Նուհատ Ուատիհ Հատտատ (արաբերէն՝ نهاد وديع حداد‎ ծնած է 20 Նոյեմբեր 1934-ին)՝[1] ճանչցուած է Ֆէյրուզ անունով (արաբերէն՝ فيروز‎): Լիբանանցի երգչուհի: Արաբական աշխարհին ամէնէն սիրուած երգչուհիներէն է[2][3][4][5], որուն համբաւը աւելի քան կէս դարէ ի վեր կը փայլի արաբական աշխարհի երկինքին վրայ:

Նուհատ Հատտատ
Lua–ի սխալ՝ expandTemplate: template "lang-apc" does not exist։
Ծննդեան անուն Lua–ի սխալ՝ expandTemplate: template "lang-apc" does not exist։
Ծնած է 20 Նոյեմբեր, 1934
Ծննդավայր Կաղապար:Country data Լիբանան Լիբանան
Քաղաքացիութիւն  Լիբանան
Մայրենի լեզու Levantine Arabic?
Տեսակ Լիբանանեան Երաժշտութիւն
Մասնագիտութիւն երգչուհի
Աշխատավայր Երգչուհի
Ամուսին Ասի Ռահպանի
Երեխաներ Զիատ, Լայալ, Ռիմա, Շատի
Կայքէջ fairouz.com(անգլերէն)

1960-ական թուականներուն կը սկսի բարձրանալ համբաւի սանդուխներէն, երբ 1957-ին կու տայ իր անդրանիկ մեծ համերգը Պաալպէքի միջազգային փառատօնին ընթացքին: Ֆէյրուզ ընդհանրապէս ծանօթ է «Աստղերու Դեսպանը», «Լուսինին Դրացին» եւ «Լիբանանի Գոհարը» անուններով։

Անձնական Կեանքը Խմբագրել

Ֆէյրուզ ծնած է Լիբանանցի Քրիստոնեայ ընտանիքի մը մէջ՝ Մարունի դաւանանքէն [6][7][8][9][10][11][12]: Ամուսնացած է Ասի Ռահպանիին հետ: Ամուսինն ու անոր ընտանիքը մեծ դեր խաղացած են Ֆէյրուզին երգարուեստի ասպարէզին մէջ [13]։ Ան նաեւ մայր է Լիբանանցի երգահան, դաշնակահար եւ թատերագիր Զիատ Ռահպանիին եւ նկարիչ Ռիմա Ռահպանիին։ Ֆէյրուզին երրորդ աղջիկը՝ Լայալ, մահացած է 1988-ին, իսկ երկրորդ տղան՝ Շատին, հաշմանդամ է։

Կենսագրութիւն Խմբագրել

1935-1950՝ Վաղ Տարիներ Խմբագրել

 
Ֆէյրուզ (Նուհատ Հատտատ) իր մօրը՝ Լիզա Ալ Պուսթանիի հետ, Պէյրութ, 1945-ին:
 
Ֆէյրուզ՝ 1946-ին

Նուհատ Հատտատի ընտանիքը կը փոխադրուի Պէյրութի Զոքաք էլ Պլաթ շրջանը։ Հայրը[14][15] իբրեւ գրաշար կ'աշխատէր տպագրական խանութի մը մէջ[10]։ Մայրը՝ Լիզան, ստանձնած էր իր չորս զաւակներուն՝ Նուհատին, Եուսէֆին, Հուտային եւ Ամալին հոգատարութիւնը:

Նուհատ ամչկոտ աղջիկ մըն էր եւ շատ ընկերներ չունէր դպրոցը։ Ան շատ կապուած էր իր մեծ մօրը, որ կ'ապրէր Տէպիէհ (Շուֆ շրջանին մէջ), ուր Նուհատ իր ամառնային արձակուրդները կ'անցընէր։ Նուհատ կը սիրէր գիւղական կեանքը։ Օրուան ընթացքին, ան կ'օգնէր իր մեծ մօրը տնային գործերուն։ Ան ամբողջ օրը կ'երգէր։ Իսկ գիշերը մեծ մօրը քով կը նստէր, որ պատմութիւններ լսէր։

