Արա Կիրակոսեան
Արա Կիրակոսեան ծնած է Հալէպ, Սուրիա: Գլխաւոր դերեր վերցուցած է «Սօս եւ Վարդիթեռ», «Կարինէ» եւ «Լէպլէպիճի հօր հօր աղա» օփերէթներու մէջ, նոյնպէս մասնակցութիւնը բերած է Պաալպէքի փառատօներուն:
| Արա Կիրակոսեան | |
|---|---|
| Ծննդավայր | Հալէպ, Սուրիա |
| Մահուան վայր | Թրիփոլի, Լիբանան |
| Քաղաքացիութիւն |
 ԱՄՆ |
| Ազգութիւն | հայ |
| Մասնագիտութիւն | Թենոր երգիչ |
Կենսագրութիւն Խմբագրել
Թենոր երգիչ Արա Կիրակոսեան յաճախած է Հալէպի Կիլիկեան Վարժարանը, որուն ընթացքն աւարտած է 1949-ին եւ նոյն տարին ընդունուած է Անթիլիասի դպրեվանք:
Լիբանանեան դէպքերուն պատճառաւ ընտանեօք փոխադրուած է Ամերիկա եւ ուր մասնկացութիւնը բերած է նաեւ Արսէն Սայեանի «Անի-Քնար» երգչախումբերուն միաժամանակ դպրապետելով եկեղեցիէն ներս [1]:
Արա Կիրակոսեան կը մահանայ 20 Փետրուար 1999-ին, Թրիփոլիի մէջ, Լիբանան:
|
Իրար հետ մտերիմ ընկերներ էինք։ Նախքան Հնդկաստան մեկնիլս, ժամանակ առ ժամանակ կը հանդիպէի իրեն Պէյրութի եւ Հալէպի մէջ։ Երբ հնդկաստան մեկնեցայ, մեր անձնական կապերը դադրեցան։ Մամուլով միայն կը հետեւէի իր երաժշտական գործունէութեան։ Ըստ իր իսկ խոստովանութեան, Արային դպրեվանք երթալուն պատճառը այն եղած էր, որ նախորդ տարին, 1948-ին վեց Կիլիկեանցիներ արդէն ընդունուած էին դպրեվանք։ Բայց, իմ կարծիքով , դպրեվանք գալու գլխաւոր պատճառը վստահ եմ, ինչպէս իմ պարագայիս, այնպէս ալ իր՝ ծնողած նիւթական անբարենպաստ վիճակը եղած է։ | 
|
Պաալպէքի միջազգային փառատօն Խմբագրել
|
|
1965-ին, Պաալպէքի միջազգային 10րդ փառատօնին, Լիբանանահայ ժողովրդական պարային համոյթը The (Libano-Armenian Folk Dance Ensemble)
[2] ղեկավար՝ Սամուէլ Իլանճեանի, խմբավար՝ դոկտոր Էմանուէլ Էլմաճեանի, պարուսոյց՝ Սարգիս Փասքալեանի, երգչուհի Ժանէթ Գույումճեան Իլանճեանի եւ երգիչ Արա Կիրակոսեանի հետ հայկական ժողովրդական երգեր եւ պարեր ներկայացուցին: Լիբանանահայ ժողովրդական պարային համոյթը արուեստասէր ընկերութիւն մըն էր, որ բաղկացած էր աւելի քան 125 երիտասարդ կատարողներէ ՝ երգիչներ, պարողներ եւ գործիքաւորողներ, այն ստեղծուած էր Լիբանանի հայ համայնքը ներկայացնող երկու խումբերու միաւորման շնորհիւ, նախագահութեամբ՝ տիկին Նինա Տիտէճեանի: Ընկերութիւնը 1965 թուականի Մայիսին պատիւ ունեցած էր բացումը կատարելու Կիւլպէնկեանի 9րդ փառատօնը,Փորթուկալի մէջ, նոյն արուեստասէր ընկերութեան կատարումով աւարտեցաւ Պաալպէքի միջազգային 10րդ փառատօնը[3] : - Ժանէթ Գույումճեան -Իլանճեան Jeannette Ilandjian
|
|
