Խորէն Ստեփանէ (Ստեփան Ստեփանեան) (5 Յունիս 1840, Թիֆլիս - 14 Նոյեմբեր 1900, Թիֆլիս), հայ մանկավարժ, խմբագիր, հասարակական քաղաքական գործիչ եւ բանաստեղծ։

Խորէն Ստեփանէ
Ծնած է 5 Յունիս 1840(1840-06-05)
Մահացած է 14 Նոյեմբեր 1900(1900-11-14) (60 տարեկանին)
Մահուան վայր Թիֆլիս
Գրական անուն Խորէն Ստեփանէ, Ստեփանոս Ստեփանեանց, Իշխան Բագրատունի
Մասնագիտութիւն Խմբագիր, հանրային գործիչ
Կրթութիւն Ներսիսեան դպրոց
Լազարեան Ճեմարան

Կեանքը

Խմբագրել

Խորէն Ստեփանէ Մոսկուայի համալսարանի պատմալեզուաբանական բաժանմունքէն շրջանաւարտ է:

1862-ին վերադարձած է Թիֆլիս եւ հիմնած Մարիամեան օրիորդաց դպրոցը եւ Հաւլաբարի երկսեռ դպրոցը:

Նոյեմբեր 1864-ին սկսած է հրատարակել «Հայկական աշխարհի կռունկ» ամսագիրը, որ 1886-ին վերակոչուած է «Հայկական աշխարհ» եւ լոյս տեսած է մինչեւ Մայիս 1871:

Խորէն Ստեփանէ 1872-ին կուսակրօն քահանայ ձեռնադրուելով Վաղարշապատի ժառանգաւորած դպրոցի ուսուցիչ եւ Երեւանի թեմական դպրոցի վերատեսուչը դարձած է:

Խորէն վարդապետ Ստեփանէ 1873-ին Շուշի փոխադրուելով, 1874-ին սկսած է վերահրատարակել «Հայկական աշխարհ» օրագիրը[1]:

Խորէն վարդապետ 1880-ին ծայրագնութեան աստիճան ստանալով, մեկնած է Եւրոպա` հմտանալու մանկավարժութեան մէջ: Հետագային ան եղած է Ախալցխայի եւ Ախալքալաքի առաջնորդական փոխանորդ եւ հայկական դպրոցներու տեսուչ, այնուհետեւ ալ Մոսկուայի Փեթերսպուրկի հայոց հոգեւոր հովիւը:

1894-ին ձեռնադրուած է եպիսկոպոս եւ 1895-ին նշանակուած է Աստրախանի առաջնորդական փոխանորդը:

1896-ին, ազգային բուռն գործունէութեան համար ռուսական կառավարութեան կողմէ հետապնդուելով Խրիմ աքսորուած է, ուր նոր Նախիջեւանի Սուրբ Խաչ վանքին վանահայրը դարձած:

Խորէն եպիսկոպոս Ստեփանէ հեղինակ է գրական եւ բանասիրական լուրջ ուսումնասիրութիւններու եւ բանաստեղծութիւններու: «Հայկական այբուբեն» ուսումնասիրութեան մէջ անդրադարձած է հայերէն գիրերու ստեղծման շարժառիթներուն եւ չափազանց բարձր գնահատած է Հայ եկեղեցւոյ եւ յատկապէս Սահակ Պարթեւ Կաթողիկոսին դերը: Ան նաեւ աշխարհաբարի վերածած է Մովսէս Խորենացիին «Հայոց պատմութիւն»ը:

Խորէն եպիսկոպոս Ստեփանէ վախճանած է 14 նոյեմբեր 1900-ին, Թիֆլիսի մէջ:

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։   

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել