Արշակ Ջամալեան
Արշակ Ջամալեան (1882[1][2], Գանձակ, Ռուսական Կայսրութիւն - 1940[1][2], Փարիզ), հասարակական, քաղաքական, պետական գործիչ, ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ:
| Արշակ Ջամալեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 1882[1][2] |
| Ծննդավայր | Գանձակ, Ռուսական Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 1940[1][2] |
| Մահուան վայր | Փարիզ |
| Քաղաքացիութիւն |
 Ռուսական Կայսրութիւն.svg){kind=small} Հայաստանի Առաջին Հանրապետութիւն |
| Ուսումնավայր | Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարան |
| Մասնագիտութիւն | հանրային գործիչ, քաղաքական գործիչ |
| Վարած պաշտօններ | Հաղորդակցութեան Ճանապարհներու Նախարար |
| Կուսակցութիւն | Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն |
Կենսագրութիւն
ԽմբագրելԾնած է Գանձակ: Հայրը` Ջամալ Իսահակեան, որուն անունով Արշակ ընտրած է իր Ջամալեան մականունը:
Ուսում
ԽմբագրելՆախնական կրթութիւնը ստացած է Գանձակի հայոց ծխական դպրոցին մէջ, ապա` Գանձակի ռուսական ուսումնարանը: 1897-ին ան ընդունուած է Գէորգեան ճեմարան, որ աւարտած է 1902-ին:
Գործունէութիւն
Խմբագրել1905-ին, հայ-թաթարական ընդհարումներու ժամանակ մասնակցած է հայատեաց ցարական ոստիկանապետի ահաբեկման, որուն պատճառով 7 ամիս բանտարկուած է: 1906-ին Գերմանիոյ մէջ զբաղած է հասարակական գիտութիւններու ուսումնասիրութեամբ, հիմնադրած է ՀՅԴ Եւրոպայի հայ ուսանողական միութիւնը, հրատարակած է «Ուսանող» պարբերականը եւ հայ ազատագրական պայքարը լուսաբանող գրքոյկներ (հայերէն, ֆրանսերէն եւ գերմաներէն):
1907-ին կը մասնակցի ՀՅԴ Դ. Ընդհանուր ժողովին` իբրեւ Եւրոպայի ՀՅԴ ուսանողական միութեան պատգամաւոր:
1909-ին վերադարձած է Կովկաս, դասաւանդած է Թիֆլիսի Ներսիսեան վարժարանին մէջ, աշխատակցած է «Հորիզոն» օրաթերթին:
Ա. Համաշխարհային պատերազմի տարիներուն` հայ կամաւորական գունդերու կազմակերպիչներէն մէկը եղած է եւ անձամբ կռուած է ուսանողական կամաւորական գունդին մէջ:
1914-ին Ջամալեան ՀՅԴ Ը. Ընդհանուր ժողովին թէեւ ներկայ չէ եղած, բայց եւ այնպէս ընտրուած է ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ:
1917-ին Հոկտեմբերէն` Հայոց ազգային խորհուրդի անդամ: Նոյն թուականին մասնակցած է Երզնկայի մէջ հաշտութեան բանակցութիւններուն ու կնքումին:
Պաշտօններ
Խմբագրել1918-ին` Անդրկովկասի Սէյմի անդամ:
1918-ին եղած է Հայոց ազգային խորհուրդի` Պերլին մեկնած Ազգ. պատուիրակութեան կազմին մէջ:
1919-ին` Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպան Վրաստանի` Թիֆլիսի մէջ: Նոյն թուականին ընտրուած է Հայաստանի խորհրդարանի պատգամաւոր եւ Երեւան տեղափոխուած է Թիֆլիսէն. եղած է զինակոչի արտակարգ կոմիսար, 1920-ին մաս կազմած է Բիւրօ կառավարութեան` իբրեւ հաղորդակցութեան ճանապարհներու նախարար:
10 Օգոստոս 1920-ին Թիֆլիսի մէջ ստորագրած է զինադադարի համաձայնագիր` Խորհրդային Ռուսիոյ ներկայացուցիչ Լեկրանի հետ:
1921-ին եղած է Դաշնակցութեան բանագնացը Ռիկայի մէջ` պոլշեւիկներու հետ կատարուած խորհրդակցութեանց ժամանակ: Այնուհետեւ անցած է Թիֆլիս, ապա` Կ. Պոլիս եւ վերջապէս հաստատուած է Ֆրանսա:
Ֆրանսայի մէջ
ԽմբագրելՋամալեան՝ 17 Նոյեմբեր 1924–17 Յունուար 1925, Փարիզի մէջ տեղի ունեցած ՀՅԴ Ժ. Ընդհանուր ժողովին ընտրուած է Բիւրոյի անդամ ու այդ պաշտօնին վրայ մնացած է մինչեւ 1933 Փետրուար-21 Մարտ:
Փարիզի մէջ տեղի ունեցած ՀՅԴ ԺԲ. Ընդհանուր ժողովի որոշումով ան կոչուած է Դաշնակցութեան մնայուն քաղաքական գործիչի աշխատանքին ու պատասխանատուութեան: Ան եղած է Դաշնակցութեան ներկայացուցիչը Ընկերվար միջազգայնականի մէջ:
1925-1933 տարիներուն Փարիզի մէջ հրատարակուող ՀՅԴ-ի օրկան «Դրօշակ»ի խմբագրութեան անդամ եղած է:
Ջամալեանի ներդրումը մեծ եղած է Միացեալ Նահանգներու մէջ Հայ օգնութեան միութեան վերաշխուժացման ու Եւրոպայի տարածքին Հայ կապոյտ խաչի հիմնադրութեան, տարածման եւ ժողովրդականացման գործին մէջ:
1934-ին կազմակերպած է «Հայ-վրացական միութիւնը»:
Աշխատութիւններ
ԽմբագրելԳրած է «Դաշնակցութեան տեսութիւնը» գիտական աշխատութիւնը (1908)։
Թատրերգութիւններ`
- «Տարերքի ընդվզումը»,
- «Գծից դուրս»,
- «Նահապետ Նահապետեան» եւ այլն[3]:
Ծանօթագրութիւններ
ԽմբագրելԱյս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մասը վերցուած է Հայկական համառօտ հանրագիտարանէն, որու նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի մէջ։ 
|