Տաս տարեկանին Նուհատ կը փայլի իր իւրայատուկ ձայնով։ Անոր գեղեցիկ ձայնը կը գրաւէ նշանաւոր երգահանին եւ ուսուցիչին՝ Մուհամմետ Ֆլէյֆէլին, ուշադրութիւնը: Ան կը քաջալերէ զինք, որ երաժշտանոց յաճախէ։ Սկիզբը Նուհատին հայրը կ'առարկէ, բայց աւելի ուշ համաձայն կը գտնուի, որ եղբօրը հետ յաճախէ երաժշտանոց։

 
Ֆէյրուզի եւ Ասի Ռահպանիի պսակի նկարէն, իրենց ընտանիքներով շրջապատուած, 1955-ին:

Յայտագիրի մը ընթացքին, Նուհատ իր երգով կը տպաւորէ երաժիշտ Հալիմ ալ Ռումին (հռչակաւոր երգչուհի՝ Մաժիտա ալ Ռումիին հայրը)։ Այնուհետեւ ան բաւական երգեր կը յօրինէ Նուհատին համար։ Ան կ'առաջարկէ նաեւ, որ Նուհատին անունը Ֆէյրուզ ըլլայ, որ արաբերէնով կը նշանակէ պերոզակ գոյնը։

Կարճ ժամանակ մը ետք, Ֆէյրուզ կը ծանօթանայ Ռահպանի եղբայրներուն՝ Ասիին եւ Մանսուրին, որոնք ձայնասփիւռի կայանի մէջ աշխատող երաժիշտներ էին եւ կը յայտնաբերեն Ֆէյրուզին տաղանդը։ Ասի կը սկսի Ֆէյրուզին համար երգեր յօրինել, որոնցմէ մէկն էր «Իթապ»ը («Մեղադրանք», իրեն համար յօրինուած երրորդ երգը), որ Արաբական աշխարհին մէջ շուտով ընդունելութիւն կը գտնէ։ Ասի եւ Ֆէյրուզ կ'ամուսնանան 23 Յունուար 1955-ին։

 
Էշրէֆիէի մէջ գտնուող եկեղեցի մը, ուր Ֆէյրուզ ամուսնացած է:

1960, Լիբանանցի Առաջին Կին Երգչուհին Խմբագրել

1960-ականններուն Ֆէյրուզ կը ճանչցուի իբրեւ «Առաջին Կին Լիբանանցի երգչուհի»ն, որուն համար Ռահպանիները կը գրեն ու կը յօրինեն հարիւրաւոր երգեր։

1969-ին, վեց ամիս շարունակ Ֆէյրուզին երգերուն սփռումը կ'արգիլուի Լիբանանի ձայնասփիւռի կայաններէն, որովհետեւ ան կը մերժէ բեմ բարձրանալ Ալճերիոյ նախագահ Հաուարի Պումետիէնին ի պատիւ: Կ'ըսուի, թէ Ֆէյրուզ մերժած էր ճաշկերոյթի ընթացքին ելոյթ ունենալ, քանի որ ինք «ճաշարանի երգչուհի» չի համարեր ինքզինք, այլ` ուղղակի երաժշտութիւնը ըմբոշխնել տալու երաժիշտ: Իր մերժելուն այլ պատճառ մըն ալ այն էր, որ Ֆէյրուզ ոչ թէ անհատներու, այլ ժողովուրդին երգչուհին է, որուն պատճառով մերժած էր անհատի մը համար ելոյթ ունենալ: Այս կեցուածքով իր ժողովրդականութիւնը կը մեծնայ։

