Մօրուք Կարօ
Մօրուք Կարօ (աւազանի անունով՝ Կարապետ Աւոյեան, 1875, Կելիէկիւզան, Մուշ, Թուրքիա - 1949, Համադան, Իրան), ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ, ֆետայի։ Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւն կուսակցութեան անդամ։
| Մօրուք Կարօ | |
|---|---|
| Ծնած է | 1875 |
| Ծննդավայր | Կելիէկիւզան, Մուշ, Թուրքիա |
| Մահացած է | 1949 |
| Մահուան վայր | Համադան, Իրան |
| Ազգութիւն | Հայ |
| Մասնագիտութիւն | ֆետայի, քաղաքական գործիչ |
| Կուսակցութիւն | Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն |
Կենսագրութիւն Խմբագրել
Որդին էր իշխան Աւէի։ Նախնական ուսումը ստացած էր Ս. Առաքելոց վանքին մէջ, այնուհետեւ՝ աւարտած էր Մշոյ Կեդրոնական վարժարանը[1]։ Մասնակցած է Սասնոյ 1891-1893 թուականներուն ինքնապաշտպանական կռիւներուն[2]։ Գործած է Սասնոյ մէջ (Սերոբ Աղբիւրի, Անդրանիկի. Գէորգ Չաւուշի, Ռուբէնի խումբերուն հետ)։ Քաջութեամբ աչքի ընկած է յատկապէս Գեւորգ Չաւուշի՝ 1905 թուականին Ապրիլ 25-ի Խարս գիւղի կռիւին։
1912-1914 թուականներուն գործած է Տարօնի մէջ։ Մասնակցած է Սասնոյ 1915 թուականի ինքնապաշտպանութեան։ 1916-ին Մուշի մէջ միացած է Փեթարա Մանուկի զինուորներուն, արշաւած է Խութ, Մոտկան, Բռնաշէն եւ ազատած է 8000 Սասունցիներ, ապա մտած է մշեցիներէն ու սասունցիներէն կազմուած ժողովրդական գունդերու մէջ, որոնք գործած են Տարօնի, Խնուսի, Մանազկերտի եւ Ալաշկերտի մէջ։ 1918-ին Անդրանիկի խումբին հետ անցած է Խոյ։ Մասնակցած է Զանգեզուրի մղուած կռիւներուն[3]։
1919-ին բնակած է Ահագչի գիւղին մէջ (ներկայիս՝ ՀՀ Արագածոտնի մարզի Զովասար գիւղ)։ Մասնակցած է 1921-ի Փետրուարեան ապստամբութեան, որուն պարտութիւնէն ետք անցած է Սուրիա, ապա՝ Յունաստան եւ Պարսկաստան։ Մահացած է Համատանի մէջ, 1949 թուականին, Դեկտեմբեր 6-ին։ Մօրուք Կարոյի կեանքին ու գործունեութեան գեղարուեստական պատկերը արտացոլուած է Աղունիկ Հեբոյեանի «Մօրուք Կարօ» վիպակին մէջ /Երեւան, 1998/։
1908 թուականին երիտթրքական յեղաշրջումէն ետք (Օսմանեան Սահմանադրութեան հռչակումէն ետք) դարձած է փախստական։
Գրականութիւն Խմբագրել
- Անդրանիկի յուշերը, Պէյրութ, 1935, 448 էջ։
- Ռուբէն, Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, հատ. Գ., Դ., Է., Թեհրան, 1982, Երեւան, 1991։
- Աւետեան Մ., Հայ ազատագրական ազգային յիսնամեայ (1870–1920) յուշամատեան եւ Զօր. Անդրանիկ (վերլուծական հայեցողութեամբ եւ վաւերական տուեալներով), Փարիզ, 1954, 526 էջ:
- Կարօ Սասունի, Պատմութիւն Տարօնի աշխարհի, Պէյրութ, 1957, 1252 էջ։
- Բդէեան Սարգիս եւ Միսաք, Հարազատ պատմութիւն Տարօնոյ, խմբ. Աղան Տարօնեցի, Գահիրէ, 1962, 676 էջ:
- Աւօ, Գէորգ Չաւուշ, Պէյրութ, 1972, 416 էջ:
- Հայկական հարց հանրագիտարան, Երեւան, 1996, էջ 341։
- Աղանիկ Հեբոյեան, Մօրուք Կարօ (հայ ընտանիքի իրապատում), Երեւան, 1998, 2-րդ հրտ., Երեւան, 2015, 244 էջ:
- Ով ով է (Հայեր): Կենսագրական հանրագիտարան, հատ. 2, Երեւան, 2007, էջ 166։
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ «Մօրուք Կարօ (Աւոյեան Կարապետ, 1875-1949). Սասնոյ լեռներուն «Վէրքերով լի ջան ֆետային»»։ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն (en-US)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-12-07-ին։ արտագրուած է՝ 2016-04-11
- ↑ «Մօրուք Կարօ (Աւոյեան Կարապետ, 1875-1949)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-12-07-ին։ արտագրուած է՝ 2016-04-10
- ↑ «Հարիւր Դէմք` Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան Հիմնադրութեան Հարիւրամեակին»։ Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)։ 2018-11-02
Այս յօդուածի կամ անոր մէջ որոշակի յատուածի սկզբանական տարբերակը վերցուած է «Հայկական Հարց» Հանրագիտարանէն, որու նիւթերը թողարկուած են Քրիեյթիւ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|