Երկրորդ Ղարաբաղեան Պատերազմ (2020)

Երկրորդ Ղարաբաղեան Պատերազմ (27 Սեպտեմբեր - 10 Նոյեմբեր, 2020)։ Կիրակի 27 Սեպտեմբերին, վաղ առաւօտեան ժամերուն Արցախի հանրապետութիւնը թիրախ կը դառնայ Ազրպէյճանի լայնածաւալ նախայարձակման: Յարձակումը անմիջապէս կը տարածուի Արցախ-Ազրպէյճան ամբողջ սահմանգիծին վրայ․ կը դառնայ պատերազմ։ Անդադար կը ռմբակոծուին Արցախի քաղաքներն ու գիւղերը։ Անզէն բնակչութեան զոհերուն եւ վիրաւորներուն թիւը կը բարձրանայ։ Կը հրթիռակոծուին նաեւ Հ․Հ․ կարգ մը սահմանամերձ շրջաններ։

Արցախի շրջաններ

Պատերազմը կը սկսի նախապէս հրետակոծելով Արցախի սահմանամերձ բնակելի վայրեր, ինչպէս նաեւ Ստեփանակերտը։ Կը մահանան ու կը վիրաւորուին անզէն բնակիչներ․ կիներ, երեխաներ եւ ծերունիներ։ Օտար միջազգային ծաւալով լրատուական միջոցներու լրագրողներ կը փութան պատերազմի սահմանագիծը, յաճախ վտանգելով իրենց կեանքը ազերիներուն կրակոցներուն պատճառով։

Արցախի վրայ պատերազմը առանց յայտարարութեան կը կատարուի (ինչ որ անտեսում է միջազգային ընդունուած կանոններու): Ազրպէյճան անգամ մը եւս զինադադարի համաձայնութիւնը (Մոսկուա, Մայիս 1994 - տե'ս Արցախեան Ազատամարտ) կը խախտէ, հակառակ համաձայնագիրին վերաբերեալ 23 Փետրուար 2001-ին Ազրպէյճանի խորհրդարանի ելոյթին, Ալիեւի յայտարարութեան.- «Ես նորէն կը կրկնեմ, որ Մայիսեան հրադադարը շատ կարեւոր քայլ էր, եւ հոն մենք գացինք գիտակցելով: Թէեւ խնդիրը չէ դասաւորուած, զինադադարը անհրաժեշտ էր: Դժբախտաբար շատերը մոռցած են պատերազմը, անոնք կ'ապրին հանգիստ ու յարմարաւէտ պայմաններու մէջ: Դժբախտաբար անոնք մոռցած են պատերազմը»:

Այս յարձակումը կը պատահի երբ արեւելեան Միջերկրականի մէջ Թուրքիա (Ազրպէյճանի դաշնակից եւ զինակից) հարցեր ունի՝ Սուրիոյ եւ յունական կղզիներուն հետ։

Քարտէս ըստ 9 Նոյեմբեր 2020ի վիճակինարնջագոյնով՝ Արցախի Հանրապետութեան ներկայ տարածքները, իսկ բաց կապոյտ երանգներով շրջանները Ազրպէյճանի հակակշիռին տակ գտնուող տարածքներն են։

Հայաստան եւ Արցախ զօրակոչ կը յայտարարեն․ նոյնպէս՝ Ազրպէյճանը։

Աշխարհի բոլոր մեծ ուժերը՝ Ռուսիա, Չինաստան, Ա․Մ․Ն․, Ֆրանսա, Պարսկաստան եւ Եւրոպական Միութիւն, կոչ կ'ուղղեն հակամարտող կողմերուն ընդհարումները դադրեցնելու։ Իսկ Թուրքիա, բացայայտօրէն Ազրպէյճանին թիկունք կը կանգնի՝ անոր մատակարելով ռազմական արդի եւ վերջին արտադրութեան սարքեր ու վարձկան զինուորներ։

Հակամարտութեան գօտիի շրջաններէն բնակիչներ տասնեակ հազարներով Հ․Հ․ կ'ապաստանին։

Սփիւռքահայութիւնը Արցախի վրայ յարձակման առաջին ժամերէն իսկ, ամէն ձեւով Արցախի եւ Հ․Հ․ կողքին կը կանգնի, մանաւանդ՝ քաղաքական եւ մարդասիրական գետնի վրայ։

Անհաւասար այս պատերազմը (մարդուժի եւ ռազմական սարքերու առումով) վերջ կը գտնէ 10 Նոյեմբեր, 2020-ի համաձայնագիրով՝ ստորագրուած Հայաստանի վարչապետին, Ռուսիոյ եւ Ազրպէյճանի նախագահներուն կողմէ։ Արցախ կը զիջի իր հողատարածքին կարեւոր մէկ մասը եւ ռուս խաղաղապահներ կը տեղաւորուին «նոր» սահմաններուն վրայ։ Ազրպէյճանին յանձնուած շրջաններուն բնակիչները կը լքեն իրենց ինչքը ու կը տեղափոխուին։

Արցախի վրայ յարձակման անմիջական անդրադարձներ Խմբագրել

Զօրակոչի հրաւէրներ Խմբագրել

 
Հայ կամաւորներու մեկնումը Արցախ

Արցախ ընդհանուր զօրակոչ կը յայտարարի իսկ Հայաստանը՝ մասամբ․- «Մենք չենք ցանկացել պատերազմ, այս պատերազմը մեզ պարտադրուել է, եւ պարտաւոր ենք պաշտպանել մեր հայրենիքն ու ընտանիքները: Իրավիճակի սրման համար ամբողջ պատասխանատուութիւնը կրելու է Ադրբեյջանի ռազմաքաղաքական իշխանութիւնը։ Տարածաշրջանում յղի մարդկային  աղէտի համար պատասխան է տալու անձամբ Ադրբեյջանի նախագահ Ալիեւը»՝ Ազգային ժողովի նախագահ Արայիկ Յարութիւնեանի կոչը։

Իսկ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան ընհանուր զօրահաւաք կը յայտարարէ․- «Սիրելի հայրենակիցներ, հիմա կառավարութեան որոշմամբ Հայաստանի Հանրապետութիւնում յայտարարւում է ռազմական դրութիւն եւ ընդհանուր զօրահաւաք: Որոշումը ուժի մէջ կը մտնի հրապարակման պահից: Զօրքերին կցագրուած անձնակազմերին կոչ եմ անում ներկայանալ իրենց տարածքային զինկոմիսարիատներ: Յանուն հայրենիքի, յանուն յաղթանակի»։

Ազրպէյճանի նախագահ Հայտար Ալիեւ, իր երկրին բանակին կատարած նախայարձակումէն ետք, մասամբ զօրակոչի հրամանագիր մը կը ստորագրէ։

 
Առաջնագիծի իրադարձութիւններու հեռարձակում: Երեւանի Հանրապետութեան հրապարակ

Անմիջական հակազդեցութիւններ Խմբագրել

Հայկական բանակը Ազրպէյճանի յարձակման անմիջապէս կը հակազդէ, Ազրպէյճանական ուժերուն մեծ վնասներ հասցնելով։  Հայկական կողմն ալ կորուստներ կ'ունենայ․ թէ՛ անզէն ժողովուրդին մէջ, թէ զինծառայողներուն մէջ։

Հայաստանի ժողովուրդին հակազդեցութիւնը անմիջական կ'ըլլայ։  Հարիւրներով կը կամաւորագրուին։

Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութեան Ապահովութեան Խորհուրդը եւ Եւրոպական Միութիւնը, Երեքշաբթի 29 Սեպտեմբերին անջատ յայտարարութիւններով, կը պահանջեն հակամարտութիւններուն անմիջական դադրումը։ Մ․Ա․Կ․ նաեւ, զօրակցութիւնը կը յայտնէ Արցախեան հակամարտութեան դադրեցման եւ հաշտեցման խօսակցութիւններու պատասխանատու երեք մեծ ուժերուն համանախագահներուն՝ Ա․Մ․Ն․, Ռուսիա եւ Ֆրանսա։

Սփիւռքի հայութիւնը՝ աշխարհի չորս ծագերուն, զանազան միջոցներով միակամ իր զօրակցութիւնը եւ պատրաստակամութիւնը կը յայտնէ Արցախին եւ Հ․Հ․։

Ըստ Սուրիոյ Մարդկային Իրաւունքներու Դիտարանին (OSDH), Թուրքիա Ազրպէյճան կը ղրկէ Սուրիոյ Ազգային Բանակի Սուրիացի վարձկան զինուորներ, որպէսզի անոնք կռուին Ազրպէյճանի բանակին մէջ։

Յարձակման առաջին իսկ վայրկեաններէն, Վրաստան կը փակէ Հայաստանի հետ իր սահմանները, Ջաւախքահայութիւնը բերելով իբրեւ պատրուակ։

 
ՎարդենիսՀ․Հ․

Թուրքիոյ մխրճումը Խմբագրել

Արցախի նախագահ Արայիկ Յարութիւնեան 27 Սեպտեմբերին տուած մամլոյ ասուլիսի ընթացքին, կը յայտնէ, թէ Արցախի դէմ լայնածաւալ պատերազմին Ազրպէյճանի կողքին Թուրքիան ալ կը կռուի Ազրպէյճանին հայթայթելով մեծաքանակ ռազմական օգնութիւն, ինչպէս նաեւ հարիւրաւոր վարձկան զինուորներ։

 
Թարթառ գետԱրցախ

Ազրպէյճանի օդուժը կ'օգտագործէ թրքական եւ հրէական արտադրութեան անօթաչու սարքեր, իսկ օդին վրայ են Թուրքիոյ ռազմօդային ուժերուն պատկանող F-16 բազմագործիքային կործանիչներ եւ կը կիրարկուին օդ-ցամաք հեռահար հրթիռներ։ Միայն Ստեփանակերտի մէջ կը յայտնաբերուին թրքական եւ իսրայէլական արտադրութեան հրթիռային, հարուածային մօտաւորապէս 673 ռումբեր։ Այս մասին յայտնած է Արցախի Արտակարգ իրավիճակներու պետական ծառայութիւնը, 12 Հոկտեմբեր, 2020-ին։

Թուրքիա կ'արգիլէ իր օդային տարածքով ԱՄՆ-ի մարդասիրական օգնութիւնը հասցնել Հայաստան Խմբագրել

Թուրքիա կ'արգիլէ իր օդային տարածքով Ա․Մ․Ն․-ի 100 թոն մարդասիրական օգնութիւնը հասցնել Հայաստան: Այս մասին 14 Հոկտեմբերին մամլոյ ասուլիսի ընթացքին կը յայտարարէ Սփիւռքի գործերու գլխաւոր յանձնակատար՝ Զարեհ Սինանեան:

Թրքահայութիւնը մտահոգ Խմբագրել

5 եւ 9 Հոկտեմբերին, Պոլսոյ մէջ հայերու դէմ ցոյցեր կը կատարուին։ Ցուցարարները զօրավիգ կը կանգնին Պաքուին եւ հակահայ վանկարգումներ կ'ունենան։

Պատերազմի ժամանակագրութիւն Խմբագրել

 
Շահումեան, Արցախ

Հակառակ միջազգային կոչերուն՝ ընդհարումներու դադրեցման համար, Ազրպէյճան 28 Սեպտեմբերէն կը սաստկացնէ յարձակումները։ Մէկ կողմէն Ազրպէյճան կը ռմբակոծէ բնակելի վայրերն ու ենթակառոյցները (միտելով հայութեան բնաջնջման), իսկ միւս կողմէն Թուրքիոյ ռազմական օդուժը Հ․Հ․ շրջանները։ Ազրպէյճանի օդային ղեկավարումը ստանձնած է Թուրքիոյ ռազմական օդուժը։

3 - 5 Հոկտեմբեր, 2020 Խմբագրել

Շաբաթ՝ 3 Հոկտեմբերին, առտու կանուխ, Ազրպէյճան Արցախի հետ սահմանագիծին հիւսիսային եւ հարաւային տարածքներուն նոր ուժերով ընդհանուր յարձակում մը կը գործէ։ Մարտերը կը սաստկանան։ Զոհուած զինուորներուն թիւը կը բարձրանայ։ Արցախի Հարապետութեան նախագահը՝ Արայիկ Յարութիւնեան դէպի ճակատ կը մեկնի․ ան, իր ներկայութիւնը մարտերուն անհրաժեշտ կը նկատէ։

Հ․Հ․ նախագահ, Նիկոլ Փաշինեան Հայաստանի հեռատեսիլէն կատարած ուղերձով ի միջի այլոց կը յայտարարէ, թէ՝ «․․․ Արցախի Հանրապետութեան քաղաքացին Տէր Զօրի ճամբորդ չէ․․․։ ․․․․Սա մի նոր Սարդարապատ է․․»։

 
Հադրութ կամ Գետահատ, Արցախ

4 Հոկտեմբերի երեկոյեան, ազերիները Շուշին կը հրթիռակոծեն, ռումբերու թիրախ կը դառնան բնակելի թաղամասեր։ Հայկական կողմը կ'ունենայ զոհեր։

Պատերազմի սկիզբէն նա մանաւանդ 4-6 Հոկտեմբերին, Ստեփանակերտը կը հրթիռակոծուի։ 2-6 Հոկտեմբերին ակներեւ է, թէ ռմբակոծումները թիրախ ունին անզէն բնակչութիւնը եւ քաղաքին հանրային սպասարկութիւններու ենթակառոյցները (նոյնիսկ ծննդատուները)։ Տասնեակներով անզէն բնակիչներ կը զոհուին։

Ըստ Արցախի պաշտօնական յայտարարութիւններուն, հայկական ուժերը 4 Հոկտեմբերին կը փոխ-հարուածեն եւ Գանձակի (Գեանջայի) ազրպէյճանական ռազմական օդակայանը ամբողջութեամբ կը փճացնեն։

6-9 Հոկտեմբեր, 2020 Խմբագրել

6 Հոկտեմբերին Ազրպէյճան նոր ուժերով ընդհանուր յարձակում մը կը կազմակերպէ՝ Արցախի հարաւային սահմանային գիծին եւ իրիկուան դէմ Ստեփանակերտին, վտանգելով նոյնիսկ Իրանի հիւսիսային շրջաններ, ինչպէս նաեւ Հ․Հ․ Սիւնիքի շրջանը։ Կը վնասուին գիւղեր, քաղաքներ, ինչպէս՝ Այգեստան եւ Մարտակերտ։

Ռուսիոյ Արտաքին հետախուզութեան ծառայութեան (ԱՀԾ) տնօրէն Սերգէյ Նառիշքի կը յայտարարէ, թէ՝ «ահաբեկչական կազմակերպութիւններուն գրոհայիններ կը մեկնին Արցախի հակամարտութեան գօտի»: Ան կ' ընդգծէ, որ խօսքը «հարիւրաւոր եւ նոյնիսկ հազարաւոր» վարձկան ծայրահեղներու մասին է։

 
Ջերմաջուր - Արցախ

Ազրպէյճան նոր ուժերով՝ հարիւրաւոր ծայրահեղ կրօնամոլ վարձկան զինուորներով, լայնածաւալ յարձակում մը կը գործէ Արցախի սահմանագիծի երկայնքին։ Ազրպէյճանի Զինուած ուժերը արգիլուած բազմակոծիչ ռումբեր կ᾿օգտագործեն հայերուն դէմ։

7-8 Հոկտեմբերին Ազրպէյճան անդադար կը հրթիռակոծէ Ստեփանակերտը։ Գետնի հաւասար կը դառնան բնակարաններ եւ ենթակառոյցներ։ Հրթիռակոծումը կը շարունակուի։ Հիւսիսային եւ հարաւային սահմանագիծերուն կը վերսկսին մարտական գործողութիւնները: Կը հրթիռակոծուի Շուշին եւ յատկապէս Ս. Ամենափրկիչ (Ղազանչեցոց) եկեղեցին ու երբ օտար լրագրողներ կը փորձեն նկարահանել հարուածին հետեւանքները, Ազրպէյճանական կողմը երկրորդ անգամ կը ռմբակոծէ եկեղեցին, որուն պատճառով լրագրողները կը վիրաւորուին։

Վրաստանի Geo-Army.ge ռազմական լրատուական հարթակը հրապարագրութեամբ մը հանդէս կու գայ, ըստ որուն` Վրաստանի տարածքին ինկած անօդաչու օդանաւներէն մէկը իսրայէլեան արտադրութեան «Harop» տեսակէն է, որ Կովկասի տարածաշրջանին մէջ ունի միայն Ազրպէյճանը: Հաղորդումը aliq,ge-ինն է:

Ռուսիոյ Արտաքին գործերու նախարարին հրաւէրով, 9 Հոկտեմբերին Մոսկուայի մէջ Հայաստանի, Ազրպէյճանի եւ Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարարները կը հանդիպին զինադադարի բանակցութիւններու համար։

Հրադադարի յայտարարութիւններ՝ 10 եւ 18 Հոկտեմբեր, 2020 Խմբագրել

 
ԽնածախԱսկերանի շրջան, Արցախ

10 Հոկտեմբերի հրադադար Խմբագրել

Մոսկուայի մէջ Հայաստանի, Ազրպէյճանի եւ Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարարներու հանդիպումը Արցախի եւ Ազրպէյճանի հակամարտ զօրքերու շփման գիծին վրայ մարդասիրական հրադադարի որոշումին կը յանգի։ Հրադադարը ի զօրու կը դառնայ 10 Հոկտեմբերի կէսօրուան ժամը 12։00-էն սկսեալ, որպէսզի՝ ռազմագերիներու եւ պահպանման տակ գտնուող այլ անձերու ու զոհուածներու մարմինները փոխանակուին Կարմիր Խաչի Միջազգային Կոմիտէին (ԿԽՄԿ) միջնորդութեամբ եւ չափորոշիչներուն համապատասխան:

Ստորեւ Հայաստանի, Ռուսիոյ եւ Ազրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարներուն հանդէս եկած միացեալ յայտարարութիւնը.-

«Իբրեւ պատասխան Ռուսիոյ նախագահ Վլատիմիր Փութինի ուղերձին եւ ըստ Ռուսիոյ նախագահին, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի ու Ազրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի պայմանաւորուածութեան՝ կողմերը կը համաձայնին հետեւեալ քայլերուն.

