Ստեփան Ալաճաճեան
Ստեփան Եղիա Ալաճաճեան (3 Յունուար 1924[1][2], Հալէպ, Սուրիա[2] - 23 Դեկտեմբեր 2010, Լոս Անճելըս, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ), հայ արձակագիր, թարգմանիչ, ՀԽՍՀ մշակոյթի վաստակաւոր գործիչ (1970), 1946-էն սկսեալ՝ ԽՍՀՄ գրողներու միութեան անդամ։
| Ստեփան Ալաճաճեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 3 Յունուար 1924[1][2] |
| Ծննդավայր | Հալէպ, Սուրիա[2] |
| Մահացած է | 23 Դեկտեմբեր 2010 (86 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Լոս Անճելըս, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ |
| Քաղաքացիութիւն |
.svg){kind=small} Սիրիայի երկրորդ հանրապետություն Խորհրդային Միութիւն |
| Ազգութիւն | Հայ[2] |
| Ուսումնավայր | Երեւանի պետական համալսարանի հայ բանասիրութեան բաժանմունք[2] |
| Մասնագիտութիւն | թարգմանիչ, արձակագիր |
| Աշխատավայր |
Խորհրդային գրականութիւն Հայաստանի Գրողներու Միութիւն Եղիշէ Չարենցի անուան գրականութեան եւ արուեստի թանգարան |
| Անդամութիւն | Խորհրդային Հայաստանի Գրողներու Միութիւն[2] |
| Կուսակցութիւն | Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն[2] |
Կենսագրութիւն
ԽմբագրելԾնած է Հալէպ, Սուրիա։ Նախնական կրթութիւնը ստացած է, Ներսիսեան դպրոցին մէջ (վրանաբնակ թաղամաս), ապա՝ յաճախած է «Ուսումնասիրաց» վարժարանը, ուրկէ տեղափոխուած է Հալէպի Ամերիկեան Գոլէճ։ Ստեղծագործել սկսած է աշակերտական տարիներուն։ Ալաճաճեանի առաջին բանաստեղծութիւնը տպագրուած է 1939-ին Պէյրութի «Պատանեկան Արձագանգ» երկշաբաթաթերթին մէջ։ Դպրոցէն ներս (ԳոլէՃ), ուսանող խումբ մը հայ աշակերտներու հետ, կը հիմնեն ամսաթերթ մը՝ «Գրասէր»։ Այս ամսագիրին մէջ լոյս տեսնեն անոր բանաստեղծութիւններն ու յօդուածները։ 1942 թուականին կը հրատարակուի անոր բանաստեղծութիւններու առաջին ու վերջին՝ «Վշտի Ծաղիկներ» ժողովածուն։
1946-ին կը տեղափոխուի Հայաստան։ 1951-ին կ'աւարտէ Երեւանի պետական համալսարանի բանասիրական բաժինի՝ հոգեբանութեան եւ տրամաբանութեան բաժինը։ 1957-1963-ին աշխատած է «Սովետական գրականութիւն» ամսագիրի մէջ, որպէս արձակի բաժինի վարիչ։
Գրական վաստակ
Խմբագրել1966-1967-ին եղած է «Հայաստան» հրատարակչութեան գեղարուեստական գրականութեան խմբագրութեան վարիչ, 1967-1975-ին՝ Հայաստանի սովետական գրողներու վարչութեան քարտուղար։ 1980-էն կը սկսի աշխատիլ՝ ՀԽՍՀ մշակոյթի նախարարութեան Ե. Չարենցի անուան գրականութեան եւ արուեստի թանգարանէն ներս, որպէս տնօրէն։
Ալաճաճեանի գրական առաջին գործը՝ «Ծովուն Երգը», լոյս տեսած է 1939-ին, Պէյրութի «Պատանեկան արձագանք» պարբերականին մէջ։ Անոր «Անապատում», «Պարտութիւն» վիպակները եւ «Եռաթեւ Ծիածան» ու «Մատլէնն Ապրում Է Փարիզում» պատմուածքներու ժողովածունները թարգմանուած ու առանձին գիրքերով լոյս տեսած են Ռուսերէնով։ Պարսկերէնի թարգմանուած ու 1973-ին՝ Թեհրանի մէջ, լոյս տեսած է անոր «Եղեգները Չխոնարհուեցին» վէպը։ Գրական մամուլի մէջ ռուսերէնով տպուած են նաեւ «Մատլէնն Ապրում Է Փարիզում» ու «Անառագաստ Նաւակներ» վիպակները։ Ալաճաճեանի ստեղծագործութիւններէն շատերը թարգմանուած են անգլերէն, Ֆրանսերէն, չեխերէն, պուլկարերէն, էսթոներէն, ուզբեկերէն եւ ուրիշ լեզուներու։
Պարգեւներ
Խմբագրել1979 թուականին «Հայֆիլմ»ի առաջարկով կ'անցնի բեմագրութեան՝ սցենարի, եւ անոր բեմագրութեամբ կը նկարահանուին «Կտոր Մը Երկինք» եւ «Ճերմակ Անուրջներ» տեսաժապաւէնները՝ մասնակցութեամբ տաղանդաւոր ֆիլմի բեմադրիչ Հենրիկ Մալեանի։ Երկու ֆիլմերն ալ կ՛արժանանան միջազգային զանազան մրցանակներու։
2001-էն սկսեալ, բնակութիւն կը հաստատէ Լոս Անճելըսի մէջ։ 2008-ի Սեպտեմբեր 19-ին՝ ՀՀ մշակոյթի նախարարութեան կողմէն կը պարգեւատրուի Ոսկէ մետալով։
Կը մահանայ Լոս Անճելըսի մէջ, 23 Դեկտեմբեր 2010-ին։
Արտաքին յղումներ
Խմբագրել- Ալաճաճեանի ստեղծագործութիւնները ռուսերէն լեզուով։
- Ծննդեան 90-րդ Տարեդարձին Առիթով. Ինչո՛ւ Չեն Մոռցուիր Ստեփան Ալաճաճեանը Եւ Սերնդակիցները:
- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.