1965-ի Պաալպէքի միջազգային 10րդ փառատօնին ներկայացուած երգերը՝ Մարտական պար երաժշտ. Խաչատուր Աւետիսեան, Գութաներգ. Ձիգ դու, քաշի, հեղինակ՝ Կոմիտաս, Երգ բարեկամութեան Խօսք՝ Գ․ Սթամպոլցեան. Երաժշտ.՝ Խաչատուր Աւետիսեան, Իմ նոր Երեւան, Հեծեալներու պար, Եաման եար, Աշուղի երգ հեղինակ՝ Արմէն Տիգրանեան (մեներգիչ՝Արա Կիրակոսեան), Հայրենի դաշտերուն հեղինակ՝ Աշոտ Սաթեան, Գարուն դու չքնաղ (մեներգչուհի՝ Ժանէթ Գույումճեան Իլանճեան), Հո՛յ իմ նազան եար, Կոլխոզական քառեակ հեղինակ Աշոտ Սաթեան (մեներգիչ՝ Արա Կիրակոսեան), հոբինա, Եարիմօ, ընդգրկուած են սկաւառակի մէջ, որ կարելի է այն լսել եուդուպի մէջ «Libano Armenian Folk Dance Ensemble Armenian Folk Songs & Dances Baalbeck Festival 1965» անուան ներքոյ:
Երգահանդէս Հալէպ, Սուրիա Խմբագրել
31 Մարտ 1966ի երեկոյեան, Հալէպի «Սէրքլ կաթոլիկ»-ի սրահին մէջ, Սուրիոյ 8 Մարտի յեղափոխութեան 3-րդ տարեդարձին առիթով, Համազգային մշակութային ընկերակցութեան հրաւէրով, նախկին հալէպահայ թենոր Արա Կիրակոսեան, ճոխ յայտագիրով մը հայկական հին ու նոր երգերու գեղեցիկ փունջ մը նուիրեց, դաշնակի ընկերակցութեամբ Լիբանանի ազգային երաժշտանոցի ուսուցիչ Ժան Հազարապետեանի [4]:
Յայտագիրը կը բաղկանար տասնհինգ հայ դասական եւ վիպական երգերէ.- Արմէն Տիգրանեանի «Դաւիթ բէկ» օփերայի «Գուսանի երգ»-ը եւ Սանթուրի արիան ու սիրերգը եւ «Անոյշ»-ի Սարոյի սերենատը եւ արիան, Կոմիտասի «Կռունկ»-ը, Տիգան Չուխաճեանի «Գարուն»-ը, Ա. Սպենդիարեանի «Այ վարդ»-ը, Բարսեղ Կանաչեանի «Ցայգերգ»-ը, Ա. Պապաջանեանի «Երեւան եւ երգ առաջին սիրոյն», Կ. Օրբելեանի «Երեւան եւ գարունը իմ սրտում»-ը: Ն. Բալանթոյեանի «Ո՞ւր ես»-ը, Վ. Կոտոյեանի «Ինչպէս երազ»-ը եւ այլն[4]։
Տիգրան Չուխաճեանի Զուարթ («Քէօսէ Քեհեայ») օփերա- քոմիկը - երեք արար Խմբագրել
1968-ին, Արա Կիրակոսեան Պէյրութի մէջ երգեց Տիգրան Չուխաճեանի “Զուարթ” (Քէօսէ Քէհիա) երգիծական օփերային մէջ Ժանէթ Գույումճեան-Իլանճեանի հետ։ “Զուարթնոց”ի բեմադրութեան մասնակցեցան Սամուէլ Իլանճեան, Պերճ Ֆազլեան, Արմէն Դարեան եւ կարգ մը ուրիշ երգիչներ եւ արուեստագէտներ։ Արան յաճախ զուգերգներով հանդէս կու գար Արփինէ Փեհլիվանեանի հետ:
|
|
Շաբաթ, 18 Մայիս 1968-ին, théâtre du Liban -ի մէջ հրամցուեցաւ երաժշտական եւ թատերական փառատօն մը, որ ամէն հանդիսատեսի, հայ կամ օտար, առիթ մը եւս տուաւ սքանչանալու նախ գործին առջեւ այն մեծատաղանդ մարդուն, որ կը կոչուի Տիգրան Չուխաճեան: Այսօր, 100 տարի ետք, զինք կ'ունկնդրենք նոյնքան հաճոյքով եւ աւելի հպարտութեամբ որքան Ռոսինիի մը կամ Վերտիի մը, կը գրէ Գրիգոր Քէոսայեանը[5] :
Տիկին Ժանէթ Իլանճեան սրտագրաւ Զուարթն էր: Ան դարձաւ բեմին աստղը: Արա Կիակոսեան « ասլան հովիւ»ի իր արտաքինէն դուրս, յատկանշուած էր նաեւ երգերու սեռով եւ տեսակով. Չուխաճեանի ռոմանսները, կարծէք, յատկապէս ընտրուած էին իր ձայնական յարմարումներուն համար[5]: - Գրիգոր Քէօսէեան