1.- 10 Հոկտեմբեր 2020-ի կէսօրուան ժամը 12:00-էն սկսեալ՝ կը յայտարարուի կրակի դադրեցում ՝ ռազմագերիներու եւ պահպանման տակ գտնուող այլ անձերու ու զոհուածներու մարմիններու փոխանակման նպատակով՝ Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտէին (ԿԽՄԿ) միջնորդութեամբ եւ չափորոշիչներուն համապատասխան:

 
Հաթերք․ Մարտակերտ, Արցախ

2.- Հրադադարի դրութեան յստակ չափորոշիչներուն ուղղութեամբ համաձայնութիւն կը գոյանայ լրացուցիչ կերպով։

3.- Ազրպէյճանի Հանրապետութիւնը եւ Հայաստանի Հանրապետութիւնը ԵԱՀԿի Մինսկի խումբի համանախագահներուն միջնորդութեամբ, կարգաւորման հիմնարար սկզբունքներու հիման վրայ ձեռնամուխ են հիմնարար բանակցութիւններու՝ խաղաղ կարգաւորման շուտափոյթ հասնելու նպատակով:

4.- Կողմերը կը հաստատեն բանակցային գործընթացի ձեւաչափի անփոփոխելիութիւնը։»

Հակառակ յայտարարուած հրադադարին, Ազրպէյճան կը խախտէ եւ կը շարունակէ ռմբակոծումները սահմանագիծին եւ բնակելի շրջաններուն ենթակառոյցներուն վրայ։

Հրադադարի խախտումներ, 10-17 Հոկտեմբեր Խմբագրել

Հայաստանի, Ազրպէյճանի եւ Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարարներու հանդիպման իբրեւ հետեւանք հաստատուած մարդասիրական հրադադարը, քանիցս կը խախտի Ազրպէյճանի կողմէն, հակառակ միջազգային կոչերուն՝ յարգելու մարդասիրական հրադադարը։ Կը շարունակուին Արցախի գլխաւոր քաղաքներուն ռմբակոծումը եւ յարձակումը Հադրութի շրջանին վրայ եւ 11-13 Հոկտեմբերին յարձակումները կը տարածուին ուրիշ բնակելի շրջաններ ալ՝ Թալիշ, Հարդրութ, Ստեփանակերտ, Մարտունի եւ Մարտակերտ։ Արցախ դէմ - յանդիման կը գտնուի մարդկային ճգնաժամի։

 
Մատաղիս գիւղ․ Մարտակերտի (շրջան), Արցախ

Ազրպէյճանի հրետակոծումներուն թիրախ կը դառնան հիւանդանոցներ՝ Արցախի հիւսիս-արեւելեան շրջանին մէջ։

Միաժամանակ, Ազրպէյճան կը պատճառաբանէ Հայաստանի Հանրապետութեան տարածքի Քարվաճառի հետ սահմանային գօտիին հրթիռակոծումը (14 Հոկտեմբեր, 2020), ըսելով, թէ հոն հաստատուած արհեստագիտական սարքերը կրնան թիրախաւորել Արտրպէյճանի խաղաղ բնակչութիւնը։

14 Հոկտեմբեր, 2020-ի առաւօտեան Ազրպէյճանի զինուած ուժերուն կողմէ Հ․Հ․ Գեղարքունիքի մարզի Վարդենիս համայնքին հրթիռակոծման պատճառով, 14-ամեայ պատանի մը կը վիրաւորուի։

Ազրպէյճան կը հրապարակէ տեսանիւթ Արցախի հիւանդանոցին վրայ ռմբակոծումներէն։

Հ․Հ․ վարչապետը՝ Նիկոլ Փաշինեան, «Ռոսիա սեգոդնեայ» ՄՏԳ–ի գլխաւոր տնօրէնին՝ Տիմիթրի Կիսելեով, տուած հարցազրոյցին ի միջի այլոց կը նշէ թէ՝ «Հայաստան յստակ ապացոյցներ ունի, որ Լեռնային Ղարաբաղի դէմ մարտերում Սիրիայից բերուած ահաբեկիչներն են մասնակցում»։

Ազրպէյճան կը հրապարակէ երկու հայ գերիներու սպանութեան տեսերիզ մը։ Արցախի մարդու իրաւունքներու պաշտպան Արտակ Բեգլարեան անդրադառնալով հրպարակուած տեսերիզին մասին, կը հաստատէ, թէ իրական է։ Կ'աւելցնէ նաեւ, թէ Հայաստանի հիւանդանոցին մէջ Ազրպէյճանցի ռազմագերի մը վիրահատութեան ենթարկուած է ու բուժման ընթացքի մէջ է։ Սակայն, հայ գերիներու սպանութեան լուրը կը հերքէ իրաւապաշտպան Արտակ Զէյնալեանը, շեշտելով, թէ գերի բռնուած Արեգ Սարգսեան եւ Նարեկ Ամիրջանեան կը հեռաձայնեն իրենց ծնողներուն, ողջ են եւ կը գտնուին հիւանդանոցը։

 
ԽաթրավանքՄարտակերտ, Արցախ
Ազերիներու բանակին վարձկան զինուորները Խմբագրել

Սուրիայէն մեկնած տասնեակ վարձկաններ Արցախի հակամարտութեան գօտիէն կը վերադառնան․ լուրը կը յայտնէ The Wall Steet Journal-ը։ Հարիւրաւոր գրոհայիններէն, որոնք Թուրքիոյի կողմէն ուղարկուած էին Լեռնային Ղարաբաղ, չդիմանալով կատաղի կռիւներուն, կը խնդրեն զիրենք վերադարձնել:

Սակայն, Արցախ մեկնող վարձկաններուն թիւը չի նուազիր․ անոնց աշխատավարձը կը կազմէ շուրջ 2000 տոլար եւ կը ներգրաւէ վարձկան ահաբեկիչներ։

18 Հոկտեմբերի հրադադար Խմբագրել

18 Հոկտեմբերին ԵԱԿՀ-ի համանախագահներուն միջնորդութեամբ՝ Ա․Մ․Ն․, Ֆրանսա եւ Ռուսիա, մարդասիրական հրադադար կը յայտարարուի Հայաստանի եւ Ազրպէյճանի միջեւ։ Հրադադարը կ'ողջունեն Արցախի Արտաքին Գործերու նախարարն ու Ֆրանսայի նախագահը։

Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտէն, հրադադարի համաձայնութենէն ետք կը միջնորդէ, որպէսզի գիշերուան ընթացքին երկու կողմերու վիրաւոր զինծառայողները մարտադաշտէն դուրս բերուին: Ազրպէյճան սակայն կը մերժէ այս միջնորդութիւնը։

 
ԳանձասարՎանք գիւղ, Մարտակերտ (շրջան), Արցախ

Հրադադարի խախտումներ, 18-25 Հոկտեմբեր Խմբագրել

Կիրակի 18 Հոկտեմբերի առաւօտեան ժամերէն երկու կողմերը զիրար կ'ամբաստանեն հրադադարի խախտումին համար։ Հայաստանի Պաշտպանութեան նախարարութիւնը կ'ամբաստանէ, թէ հրադադարի յաջորդող վայրկեաններէն իսկ՝ 00։04, մինչեւ վաղ առաւօտեան ժամը 1։45 Ազրպէյճան կը ռմբակոծէ Արցախի հարաւային շրջանները, իսկ Ազրպէյճան՝ թէ Արցախի ուժերը կը ռմբակոծեն Jabrail-ը։

21 Հոկտեմբերին, Արցախի Պ․Բ․ կը յայտարարէ, թէ Ազրպէյճան լայնածաւալ յարձակում կը գործէ Արցախի հարաւային շրջաններուն, մասնաւորաբար Մարտակերտ քաղաքին եւ շրջակայ գիւղերուն քաղաքացիական ենթակառոյցներուն վրայ։ 22 Հոկտեմբերի երեկոյեան հրթիռակոծման ենթակայ կը դառնայ Ասկերան քաղաքը։

Հ․Հ․ Պ․Ն․ ներկայացուցիչ Արծրուն Յովհաննիսեան կը յայտարարէ, թէ Իրանի հետ սահմանագիծի երկայնքին վրայ յամառ մարտեր կ'ընթանան։ Այս ուղղութեամբ, Ազրպէյճան կը յայտարարէ, թէ ամբողջ սահմանը իր վերահսկողութեան տակ է։

