն անուշ է
Սէրով, սէրով
Ահաւասիկ
Թող դէմքդ տժգունի
Հսկում
Երգ երջանկութեան
Անձրեւին հետ
Իրիկունն իջաւ
Ձեռագիր
Վարդանանց քայլերգ
Ովսաննա
Ալէլուիա
Այսօր տօն է
Ետեւէս եկուր
Մի՛ մերձենար յիս
Անառակը
Եկուր վիշտ
Օրերն անդարձ
Իղձ
Ջուրին վրայ

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMTAtMDQiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6MjczMDk4O3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=52%2C-537&uielem_islocked=1&uielem_zoom=194&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 9 — հատոր 9. — է. 278–279.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124737636"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Երաժշտություն
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63484499"></a>
↑ Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 104. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>
↑ Սահակ Վարդապետ Երաժիշտը։ Հասկ, Antilias, 1956, pp 458-9.
↑ Գ. Վ. (Գարեգին Վարդապետ)։ Շահան Պէրպէրեան (1891-1956). Հասկ։ Antelias, 1956, pp 455-8.
↑ Seven Songs from Vahan Tekeyan - Music by Schahan Berberian. New York, St. Vartan Press, 1981. ISBN 0-934728-05-4
↑ «Archive copy»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2016-02-22-ին։ արտագրուած է՝ 2015-08-07

Գրականութիւն

Տէր Խաչատուրեան, Ա։ Շահան Ռ. Պէրպէրեան (1891–1956)։ Beirut, 1969

[[https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMTAtMDQiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6MjczMDk4O3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=52%2C-537&uielem_islocked=1&uielem_zoom=194&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F_https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMTAtMDQiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6MjczMDk4O3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=52%2C-537&uielem_islocked=1&uielem_zoom=194&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] 1,0 ^1,1 https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMTAtMDQiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6MjczMDk4O3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=52%2C-537&uielem_islocked=1&uielem_zoom=194&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1238720"_data-entity-id="Q124737636">Հայկական_սովետական_հանրագիտարան,_հատոր_9<span_class="wef_low_priority_links">_—_հատոր&nbsp;9._—_է.&nbsp;278–279.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124737636"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 9 — հատոր 9. — է. 278–279.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124737636"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q63484499">Երաժշտություն<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63484499"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Երաժշտություն
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63484499"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q114555440"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q114574126|Krikorian&nbsp;A.]],_[[:d:Q114588221|Heratchian&nbsp;H.]]</i>_[[:d:Q114555440|Le_dictionnaire_biographique]]:_Arméniens_d'hier_et_d'aujourd'hui<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Maisons-Alfort|Maisons-Alfort]]:_2021._—_P.&nbsp;104._—_ISBN_978-2-905686-93-0</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a></div>-4] Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 104. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>

[5] Սահակ Վարդապետ Երաժիշտը։ Հասկ, Antilias, 1956, pp 458-9.

[6] Գ. Վ. (Գարեգին Վարդապետ)։ Շահան Պէրպէրեան (1891-1956). Հասկ։ Antelias, 1956, pp 455-8.

[7] Seven Songs from Vahan Tekeyan - Music by Schahan Berberian. New York, St. Vartan Press, 1981. ISBN 0-934728-05-4

[8] «Archive copy»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2016-02-22-ին։ արտագրուած է՝ 2015-08-07

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Շահան Ռ. Պէրպէրեան
Ծնած է	Օգոստոս 1891^[1]
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն^[2]
Մահացած է	9 Հոկտեմբեր 1956(1956-10-09)^[3]^[2] (65 տարեկանին)
Մահուան վայր	Փարիզի 14-րդ շրջան, Փարիզ
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն Ֆրանսա
Ազգութիւն	Հայ^[4]
Ուսումնավայր	Պէրպէրեան Վարժարան^[2]
Մասնագիտութիւն	ուսուցիչ, երաժշտագէտ, խմբավար, հոգեբան, փիլիսոփայ, երգահան
Աշխատավայր	Պէրպէրեան Վարժարան^[2] Փարիզի Համալսարան^[2] Պէրպէրեան Վարժարան^[2] Երուսաղէմի Ժառանգաւորաց վարժարան^[2]
Ծնողներ	հայր՝ Ռեթէոս Պէրպէրեան
Երեխաներ	Արտաւազդ Պէրպէրեան