|
|
Գեղարուեստական հանդիսութիւններու երգիչը եւ երգչախումբերու մենակատարը Խմբագրել
Գլխաւոր դերեր վերցուցած է «Սօս եւ Վարդիթեռ», «Կարինէ» եւ «Լէպլէպիճի հօր հօր աղա» օփերէթներու մէջ, նոյնպէս մասնակցութիւնը բերած է Պաալպէքի փառատօներուն:
- Երգահանդէս Արա Կիրակոսեան-ի (թենոր) Հազարապետեան, Ժան. -- Նոր սերունդ մշակութային շարժում—Կիրակոսեան, Արա։ Երգահանդէս (1963։ Պէյրութ) [6]
- Երգահանդէս Սիրարփի Յակոբեանի (սոփրանօ) եւ Արա Կիրակոսեանի (թենոր) Դաշնակի ընկերակցութ. Շաքէ Եզեկիելեանի - Երգահանդէս (1964։ Պէյրութ)[6]
- Vocal concert. Organized by Armenian evangelic secondary (high) school (Bourj Hamoud) -Սիրարփի Յակոբեանի (սոփրանօ) եւ Արա Կիրակոսեանի (թենոր) Դաշնակի ընկերակցութ. Շաքէ Եզեկիէլեանի-Երգահանդէս (1964: Պէյրութ)[6]
|
|
1960-ականներուն, երբ ես փոքր էի ծնողքիս հետ կ'երթայինք Պէյրութի Սայաթ Նովա ճաշարանը, ուր ելոյթ կ'ունենար Արա Կիրակոսեանը: - Յարութիւն Համասեան
|
|
Յօրինած երգերը Խմբագրել
1974-ին լոյս տեսած Շիրակ երգարանի 18րդ թիւին մէջ զետեղուած է Արա Կիրակոսեանին նկարը եւ իր իսկ յօրինած եւ երգած երգերուն առընթեր, «Վէրքը սրտիս» եւ «Թէ արի», որոնց երաժշտութիւնը յղացումն էր Պօղոս Ճելալեանին:
ԳՈՒՍԱՆ Երգչախումբի ելոյթներու մասնակից Խմբագրել
Արա Կիրակոսեան եւ Արփինէ Փեհլիվանեան ելոյթ ունեցած են՝ Բարսեղ Կանաչեանի «Նարօ ջան» Զուգերգը, ԳՈՒՍԱՆ Երգչախումբի, մայէսթրօ Արա Մանաշի խմբավարութեամբ:
Սկաւարակագրութիւն Խմբագրել
1971-ին, Ֆրանսայի մէջ լոյս տեսած է սկաւարակը[7]
- A1 Mer Hayrenik Մեր հայրենիք
- A2 Ov Vor Katche Ով որ քաջ է
- A3 Izen Hayer Ի զէն Հայեր
- A4 Tzayn Me Hntchetz Ձայն մը հնչեց
- A5 Andoun Aghper Անտուն ախպեր
- B1 Barzir Aghpur Պարզիր ախպեր
- B2 Kilykia Կիլիկիա
- B3 Zartir Vortiak Զարթիր որդեակ
- B4 Aratch Massis Sare Առաջ Մասիս սարը
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ -Շիրակ Երգարան թիւ 10, 1966: Արա Կիրակոսեանի նկարը զետեղուած է (Էջ 71):
- ↑ 1965 by the Libano-Armenian Folk Dance Ensemble
- ↑ Second Solo - Jeannette Kouyoumdjian and Ara Guiragossian, singers Presented at the Baalbeck International Festival, 1965 by the Libano-Armenian Folk Dance youtube
- ↑ 4,0 4,1 Արա Կիրակոսեան Հմայեց Իր Ունկնդիրները
- ↑ 5,0 5,1 Տիգրան Չուխաճեանի Զուարթ («Քէօսէ Քեհեայ») օփերա- քոմիկ Ա.Գ. Ասատրեան
- ↑ 6,0 6,1 6,2 ՀԱՅ ԳԻՐՔ = Armenian Book
- ↑ ԱՐԱ ԿԻՐԱԿՈՍԵԱՆ* – Sings Armenian Songs