23 Հոկտեմբերին Ազրպէյճան կը սաստկացնէ յարձակումները Արցախի վրայ։ Յատկապէս կը հրթիռակոծէ Քարեգահ շրջանը, եւ Քարեգահ-Բերձոր ճանապարհահատուածը։ Իսկ օրուան ընթացքին, կը հրետակոծուին Արցախի Հանրապետութեան Մարտակերտի շրջանի խաղաղ բնակավայրերը։

 
Մռաւի լեռնաշղթայ, Արցախ

Արցախի արտակարգ իրավիճակի պետական ծառայութիւնը կը յայտնէ, թէ 25 Հոկտեմբերի գիշերուան ընթացքին Ազրպէյճանական կողմը կը հրետակոծէ Մարտունիի շրջանի քանի մը գիւղ՝ Կարմիր Շուկայ, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշէն ու Ասկերանի Աւետարանոց գիւղը:

Ազրպէյճան կրակ կը բանայ Իրանի խաղաղ բնակիչներու տուներուն ուղղութեամբ

«Թելեկրամ»ի պարսկական Azariha ալիքը տեսանիւթ մը կը հրապարակէ (22-Հոկտեմբեր 2020-ին), ուր կը ցուցադրուին Ազրպէյճանի զօրքերու գործողութիւններուն հետեւանքով աւերուած տուներ։ Նաեւ, ըստ նոյն լրատուական ալիքին հաղորդման, Ազրպէյճան անօդաչու սարքեր կ'ուղարկէ Իրան եւ սահմանին վրայ ահաբեկիչներ կը տեղակայէ։ Իրանի հիւսիս արեւելեան Խոտաաֆրին նահանգի նահանգապետը, կը յայտնէ, թէ դարձեալ անօդաչու սարքեր ինկած են։ Նաեւ, աւելի քան 60 հրետանային ռումբ ինկած է Իրանի կողմը։

Պատերազմի դադրեցման գործընթացքներ Խմբագրել

Հ․Հ․ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան, 22 Հոկտեմբերին ռուսական «Ինտերֆաքս» լրատուակայանին տուած հարցազրոյցին, կը յայտնէ, թէ Ղարաբաղեան հակամարտութեան գօտիին երկայնքին խաղաղապահներու տեղակայումը ընդունելի է հայկական կողմին համար, եւ այդ ուժերը կրնան ռուսաստանեան խաղաղապահները ըլլալ։

 
Բերձոր․ Անցքը՝ Աղաւնու գետԱրցախ

23 Հոկտեմբերին, Ուաշինկթընի մէջ Մայք Փոմփէօ կը հանդիպի Ազրպէյճանի եւ Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարներուն հետ, պատերազմի անյապաղ զինադադարի քննարկման համար։

Հայաստանի Արտաքին Գործոց նախարարը՝ Զոհրապ Մնացականեան, 23 Հոկտեմբերին կը հանդիպի նաեւ է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբի համանախագահներուն՝ Իկոր Պոպով (Ռուսիա), Անտրիւ Շոֆեր (ԱՄՆ), Ստեֆան Վիսկոնտի (Ֆրանսա), ինչպէս նաեւ ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչին՝ Անջէյ Կասպրչիկի հետ:

ԵԱՀԿ Մինսկի խումբի համանախագահները 25 Հոկտեմբերին յայտարարութիւն մը կը հրապարակեն Ուաշինկթընի մէջ Արցախի հարցով տեղի ունեցած բանակցութիւններուն զարգացման շուրջ։ Ըստ յայտարարութեան, համանախագահները եւ Արտաքին Գործոց նախարարները կը համաձայնին անգամ մը եւս հանդիպիլ՝ 29 Հոկտեմբերին Ժընեւ (Զուիցերիա), որպէսզի երկու կողմերը համաձայնութեան հասնին եւ սկսի Արցախի հակամարտութեան խաղաղ կարգաւորման գործընթացը: Նաեւ, 26 Հոկտեմբերի առաւօտեան ժամը 8:00-ին պէտք է հաստատուի հրադադար, ըստ 25 Հոկտեմբերի յայտարարութեան:

Պահրէյնի թագաւոր շէյխ Համատ պըն Իսա Ալ Խալիֆա կ'արձագանգէ Հայաստանի նախագահ Արմէն Սարգսեանի կողմէ իրեն յղուած նամակին։ Ան, կոչ կ'ուղղէ միաւորելու հրադադար հաստատելու միջազգային ջանքերը։ Նախագահ Ա․ Սարգսեան 30 Սեպտեմբերին նամակներ կը յղէ արաբական շարք մը երկիրներու ղեկավարներու` տեղեկացնելով Հայաստանի հետ սահմանին եւ Արցախի հետ շփման գիծին մէջ Ազրպէյճանի կողմէ սանձազերծուած պատերազմական գործողութիւններուն մասին եւ նշած միջազգային հարթակներու մէջ անոնց ունեցած կապերու եւ հեղինակութեան օգտագործման կարեւորութիւնը` դադրեցնելու արիւնահեղութիւնն ու մարդկային տառապանքները:

 
Խաչէն գետՄարտակերտի եւ Ասկերանի միջեւ, Արցախ

Արայիկ Յարութիւնեանի Բաց Նամակը`Ռուսիոյ Նախագահ Փութինին Խմբագրել

Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Արայիկ Յարութիւնեան 23 Հոկտեմբերին բաց նամակով մը կը դիմէ Ռուսիոյ նախագահ Վլատիմիր Փութինին` անկէ խնդրելով գործադրել բոլոր կարելի ջանքերը ազրպէյճանական-արցախեան տագնապի գօտիին մէջ պատերազմը դադրեցնելու եւ քաղաքական գործընթացները վերսկսելու համար:

Նոր հրադադար, 26 Հոկտեմբեր, 2020 Խմբագրել

Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարութիւնը կը հրապարակէ Միացեալ Նահանգներու, Հայաստանի եւ Ազրպէյճանի միջեւ միացեալ յայտարարութիւն մը, ըստ որուն երկու երկիրներու (Հայաստան եւ Ազրպէյճան) արտաքին գործոց նախարարները 24 Հոկտեմբերին հանդիպում մը կ'ունենան Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց փոխնախարար Սթեֆըն Ի. Պայկընի հետ եւ կ'որոշեն նոր հրադադար մը․- «Մարդասիրական հրադադարը ուժի մէջ պիտի մտնէ 26 Հոկտեմբեր 2020-ին, տեղական ժամանակացոյցով առաւօտեան ժամը 8:00-ին: Միացեալ Նահանգներ կը դիւրացնեն արտաքին գործոց նախարարներուն եւ Մինսքի խմբակի համանախագահներուն միջեւ աշխուժ բանակցութիւնները` Հայաստանն ու Ազրպէյճանը մօտեցնելու Լեռնային Ղարաբաղի տագնապի խաղաղ լուծման»:

 
Աղաւնոյ գիւղ․ Քաշաթաղ, Արցախ

Այս որոշումին Ա․Մ․Ն․ նախագահ Տանըլտ Թրամփ կը հակազդէ շնորհաւորելով Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանն ու Ազրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը: Նոյնպէս Արցախի նախագահը՝ Արայիկ Յարութիւնեան կ'ողջունէ այս հրադադարը․- «Ողջունում եմ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգների միջնորդութեամբ եւ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների մասնակցութեամբ ձեռք բերուած պայմանաւորուածութիւնը, որը հաստատում է Հոկտեմբերի 10-ին եւ 17-ին Ռուսաստանի Դաշնութեան եւ Ֆրանսիայի Հանրապետութեան նախագահների նախաձեռնութեամբ համաձայնեցուած մարդասիրական հրադադարի իրականացման վերաբերեալ կողմերի յանձնառութիւնները»։ Իսկ Հ․Հ․ վարչապետը՝ Նիկոլ Փաշինեան իր յայտարարութեամբ կը վստահեցնէ, թէ Հայաստան ամէն գնով պիտի պահպանէ հրադադարը։

Մ․Ա․Կ․ի ընդհանուր քարտուղար Անթոնիօ Կուտերեշ այս համաձայնութիւնը դրական կը գնահատէ։

Հրադադարի խախտումներ Խմբագրել

 
Սարսանգի ջրամբարՄարտակերտի շրջան, Արցախ

Ա․Մ․Ն․ մէջ ձեռքբերուած նոր հրադադարը առաջին ժամերէն իսկ կը խախտի․ Հայաստան եւ Ազրպէյճան զիրար կ'ամբաստանեն նոր հրադադարի խախտման համար։