Տարիներու ընթացքին իրեն յատուկ Ռահպանիներուն գրիչով երգերը կը ստանան յեղափոխական ոգի, բան մը, որ աւելի կը մօտեցնէ զինք ժողովուրդին:

1970, Միջազգային Համբաւ Եւ Լիբանանի Քաղաքացիական Պատերազմը Խմբագրել

1971-ին, իր կատարած պտոյտին ընթացքին, Ֆէյրուզի համբաւը կը հասնի Հիւսիւսային Ամերիկա, ուր մեծ ընդունելութեան կ'արժանանայ Արաբ-Ամերիկացի եւ Ամերիկեան հասարակութեան կողմէ:

 
Ֆէյրուզ 1971-ին

1972-ին, Զիատ Ռահպանին 16 տարեկանին իր մօրը համար կը յօրինէ «Ախատու ալ Հըլուին» («Akhadou el Helween», «Գեղուհիները Տարին») երգը, զոր կը վերամշակէ իր հօրեղբայրը՝ Մանսուր Ռահպանին եւ կը վերակոչէ «Սաալունի Ալ Նաս» («Saalouni n'Nass», Մարդիկ Հարցուցին Ինծի), որ կը խօսի Ֆէյրուզին առաջին անգամ առանց Ասիին հանդէս գալուն մասին (Ասի անհանգիստ էր այդ օրերուն)։ Երեք ամսուան ապաքինումէ ետք, Ասի դարձեալ հանդէս կու գայ Համրայի երաժշտական Ալ Մահաթթա թատրոնին մէջ։

Ֆէյրուզ Եւրոպական հեռատեսիլիէն ելոյթ կ'ունենայ 24 Մայիս 1975-ին, «Carpentier special show»-ին ընթացքին, ուր ներկայ էր նաեւ ֆրանսացի երգչուհի Միրէյ Մաթէօն: Ֆէյրուզ կ'երգէ իր ամէնէն սիրուած երգը՝ «Հապէյթաք Պըլ Սէյֆ» («Habbaytak Bilssayf» քեզ սիրեցի Ամրան) եւ շնորհակալութիւն կը յայտնէ Միրէյ Մաթէոյի իրեն հետ երգելուն համար։

Լիբանանի Քաղաքացիական պատերազմէն ետք, եղբայրները կը շարունակեն ազգայնաշունչ թատրերգութիւններ գրել։

1978-ին երեք եղբայրները կը շրջին Եւրոպա: Բազմազբաղութեան իբրեւ հետեւանք՝ Ասիին ֆիզիքական եւ մտային վիճակը կը վատթարանայ։ Ֆէյրուզ եւ եղբայրները կը դադրին իրարու հետ աշխատելէ։ Ֆէյրուզ կը սկսի գործակցիլ այլ խումբի մը հետ, իր տղուն՝ Զիատ Ռահպանիին հետ:

Ասի եւ Մանսուր կը սկսին յօրինել ուրիշ արուեստագէտներու, ինչպէս՝ Ռոնզային։ Լիբանանի Քաղաքացիական Պատերազմին (1975-1990), Ֆէյրուզ Լիբանանը չի լքեր եւ համերգներ չի տար բացի՝ «Փեթրա» ելոյթէն, զոր կը կատարէ արեւելեան եւ արեւմտեան Պէյրութի մէջ 1978-ին։

1980, Նոր Խումբ Խմբագրել

Ֆէյրուզի եւ Ռահպանի եղբայրներու բաժանումէն ետք, Ֆէյրուզ կը շարունակէ գործակցիլ Զիատ Ռահպանիի եւ իր ընկերոջ՝ բանաստեղծ Ժոզէֆ Հարպի եւ երաժշտահան Ֆիլիմոն Ուեհպէի հետ։

Ֆէյրուզ Եւրոպական հեռատեսիլէն անգամ մը եւս հանդէս կու գայ 13 Հոկտեմբեր 1988-ին, «Du côté de chez Fred» յայտագիրէն: Երեք օր ետք՝ 16 Հոկտեմբերին, Ֆէյրուզ ուրիշ ելոյթ մը ունէր Փարիզի մէջ. օրուան հիւրն էր ֆրանսական կայանի հաղորդավար՝ Ֆրետերիք Միթերանը, որ հետագային Ֆրանսայի Մշակոյթի Նախարարը կը դառնայ։

1990-էն Մինչեւ Այսօր Խմբագրել

1990-ականներուն, Ֆէյրուզ վեց ալպոմ կը հրապարակէ (երկուքը Ֆիլիմոն Ուեհպէէն եւ երեքը՝ Զիատ Ռահպանիէն)։

Ան ելոյթներ կ'ունենայ Պաալպէքի Միջազգային Փառատօնին 1998-ին, ինչպէս նաեւ Լաս Վեկասի մէջ 1999-ին, որուն ներկայ կը գտնուի 16,000 հանդիսատես, մեծամասնութիւնը՝ արաբ։

Այնուհետեւ Ֆէյրուզ ելոյթներ կ'ունենայ՝

7 Հոկտեմբեր 2010-ին, Ֆէյրուզ նոր ալպոմ մը կը հրապարակէ «Է Ֆի Ամալ» («Eh... Fi Amal», «Այո, յոյս կայ», զոր յօրինած է Զիատ Ռահպանին[17][18][19][20][21]:

Ֆէյրուզ ելոյթներ ունեցած է՝ Սուրիա, Յորդանան, Իրաք, Քուէյթ, Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ, Քաթար, Պահրէյն, Եգիպտոս, Թունիս, Ալճերիա, Մարոք, Ֆրանսա, Միացեալ Թագաւորութիւն, Զուիցերիա, Հոլլանտա[22], Յունաստան, Գանատա, Միացեալ Նահանգներ, Մեքսիքօ, Պրազիլ, Արժանթին, Աւստրալիա, եւ Լիբանան։

Ֆէյրուզ ելոյթներէն՝

  • 1960-ին՝ Դամասկոսի մէջ,
  • 1962-ին՝ Լոնտոնի Արքայական Ալպերթ Սրահին մէջ,
  • 1971-ին Նիւ Եորքի Քարներժի Սրահին մէջ,
  • 1978-ին Լոնտոնի Թալլատիին մէջ,
  • 1979-ին Օլիմփիա Փարիզի մէջ,
  • 1986-ին Լոնտոնի Արքայական Փառատօնի Սրահին մէջ,
  • 1987-ին, ԱՄՆ-ի մէջ,
  • 1971-ին, 1982-ին եւ 2003-ին Շիրին Թատերասրահին մէջ, Լոս Անճելոս,
  • 1981-ին եւ 1987-ին Ճոն Ֆ. Քենետի Կեդրոնին մէջ, Ուաշինկթոնի մէջ,
  • 1983-ին, Ժարաշի մէջ,
  • 1998, Պաալպէքի մէջ,
  • 1999, Լաս Վեկասի մէջ,
  • 2000, Պէյթ Էլ Տինի մէջ,
  • 2001, Տուպայի մէջ,
  • 2004, Ամմանի մէջ,
  • 2005, Քանատայի մէջ,
  • 2007, Աթէնքի մէջ,
  • 2008, Պահրէյնի մէջ
  • 2011, Ամսթերտամի Արքայական Թատերասրահին մէջ, եւ այլն:

Ֆէյրուզ, Ասի եւ Մանսուր Արաբական Աշխարհին, ինչպէս նաեւ Եւրոպայի, Ամերիկայի եւ Աւստրալիոյ մէջ հանրածանօթ դարձած են։

Թատերական Գործեր Խմբագրել

Ռահպանի Եղբայրները կը հրապարակեն 25 երաժշտախառն թատրոններ (20-ը Ֆէյրուզին հետ) աւելի քան 30 տարուան ընթացքին։ Անոնք կը հանդիսանան Արաբական աշխարհի առաջին երաժշտախառն թատրոններ յօրինողները։ Այդ թատրոններուն մէջ Ֆէյրուզ կը ստանձնէ գլխաւոր դերեր՝ երգիչներու եւ դերասաններու հետ, ինչպէս՝ Նասրի Շամսետտին, Ուատիհ Ալ Սաֆի, Անթուան Քըրպեժ, Էլի Շուէյրի, Հուտա (Ֆէյրուզին պզտիկ քոյրը), Ուիլիըմ Հասուանի, Ռաժա Պատր, Սիհամ Շամմաս, Ժորժէթ Սայէղ եւ ուրիշներ։

Ռահպանիներուն թատրոնները կը ներկայացնեն սէր եւ գիւղական կեանք: Անոնք կը քննարկեն նաեւ՝ երգիծական, փիլիսոփայական, երբեմն ալ քաղաքական նիւթեր։ Ֆէյրուզի թատերական երգերը հանրածանօթ են Լիբանանցիներուն եւ Արաբներուն՝ աշխարհի չորս ծագերուն։

Ֆէյրուզ-Ռահպանի երգերը.

  • Ayyam al Hassad (Days of Harvest-1957) (Բերքահաւաքի օրեր)
  • Al 'Urs fi l’Qarya (The Wedding in the Village -1959) (Գիւղական Հարսանիք)
  • Al Ba'albakiya (The Girl from Baalbek) -1961) (Պաալպէքցի Աղջիկը)
  • Jisr el Amar] (Bridge of the Moon -1962) (Լուսնին Կամուրջը)
  • Awdet el 'Askar (The Return of the Soldiers - 1962) (Զինուորներուն Վերադարձը)
  • Al Layl wal Qandil] (The Night and the Lantern -1963) (Գիշերն ու Կանթեղը)
  • Biyya'el Khawatem (Ring Salesman - 1964) (Մատանի Վաճառողը)
  • Ayyam Fakhreddine (The Days of Fakhreddine - 1966) (Ֆախր էլ Տինի Օրերը)
  • Hala wal Malik (Hala and the King - 1967) (Հալան եւ Արքան)
  • Ach Chakhs (The Person - 1968 - 1969) (Անհատը)
  • Jibal Al Sawwan (Sawwan Mountains - 1969) (Սաուանի Լեռները)
  • Ya'ich Ya'ich (Long Live, Long Live -1970) (Կեցցէ՛, Կեցցէ՛)
  • Sah Ennawm (Did you sleep well? - 1970 -1971-2006 -2008) (Բարի Զարթնում)
  • Nass min Wara' (People Made out of Paper -1971-1972) (Թղթեայ Մարդիկ)
  • Natourit al Mafatih (The Guardian of the Keys - 1972) (Բանալիներուն Պահակը)
  • Al Mahatta (The Station-1973) (Կայարանը)
  • Loulou -1974 (Լուլու)
  • Mais el Reem (The Deer's Meadow -1975) (Եղնիկներու Մարգագետինը)
  • Petra - 1977-1978 (Փեթրա)

Գրեթէ բոլոր երգերը արձանագրած է երկու ձայնապնակներու վրայ:

Տեսերիզներ Խմբագրել

Հեռատեսիլէն Խմբագրել

  • Al Iswara (The Bracelet) (Ապարանջան)
  • Day'it El Aghani (Village of Songs) (Երգերու Գիւղը)
  • Layali As'Saad (Nights of Happiness) (Երջանկութեան Գիշերներ)
  • Al Quds fil Bal (Jerusalem in my Heart) (Երուսաղէմը Սրտիս Մէջ)
  • Dafater El Layl (Night Memoirs) (Գիշերուան Յիշատակները)
  • Maa Al Hikayat (With Stories) (Պատմութիւններով)
  • Sahret Hobb (Romantic Evening) (Սիրոյ Գիշեր)
  • Qasidat Hobb (A Love Poem), (Սիրային Բանաստեղծութիւն)

Հրապարակումներ Խմբագրել

Ֆէյրուզ ունի շուրջ 1500 երգ, որոնցմէ միայն 800-ը հրապարակուած է։

Բացի Ռահպանի Եղբայրներէն, իրեն երգեր յօրինած են նաեւ Ֆիլիմոն Ուեհպէն, Զիատ Ռահպանին, Զաքի Նասիֆը, Մուհամմատ Ապտլ Ուահապը, Նաժիպ Հանգաշը եւ Մուհամմատ Մոհսէնը։

Ֆէյրուզի Մասին` Ուշագրաւ Կէտեր Խմբագրել

Ան իր կատարումներուն մէջ մելամաղձոտ է, բարձրախօսին վրայ անշարժ մնալով։ Նէիլ ՄաքՖարքուհարէն հարցուած հարցումը իր լրջութեան մասին, ան պատասխանած է որ ան մինչեւ հիմա բեմի վախ ունի:[23]

Երգչուհի Ֆէյրուզ կը պատկանի կեանքի ամէն տեսակ դժուարութիւններու դէմ պայքարող կիներու դասակարգին` թէ՛ իր ընտանեկան կեանքի դժուարութիւններու պարագային, թէ իր նուիրումին, հասնելու համար արուեստի բարձր գագաթներու:

Ֆէյրուզի մասին` հինգ ուշագրաւ կէտեր.

  • Հարցազրոյցի մը ընթացքին ան նշած է, թէ` «Կ՛երգեմ աղօթելու նման»:
  • Իր յեղափոխաշունչ եւ մանաւանդ պաղեստինեան դատին համար երգերուն պատճառով ստացած է «Աստղերու դեսպան» տիտղոսը: Ան ստացած է «Լիբանանի ոգին» տիտղոսը:
  • Ֆէյրուզ անունը իրեն տուած է Հալիմ Ռումի խմբավարը, որ խմբավարած է այն երգչախումբը, որուն կ՛անդամակցէր նաեւ պարմանի Ֆէյրուզը: Ան ըսած է, որ երգչուհիին ձայնը իրեն կը յիշեցնէր թանկագին փիրուզ քարը:
  • Թեւաւոր խօսք մը կայ, որ կ՛ըսէ` «Լիբանանցիները ամէն բանի համար կը վիճին,  բացի Ֆէյրուզին հանդէպ իրենց ունեցած սէրէն»: Այլ խօսքով, տարբեր հաւատքի եւ համայնքի պատկանող բոլոր լիբանանցիները կը սիրեն Ֆէյրուզը:
  • Ֆէյրուզ հանրածանօթ է իր խիստ վերապահ անհատականութեամբ:

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

  1. Fatma Aydemir, Sami Rustom: Libanesische Sängerin Fairouz: Die fremde Stimme, taz.de, 20. November 2014 (German)
  2. «Lebanese diva Fairuz's concert delights Syrian fans»։ Agence France-Presse։ January 28, 2009։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2009-07-07-ին։ արտագրուած է՝ 2009-09-28 
  3. Khaled Yacoub (January 28, 2008)։ «Lebanese diva arouses emotion, controversy in Syria»։ Reuters։ արտագրուած է՝ 2009-09-28 
  4. Sami Asmar (Spring 1995)։ «Fairouz: a Voice, a Star, a Mystery»։ Al Jadid։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 23 January 2010-ին։ արտագրուած է՝ 14 January 2010 
  5. Boulos Sargon (1981)։ Fairouz – Legend and Legacy։ Forum for International Art and Culture։ արտագրուած է՝ 14 January 2010 
  6. «Fairuz – Ambassadrice des Etoiles»։ Norient։ July 21, 2001։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2008-04-02-ին։ արտագրուած է՝ 2008-03-21 
  7. Simon Broughton, Mark Ellingham, Richard Trillo, խմբգր․ (1999)։ World music: the rough guide. Africa, Europe and the Middle East, Volume 1։ Rough Guides։ էջ 393։ ISBN 9781858286358 
  8. «Mansour Rahbani: Obituary»։ The Telegraph։ February 8, 2009 
  9. «Fairouz info»։ Fanoos.com։ 1935-11-21։ արտագրուած է՝ 2012-02-04 
  10. 10,0 10,1 Neil Macfarquhar (18 May 1999)։ «This Pop Diva Wows Them in Arabic»։ New York Times։ արտագրուած է՝ 2 May 2010 
  11. Andrew Hammond (2007)։ Popular Culture in the Arab World: arts, politics, and the media (Illustrated հրտրկթն․)։ American University in Cairo Press։ էջ 169։ ISBN 9789774160547 
  12. Christopher Stone (October 1, 2007)։ «"Our Eyes Travel to You Everyday" – The place of Jerusalem in the works of Fairouz and the Rahbani Brothers»։ ArteEast Quarterly։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ July 22, 2011-ին։ արտագրուած է՝ February 8, 2016 
  13. Christopher Reed Stone (2008)։ Popular culture and nationalism in Lebanon: the Fairouz and Rahbani nation։ Routledge։ էջ 147։ ISBN 9780203939321 
  14. Atallah Samir (30 November 2005)։ «"سبعون" البنت السريانية التي جاءت من ماردين»։ An-Nahar։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 9 May 2013-ին։ արտագրուած է՝ December 28, 2012 
  15. أبو فخر, صقر (2007), الدين والدهماء والدم: العرب وإستعصاء الحداثة, Beirut: المؤسسة العربية للنشر والدراسات, p. 274, ISBN 978-9953-36-946-4, https://books.google.am/books?id=kWZgujJL_F8C&lpg=PP1&pg=PT275#v=onepage&q=%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B2%20&f=false 
  16. Raed Rafei (15 July 2007)։ «Haunted by her songs of love, peace»։ Los Angeles Times։ արտագրուած է՝ 14 January 2010 
  17. 17,0 17,1 Sinjab, Lina (7 February 2008)։ «Lebanese diva opens Syrian hearts»։ BBC։ արտագրուած է՝ 31 January 2015 
  18. 18,0 18,1 Blanford, Nicholas (28 January 2008)։ «Fairouz fans angry over the diva's concert in Syria»։ The Christian Science Monitor։ արտագրուած է՝ 31 January 2015 
  19. Oweis, Khaled Y. (28 January 2008)։ «Lebanese diva arouses emotion, controversy in Syria»։ Reuters։ արտագրուած է՝ 31 January 2015 
  20. Black, Ian (29 July 2010)։ «Fans lend their voices to Fairouz, the silenced diva»։ The Guardian։ արտագրուած է՝ 31 January 2015 
  21. Ganz, Jacob (30 July 2010)։ «Royalty Dispute May Silence Fairouz»։ NPR։ արտագրուած է՝ 31 January 2015 
  22. Blok Arthur (27 June 2011)։ «Fairuz wows Amsterdam»։ NOW Lebanon։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 28 June 2011-ին։ արտագրուած է՝ 30 June 2011։ «Holland Festival organizers were literally glowing with pride as legendary singer Fairuz stepped on stage on Sunday night at Amsterdam’s Royal Theater Carré.» 
  23. Chapter 3 of The Media Relations Department of Hizbollah Wishes You a Happy Birthday: Unexpected Encounters in the Changing Middle East, Neil MacFarquhar. New York: Public Affairs Books, 2009. ISBN 978-1-58648-635-8

Արտաքին յղումներ Խմբագրել