Հայաստանի պաշտպանութեան նախարարութեան մամուլի քարտուղար Շուշան Ստեփանեան, կը յայտարէ թէ՝ Ազրպէյճան, ժամ չանցած իսկ, երկու անգամ՝ ժամը 8:45-ին եւ 9։00-ին, հրադադարը խախտած է եւ սահմանագիծին հիւսիս-արեւելեան երկայնքին հրետակոծած Արցախի մարտական դիրքերը, ինչպէս նաեւ կ․ե․ ժամը 13:50-ին սաստիկ հրետակոծում սկսած է Արցախի հարաւ-արեւլեան մասին վրայ, իսկ հրթիռակոծում՝ Մարտունի շրջանի Զարդանաշէն գիւղի ուղղութեամբ: Ազրպէյճանի նախագահը կը հակադարձէ ըսելով, թէ հայկական կողմն է հրադադարը խախտողը։

Իրանի հաշտեցման ծրագիրը Խմբագրել

Պարսկաստանի Արտաքին Գործոց փոխ-նախարարը՝ Աբբաս Արաքչին, «Իրատեսականութիւն եւ խաղաղութիւն՝ տարածաշրջանի երկրների ուժերով» լոզունքով Ազրպէյճանի ղեկավարներուն, ինչպէս նաեւ Մոսկուա՝ Արտաքին Գործոց երկու փոխ նախարարներուն Անդրէյ Ռուդենկոյին եւ Սերգէյ Ռեաբկովին (29-10-2020) կը ներկայացնէ Արցախեան հակամարտութեան կարգաւորման իր ծրագիրը։ Նաեւ, այս ուղղութեամբ եւ Մինսկի համանախագահներուն տարած աշխատանքներուն մասին, 30 Հոկտեմբերին Հ․Հ․ Արտաքին Գործոց Նախարար՝ Մնացականեան եւ Իրանի Արտաքին գործերու փոխ-նախարար՝ Աբբաս Արաքչի, կարծիքներու փոխանակում կ'ունենան։

 
Հագարի գետ (Ագարակի եւ կամ Աղուանոյ)․ Տիգրանաւան, Քաշաթաղի շրջան, Արցախ

Այս գործընթացի աւարտին, Իրանի Արտաքին գործերու փոխ-նախարարը՝ Աբբաս Արաքչի, Մինսկի խմբակը կը քննադատէ, ըսելով թէ չէ յաջողած իր առաքելութեան մէջ։

Պատերազմի շարունակութիւն Խմբագրել

27-29 Հոկտեմբեր Խմբագրել

28 Հոկտեմբերին ամբողջ օրը Ազրպէյճանի զինուած ուժերը եւ անոնց աջակցող ահաբեկչական խմբաւորումները կը շարունակեն իրենց յարձակումները Հայաստանի սահմանի երկայնքին տեղակայուած ստորաբաժանումներուն ուղղութեամբ, ինչպէս նաեւ Արցախի հիւսիսէն մինչեւ հարաւային ուղղութիւն: Աւելի քան 15 անգամ կը հարուածեն Ստեփանակերտի եւ Շուշիի տարբեր հատուածներ` գիտակցաբար թիրախաւորելով «Մօր եւ մանկան առողջութեան կեդրոն»-ը եւ բնակելի ու հանրային որոշ կառոյցներ: Իսկ ըստ Ազրպէյճանական աղբիւրներու, հայկական կողմը 28 Հոկտեմբերին բազմագործիքային ռումբերով, ռմբակոծած է Պարտա շրջանը։

Ժընեւի բանակցութիւններ - 30 Հոկտեմբեր Խմբագրել

ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբակի համանախագահութեան հրապարակած յայտարարութեամբ, Ժընեւի մէջ համանախագահներուն մասնակցութեամբ կը կայանան Հայաստանի եւ Ազրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարներուն միջեւ բանակցութիւններ։ Կը համաձայնուի գործադրել շարք մը անմիջական քայլեր՝

 
ԲերդաշէնՄարտունիի շրջան, Արցախ

– Դիտաւորեալ ձեւով թիրախ չդարձնել քաղաքացիական բնակչութիւնը եւ ոչ-ռազմական կառոյցները,

– Ռազմաճականերուն վրայ մնացած դիակներու փոխանակում կատարել, այս նպատակով Միջազգային Կարմիր Խաչին տրամադրելով ապահովութեան  երաշխիքներ,

– Միջազգային Կարմիր Խաչին տրամադրել ռազմագերիներու անուանացանկը՝ զանոնք փոխանակելու համար,

– Յանձառութիւն առած են գրաւոր ներկայացնելու իրենց պատկերացումները եւ հարցերը հրադադարի ստուգման կառուցակազմի մը մասին:

Յատարարութեան մէջ կը նշուի նաեւ, որ կողմերը տեսակէտներ փոխանակած են՝ նպատակ ունենալով պարզել իրենց բանակցային դիրքերը հակամարտութեան վերջնական լուծման վերաբերող առանցքային հարցերուն շուրջ:

30-31 Հոկտեմբեր Խմբագրել

 
Շուշիի բերդՇուշի, Արցախ

Ազրպէյճանի զինուած ուժերը կը հրետակոծեն Հ․Հ․ Սիւնիքի մարզի Դաւիթ Բէկ գիւղը:

Հայկական բանակը ետ կը մղէ ազերիներու Բերձորի ուղղութեամբ եղած յարձակումները։ Ազրպէյճանական բանակը, մարդուժի մեծ կորուստներ կրելով կը լքէ Արցախի Բերձոր քաղաքի ուղղութեամբ դիրքերը: Արցախի պաշտպանութեան բանակի (ՊԲ) հաղորդումով՝ հայկական կողմը մեծ քանակութեամբ Ազրպէյճանական զինուժի զինամթերք եւ զինուորներ գերի կը բռնէ։ Գերի կը բռնուի նաեւ սուրիացի վարձկան զինուոր մը։

Հակառակ Ժընեւի համաձայնութեան (30 Հոկտեմբեր), Ազրպէյճան կը հրթիռակոծէ Շուշիի եւ Ստեփանակերտի բնակելի վայրեր։

1-3 Նոյեմբեր Խմբագրել

Ազրպէյճան լուսածնի ռազմամթերք (արգիլուած միջազգային դաշինքներով) գործածելով կը ռմբակոծէ Արցախի բնակելի վայրերն ու անտառները, ողջ-ողջ այրելով կենդանական աշխարհը։ Այս յարձակումները կործանիչ աւերներ կը գործեն Արցախի բնապահպանման հարստութեան։

 
Կարկառ գետ․ Արցախ

Մահ ու կենաց կռիւներ, 4-8 Նոյեմբեր Խմբագրել

Լրագրողներու հետ ունեցած զրոյցի մը ընթացքին, պաշտպանութեան բանակի ներկայացուցիչ Արծրուն Յովհաննիսեան կը յայտնէ, թէ 4-5 Նոյեմբերի ամբողջ գիշերը, Արցախի մէջ մարտերը կանգ չեն առած։ Ազերիները ձախողած են Շուշիի ժայռերը բարձրանալ։

Տիգրանակերտի հնագիտական վայրի ղեկավար՝ հետազօտող հնագէտ Համլետ Պետրոսեան, կը յայտնէ, թէ Ազրպէյճանի զինուած ուժերը հրետակոծած են Տիգրանակերտի հնագիտական վայրը։

Արցախի տեղեկատուական շտաբը կը յայտարարէ, թէ Ազրպէյճանի յարձակումներուն պատճառով, զոհուած են 50 հայ քաղաքացիներ, իսկ վիրաւորուած՝ 148։

 
Դադիվանք․ Շահումեանի շրջան Դադիվանք գիւղին մէջ - Արցախ

7 Նոյեմբերին, Ազրպէյճան իր ուժերուն մեծ մասը (բանակ եւ վարձկաններ) կը կեդրոնացնէ Շուշիի եւ Ստեփանակերտի շուրջ։ Հայկական բանակը օրհասական մարտեր կու տայ պաշտպանելու բնակչութիւնը եւ Արցախի Հանրապետութիւնը։ Կը հրթիռակոծուին Ստեփանակերտը եւ Շուշին։ Ծանր մարտեր տեղի կ'ունենան։

8 Նոյեմբերի երեկոյեան մարտեր կ'ընթանան Շուշի քաղաքին մէջ եւ շրջակաքը․ լուրը կը յայտնէ Պաշտպանութեան Նախարարութեան ներկայացուցիչ՝ Արծրուն Յովհաննիսեանը։

Հ.Հ. Պ․Ն․ մամուլի խօսնակ Շուշան Ստեփանեան, կը յայտնէ, թէ Պ․Բ․ ՀՕՊ ստորաբաժանումները Ստեփանակերտէն հիւսիս արեւմուտք հատուածին, 8 Նոյեմբերի երեկոյեան, մօտաւորապէս ժամը 19:30-ին, խոցած են հակառակորդի երկու ԱԹՍ:

«Զինուժ մեդիան» տեսանիւթ մը կը հրապարակէ «Հակառակորդը փախուստի է դիմում Բերձորի լեռներից» վերնագիրով։

Պատերազմի դադրեցման համաձայնութիւն - 10 Նոյեմբեր 2020, ժամը 01։00' Խմբագրել

 
10 Նոյեմբեր 2020 - համաձայնագիր․ կարմիրով՝ Ազրպէյճանի հակակշիռին տակ եւ մինչեւ Դեկտեմբեր անոր յանձնուելիք տարածքներ, բաց կանանչով՝ Արցախին մնացած տարածքներ, իսկ Հ․Հ․ եւ Պարսկաստանի միջեւ կարմիրով գօտին կը կապէ Ազրպէյճանը Թուրքիոյ եւ պիտի պահուի ռուս խաղաղապահներէ։

10 Նոյեմբեր 2020, ժամը 01։00' Խմբագրել

Ռուսաստանի արտաքին գործերու նախարարութիւնը կը հրապարակէ Հայաստանի վարչապետին, Ռուսաստանի եւ Ազրպէյճանի նախագահներուն կողմէ՝ 10 Նոյեմբեր ժամը 01։00'ին, ստորագրուած պատերազմի ամբողջական կրակի դադարեցման յայտարարութիւնը։

Նիկոլ Փաշինեանի յայտարարութիւնը Խմբագրել

Համաձայնութեան մասին, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան, հետեւեալը կը յայտնէ իր դիմատետրի էջէն ունեցած ուղիղ հեռարձակմամբ․- «Այս որոշումը կայացուել է այն ռազմական իրավիճակի վերլուծութեան արդիւնքում եւ այն մարդկանց գնահատականի եւ անոնց լսելու արդիւնքում, ովքեր ամենաշատն են տիրապետում ռազմական իրավիճակին»։

Նախագահ Արմէն Սարգսեանի հակազդեցութիւնը Խմբագրել

«Ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորումը համազգային նշանակութեան եւ կարեւորութեան հարց է»․ Հ․Հ․ Նախագահը, Արմէն Սարգիսեան այս նախադասութեան շեշտումով իր կարծիքը կը յայտնէ 10 Նոյեմբերի կայացած համաձայնութեան մասին եւ կը յայտարարէ որ այս ուղղութեամբ անյապաղ քաղաքական խորհրդակցութիւններու կը նախաձեռնէ։ Ան նաեւ կը յայտարարէ թէ այս համաձայնութեան՝ պատերազմի դադրեցման պայմաններուն մասին, մամուլէն տեղեկացած է եւ կ'աւելցնէ թէ՝ «Որպէս Հանրապետութեան նախագահ այս փաստաթղթի վերաբերեալ ինձ հետ որեւէ խորհրդակցութիւն կամ քննարկում, ցաւօք, չի եղել, որեւէ բանակցութեան չեմ մասնակցել»:

Արցախի պատերազմի ժամանակագրական քարտէսաերիզ

Արայիկ Յարութիւնեանի կոչը Խմբագրել

Արցախի նախագահը՝ Արայիկ Յարութիւնեան Հայաստանի խորհրդարանական եւ արտախորհրդարանական քաղաքական ուժերուն Ստեփանակերտ կը հրաւիրէ քաղաքական քննարկումներ ունենալու համար։

10 Նոյեմբերի համաձայնութեան պայմանները Խմբագրել

Ազրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւ, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան եւ Ռուսաստանի նախագահ Վլատիմիր Վ․ Փութին յայտարարում են հետեւեալի մասին։

Յայտարարւում է ամբողջական կրակի դադարեցում բոլոր տեսակի մարտական գործողութիւնների՝ Ղարաբաղեան հակամարտութեան գօտում, սկսած Նոյեմբերի 10ի 00:00-ից, ըստ Մոսկուայի ժամանակի։ Ազրպէյճանական Հանրապետութիւնը եւ Հայաստանի Հանրապետութիւնը, հետագայում կողմերը մնում են իրենց գրաւուած դիրքերի վրայ։

Աղտամի շրջանը եւ տարածքները, որոնք հսկւում են Հայկական կողմի կողմից Ղազախի շրջանում, վերադարձւում են Ազրպէյճանին մինչեւ Նոյեմբերի 20-ը։

 
ԾիծեռնավանքՔաշաթաղի շրջան, Արցախ

Շփման գծի երկայնքով Լեռնային Ղարաբաղում, եւ Լաչին միջանցքում հաստատւում է ռուսական խաղաղապահ ուժեր 1960 զինուորականի չափով, հրազէնային զէնքով, մ 90 զրահատրանսպորտային եւ 380 աւտօմեքենաներով եւ յատուկ արհեստագիտութեամբ։

Խաղաղապահ զօրակազմը ռուսական տեղակայւում է հայկական ուժերի դուրս բերմանը զուգահեռ։ Խաղաղապահները մնում են հինգ տարի ժամանակով, ինքնազօր երկարացման հնարաւորութեամբ յաջորդ հինգ տարուայ համար, եթէ կողմերը վեց ամիս առաջ ժամկէտի լրանալուց առաջ չեն յայտարարում, որ դադարեցնում են այս դրոյթի կիրառութիւնը։

Արդիւնաւէտութեան եւ վերահսկողութեան համար կողմերի միջեւ պայմանաւորուածութիւնների կատարման, հաստատւում է կրակի դադարեցման խաղաղարար կեդրոն։

Հայաստանը մինչեւ 15 Նոյեմբեր Ազրպէյճանին է վերադարձնում Քելբաջարը, մինչեւ Դեկտեմբերի մէկը՝ Լաչինի (Բերձոր) շրջանը, թողնելով միջանցք 5 քմ լայնութեամբ, որը ապահովելու է Հայաստանի կապը, սակայն չի շօշափելու Շուշին։ Կողմերի համաձայնութեամբ, առաջիկայ երեք տարում կառուցուելու է նոր ճանապարհ Լաչինով, որը կը կապի Ստեփանակերտը Հայաստանի հետ, յետագայում խաղաղապահների՝ այդ ճանապարհը հսկելու համար տեղակայման համար։

 
ՇուշիՍ. Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց

Ներքին տեղահանուածները եւ փախստականները վերադառնում են ԼՂ եւ յարակից շրջաններ՝ ՄԱԿ Փախստականների հարցերով բարձր յանձնակատարի հսկողութեան ներքոյ:

Իրականացւում է ռազմագերիների փոխանակութիւն եւ միւս պահուող անձերի փոխանակութիւն:

Ապա արգելափակւում են բոլոր տնտեսական եւ երթեւեկութեան կապերը շրջանին մէջ։ Հայաստանը ապահովում է երթեւեկութեան կապ Ազրպէյճանի արեւմտեան շրջանների եւ Նախիջեւանի ինքնավար Հանրապետութեան միջեւ։ Երթեւեկութեան այս կապը հսկում են ՌԴ ԱԴԾ սահմանապահ ծառայութիւնը։ Կողմերի համաձայնութեամբ, կառուցուելու է երթեւեկութեան ուղի՝ Նախիջեւանն ու Ազրպէյճանի արեւմտեան շրջանները իրար կապելու համար։

10 Նոյեմբերի առտուան Ժամը 06:00-էն սկսեալ կը պահպանուի յարաբերական անդորր: Ռուսական խաղաղապահ ուժերը կը շարունակեն տեղակայուիլ Արցախ։     

Իրարադարձութիւններ եւ հետեւանքներ 10 Նոյեմբեր 2020-ի համաձայնագիրէն ետք Խմբագրել

 
Գտչավանք․ Հադրութի շրջան, Արցախ

Միջազգային գետնի վրայ Խմբագրել

Ֆրանսայի նախագահի գրասենեակը կը յայտարարէ, թէ կ'ուսումնասիրէ Լեռնային Ղարաբաղի հրադադարի պայմանները՝ նշելով, որ տեւական համաձայնագիրը պէտք է հաշուի առնէ Հայաստանի շահերը:

Մ.Ա.Կ.-ը եւ Եւրոպական Միութիւնը կ'ողջունեն զինադադարը։

Ռուսիոյ արտաքին գործերու նախարարը, առցանց ճեպազրոյցի ընթացքին (ռուս եւ օտար լրագրողներուն), խօսելով այն նախապայմաններուն մասին, որոնք թոյլ պիտի տան լուծել Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը, կը յայտնէ, թէ պէտք է լուծում տրուի նկատի առնելով շրջանի ազգային ու կրօնական հարցերը։

«ԵԱՀԿ Մինսկի խումբի բոլոր համանախագահ երկրները հանդէս եկած են ընդդէմ Ղարաբաղեան հակամարտութեան ռազմական լուծման», կը յայտարարէ Ռուսիոյ նախագահի մամլոյ քարտուղար Տիմիդրի Պեսկովը՝ «RT-Россия» հեռուստաալիքին տուած հարցազրոյցին ընթացքին։

10 Նոյեմբերի համաձայնութենէն ետք, Սպանիոյ Ծերակոյտը Արցախի մարդասիրական օգնութիւն ղրկելու եւ Ազրպէյճանին զէնքի վաճառքը դադրեցնելու որոշում կ'ընդունի։

 
Սուրբ ՅովհաննԷս եկեղեցի (Տող), Հադրութ, Արցախ

Հ․Հ․ եւ Արցախի մէջ Խմբագրել

Վարչապետ Փաշինեան իր դիմատետրի էջէն կը յայտարարէ, թէ փաստաթուղթը ստորագրուած է այն պահուն, երբ Շուշին արդէն ինկած էր, Ստեփանակերտը կը գտնուէր ուղիղ սպառնալիքի տակ, իսկ բանակի մատակարարումը անբաւարար էր։ Ան նշած է նաեւ, որ փաստաթուղթը ոչ թէ տարածքներ յանձնելու, այլ պահելու մասին է։

11 Նոյեմբերին, լարուած իրավիճակի մէջ գտնուած է Ազատութեան հրապարակը․ ոստիկանութիւնը նկատի առնելով երկրի արտակարգ ռազմական դրութիւնը ձեռբակալութիւններով կը փորձէ կասեցնել 17 կուսակցութիւններու հանրահաւաքը։ Իսկ, այս ուղղութեամբ դատախազութիւնը ժողովուրդին կոչ կ'ընէ չխախտել ռազմական դրութեան իրավիճակէն բխող սահմանափակումները եւ զերծ մնալ այս ընթացքին հաւաքներ կազմակերպել եւ կամ ալ մասնակցիլ։ Հանրահաւաքը մօտաւորապէս 7,5 ժամ կը տեւէ։

12 Նոյեմբերին, Արցախի Հանրապետութեան արդարադատութեան նախարարը՝ Սիրան Աւետիսեան, իր հրաժարականը կը ներկայացնէ նախագահ Արայիկ Յարութիւնեանին։

 
Դիզափայտ․ դիտուած Խանձաձոր գիւղէն, Հարդրութ, Արցախ

Երեւանի մէջ Արցախի Հադրութի շրջանի բնակչուհիները բողոքի հաւաք մը կ'իրականացնեն ԵԱՀԿ Մինսկի խումբի համանախագահ երկիրներուն՝ Ռուսաստանի, Ֆրանսայի եւ ԱՄՆ-ի դեսպանատուներուն առջեւ, պահանջելով կանխել քաղաքի բռնագրաւումը Ազրպէյճանի կողմէն եւ ապահովել իրենց վերադարձը տուն։

Երեկոյեան ժամերուն, Երեւանի մէջ 17 կուսակցութիւններու նախաձեռնութեամբ հաւաք-երթ կը կատարուի Երեւանի Մատենադարանի մօտ, մասնակցութեամբ բացի քաղաքական ուժերու ներկայացուցիչներուն, նաեւ հոգեւորականներու, Սփիւռքի ներկայացուցիչներու: Կէս ժամ ետք, անոնք կ'ուղղուին դէպի Ազգային Անվտանգութեան Ծառայութեան շէնքը։

Արծրուն Յովհաննիսեան իր դիմատետրի էջէն կը յայտնէ, թէ կը դադրեցնէ Պաշտպանութեան նախարարութեան իր ներկայացուցիչի աշխատանքը եւ պիտի շարունակէ աշխատիլ գիտական բնագաւառէն ներս։

13 եւ 14 Նոյեմբերին, Երեւանի մէջ կը շարունակուին բողոքի ցոյցերը 10 Նոյեմբերի համաձայնութեան դէմ:

Մահափորձ Հ․Հ․ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի դէմ։

Շաբաթ 14 Նոյեմբերի, երեկոյեան, Հայաստանի Ազգային Անվտանգութեան Ծառայութիւնը (ԱԱԾ) իր հաղորդագրութեամբ, կը յայտարարէ, թէ կանխուած է վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի դէմ մահափորձը, որ կը գտնուէր նախապատրաստական հանգրուանին եւ այս կապակցութեամբ ձերբակալած են խումբ մը գործիչներ, որոնց նպատակ ունեցած են սպանութեան եւ բռնութիւն գործադրելու միջոցով տիրանալու Հ․Հ․ կառավարութեան լիազօրութիւններուն: ԱԱԾ այս ընթացքին յայտնաբերած է մեծ քանակութեամբ ապօրինի զէնք, ռազմամթերք եւ պայթուցիկ նիւթեր:

 
Եղիշէ Առաքեալի վանք (Ջրվշտիկ Վանք). Մատաղիս, Մարտակերտի շրջան, Արցախ

16 Նոյեմբերին, Հ․Հ․ նախագահ Արմէն Սարգսեան, հայ ժողովուրդին ուղերձ կ'ուղղէ։ Ան հանդէս եկած է՝ «Վարչապետի հրաժարական կամ պաշտօնավարման դադրեցման եւ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններ» կոչով։

Հ․Հ․ նախագահ Արմէն Սարգսեան կը ստորագրէ Զոհրապ Մնացականեանը՝ արտաքին գործերու նախարարը պաշտօնէն ազատելու հրամանագիրը:

18 Նոյեմբերին, Հ․Հ․ վարչապետին որոշումով Արա Այվազեան կը ձերբազատէ արտաքին գործերու նախարարի տեղակալի պաշտօնէն:

23 Նոյեմբերին, Հ․Հ․ նախագահ Արմէն Սարգսեան կը ստորագրէ Զոհրապ Մնացականեանը արտաքին գործերու նախարարի պաշտօնէն ձերբազատելու հրամանագիրը եւ նոր հրամանագիրով (եւ վարչապետի առաջարկով) Արա Այվազեան կը նշանակուի արտաքին գործերու նախարար: Նաեւ, Հ․Հ․ կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ մարմնակրթութեան նախարար կը նշանակուի Վահրամ Թումանեանը։

Ռուս խաղաղապահներու տեղադրումը Արցախ Խմբագրել

 
Հերհեր, Մարտունիի շրջան, Արցախ

Ռուսիոյ պաշտպանութեան նախարարութիւնը կը հրապարակէ քարտէս, որ կը ցուցնէ, թէ Արցախի ո՞ր շրջանները պիտի տեղակայուին խաղաղապահները: Տարածքը «բաժնուած է» երկու գօտիներու ՝ «Հիւսիս» եւ «Հարաւ», ուր պիտի տեղադրուին 16 դիտակէտեր: Այս ուղղութեամբ, Ռուսիոյ Անվտանգութեան Դաշնային Ծառայութեան տնօրէնը՝ Ալեքսանդր Բոտնիկով յայտնած է, թէ Հ․Հ․ սահմաններուն լրացուցրչ հինգ սահմանային կէտ պիտի տեղադրուին․ երկուքական հայ-նախիջեւանական սահմանին՝ Երասխ եւ Պարոյր Սեւակ, Երկուքական հայ-իրանական սահմանին՝ Մեղրի եւ Սոյուղ, իսկ հինգերորրդ կէտը Հայաստանի Սիւնիքի մարզի Տեղ գիւղը:

Ռուսիոյ արտաքին գործերու նախարար Սերգէյ Լավրով համոզուած է, թէ կրակի դադրեցման յայտարարութենէն ետք, անհրաժեշտ է յատուկ ուշադրութիւն դարձնել մշակութային ժառանգութեան պահպանման հարցին: Նաեւ, յայտնած է, թէ Արցախի մէջ թուրք խաղաղապահներ պիտի չըլլան եւ Թուրքիան ԵԱՀԿ Մինսկի խումբի համանախագահող երկիր չի դառնար։

Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի տեղեկատուական համակարգի տնօրէն  Վահրամ քահանայ Մելիքեանը, 14 Նոյեմբերին յայտնած է թէ՝ «Դադիվանքն արդէն գտնւում է ռուս խաղաղապահների հսկողութեան ներքոյ եւ նրան որեւէ վտանգ չի սպառնում»:

Ռուս խաղաղապահները մինչեւ 16 Նոյեմբեր, հրադադարի համաձայնութեան պահպանման նկատմամբ՝ Արցախի մէջ վերահսկողութիւն իրականացնել, կը տեղակայեն 25 դիտորդական կէտ։ Իսկ 17 Նոյեմբերին կը բանան Ստեփանակերտը Հայաստանի հետ կապող Բերձորի միջանցքը։

Հայկական բանակին մեկնումը յանձնուած շրջաններէն Խմբագրել

 
ՃարտարՄարտունի (շրջան)Արցախ

Քարվաճառի (Լեռնային Ղարաբաղի Քելբաջարի շրջան) տարածքներէն հայկական զօրքերը վերջնականապէս կը մեկնին 25 Նոյեմբեր։

Ազրպէյճանի վերահսկողութեան տակ անցած շրջաններ Խմբագրել

Հ․Հ․ կառավարութիւնը կը հրապարակէ 27 Սեպտեմբեր 2020-էն Ազրպէյճանի կողմէն Արցախի դէմ սկսած պատերազմական գործողութիւններուն ու 10 Նոյեմբերին ստորագրուած հրադադարի եռակողմ յայտարարութեան հետեւանքով Ազրպէյճանի վերահսկողութեան տակ անցած՝ թիւով 122, հայկական գիւղերու եւ քաղաքներու ամբողջական ցանկը։

Քաշաթաղի շրջան Խմբագրել

1. Կովսական, 2. Միջնաւան, 3. Որոտան, 4. Ալաշկերտ, 5. Աղաձոր, 6. Աղանուս, 7. Աղաւնատուն, 8. Այգեհովիտ, 9. Այգեկ, 10.  Արախիշ, 11. Արծուաշէն, 12. Արտաշաւի, 13. Գանձա, 14. Գետամէջ, 15. Գետափ, 16. Գողթանիկ, 17. Դրախտաձոր, 18.  Երիցվանք, 19. Իշխանաձոր, 20. Լեռնահովիտ, 21. Ծաղկաբերդ, 22. Ծիծեռնավանք, 23. Ծոբաձոր, 24. Կերեն, 25. Կումայրի, 26. Հակ, 27. Հակարի, 28. Հայկազեան, 29. Հոչանց, 30. Ձորափ, 31. Ղազարապատ, 32. Մամարք, 33. Մարտունաշէն, 34. Միրիկ, 35. Մշենի, 36. Մոշաթաղ, 37. Մուշ, 38. Նորաշէնիկ, 39. Շալուայ, 40. Սարատակ, 41. Սոնասար, 42. Ներքին Սուս, 43. Վակունիս, 44. Վաղազին, 45. Վան, 46. Վարդաբաց, 47. Վուրգաւան, 48. Տիգրանաւան, 49. Ուռեկան, 50. Փակահան, 51. Քաշունիք, 52. Քարեգահ։

 
Ամարասի Սուրբ Գրիգորիս վանքի ամառանոցը 1666, Հերհեր գիւղ

Մարտակերտի շրջան Խմբագրել

53. Նոր Սէյսուլան, 54. Հովտաշէն, 55. Նոր Հայկաջուր, 56. Նոր Կարմիրաւան, 57. Նոր Այգեստան, 58. Նոր Մարաղա, 59. Թալիշ, 60. Մատաղիս։

Շահումեանի շրջան Խմբագրել

61. Քարվաճառ, 62. Ակնաբերդ, 63. Նոր Բրաջուր, 64. Նոր Գետաշէն, 65. Դադիվանք, 66. Եղեգնուտ, 67. Զուար, 68. Նոր Էրքէջ, 69. Խարխափուտ, 70. Ծար,

71. Նոր Կարաչինար, 72. Հաւսաթաղ, 73. Նոր Մանաշիդ, 74. Չարեքտար, 75. Նոր Վերինշէն, 76. Քնարաւան։

Հադրութի շրջան Խմբագրել

77. Հադրութ քաղաք, 78. Ազոխ, 79. Ակնաղբիւր, 80. Այգեստան, 81. Առաջամուղ, 82. Առաքել, 83. Արեւշատ, 84. Բանաձոր, 85. Դրախտիկ, 86. Թաղասեռ, 87. Թաղոտ, 88. Խանձաձոր, 89. Ծակուռի, 90. Ծամձոր, 91. Կարմրակուճ, 92. Հակակու, 93. Հարթաշէն, 94. Մարիամաձոր, 95. Մեծ Թաղեր, 96. Մոխրենես, 97. Նորաշէն, 98. Պլեթանց, 99. Ջրակուս, 100. Վարդաշատ, 101. Տող, 102. Տումի, 103. Ուխտաձոր, 104. Քիւրաթաղ, 105. Մեխակաւան։

Շուշիի շրջան Խմբագրել

 
Քնարաւան, Շահումեան շրջան, Արցախ

106. Շուշի քաղաք, 107. Քարին տակ։

Ասկերանի շրջան Խմբագրել

108. Աւետարանոց, 109. Ակնաղբիւր, 110. Ջրաղացներ, 111. Մադաթաշէն, 112. Սղնախ, 113. Մոշխմհատ, 114. Ուղտասար, 115. Արմենակաւան։

Մարտունիի շրջան Խմբագրել

116. Ջիւանին, 117. Շեխեր, 118. Զարդանաշէն, 119. Սարգսաշէն, 120. Թաղավարդ, 121. Վազգէնաշէն։

Բերդաշէն Խմբագրել

 
Դրմբոն

Բերդաշէնի գիւղացիները գիւղի բաժանման մասին կը տեղեկանան, երբ սահման գծողները տեղ կը հասնին։ Կը պարզուի, թէ գիւղը Արցախին կը մնայ, սակայն հողատարածքները՝ Ազրպէյճանին։ Իրավիճակը ծայրաստիճան կը լարուի, որովհետեւ հայկական կողմէն ոչ մէկ յայտարարութիւն չկայ։

Արցախի բնակչութեան վիճակ Խմբագրել

10 Նոյեմբերին ստորագրուած համաձայնագրին պատճառով, Ազրպէյճանին յանձուելիք տարածքներէն հեռացող բնակիչները կը քանդեն եւ կը հրկիզեն իրենց տուները․ անոնք չեն ուզեր իրենց ինչքը, աշխատանքը ազերիներուն յանձնել։

Գաղթականներու վերադարձը Արցախ Խմբագրել

Ստեփանակերտի քաղաքապետը՝ Դաւիթ Սարգսեան, կը յայտնէ, թէ Ստեփանակերտի մէջ կը կարգաւորուին բնակչութեան վերադարձի հարցերը։

Արցախի Հանրապետութեան Տարածքային կառավարման եւ զարգացման նախարար Ժիրայր Միրզոյեան «Արմէնփրէս»ին հետ ունեցած զրոյցի մը ընթացքին կը յայտնէ, թէ մինչեւ 25 Նոյեմբեր, Արցախ վերադարձած է 50․000 հոգի եւ կը նշէ, թէ արցախցիներուն վերադարձի գործընթացը բաւական աշխոյժ կերպով կ'ընթանայ:

 
Արցախեան աշխատութեան գորգ

Տնտեսական Խմբագրել

 
Ղարաբաղ կարպետ

Արցախցի հովիւներ ապահովութեան համար, իրենց հօտը ոտքով Հայաստան կը բերեն Խմբագրել

Մինչեւ 17 Նոյեմբեր, Արցախէն Հայաստան կը տեղափոխուի 3191 գլուխ կենդանի: Գործընթացը կը շարունակուի:

Ազրպէյճանի ձեռքը անցած գործատուներ Խմբագրել

Ազրպէյճանական ուժերուն հսկողութեան տակ կ'անցնի նաեւ «Ղարաբաղ կարպետ» ընկերութեան Շուշիի արտադրամասը, իր ամբողջ գոյքով: Այս մասին յայտնած է Հայաստանի Ոչ Տնտեսական Մշակութային Ժառանգութեան դիմատետրի էջը: Ինչպէս նաեւ Տող գիւղի մէջ գտնուող «Կատարօ» գործարանը։ Գործարանի այգիները, գինիով լեցուն մառաններն ու արհեստագիտական սարքերը ամբողջութեամբ մնացած են տեղը։

Անյայտ կորսուած քաղաքացիներ Խմբագրել

Արցախի Մարդու Իրաւունքներու Պաշտպանը կը դատապարտէ բռնի անհետացած անձերու հանդէպ Ազրպէյճանական կողմի անմարդկային վերաբերմունքը։ Մ․Ի․Պ․ գրասենեակը անդրադարձած է 11 Նոյեմբերին Գորիս-Շուշի մայրուղիին Շուշիի հատուածին անյայտ կորսուած քաղաքացիներու փաստին։ Յայտարարութեան մէջ կը նշուի, որ կորսուած 10 քաղաքացիները Արցախի եւ Հ․Հ․ քաղաքացիներ են։ Այս ուղղութեամբ Ազրպէյճանական ընկերային ցանցերուն վրայ հրապարակուած է տեսանիւթ մը։

Արցախի Պաշտպանութեան Նախարարութիւնը յայտնած է, թէ Մարտունիի եւ Շուշիի ուղղութեամբ՝ Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտէի եւ Ռուսիոյ խաղաղապահ զօրախումբի ներկայացուցիչներու աջակցութեամբ, կը շարունակուին անյայտ կորսուածներու որոնման եւ զոհուածներու մարմինները դուրս բերելու աշխատանքները։

Մշակոյթ Խմբագրել

Յուշարձաններու պատկանելիութեան յստակացում Խմբագրել

Արցախի Մարտունիի շրջանի Մաճկալաշէն գիւղին մօտ գտնուող Ամարասի վանքը մնացած է արցախցիներու վերահսկողութեան տակ։

Ռուս խաղաղապահներ տեղաւորուած են Դադիվանքի վանական համալիրին շուրջը։

 
Ձիատափ․ Շուշի, Արցախ

Մշակութային յուշարձաններու պղծումը Խմբագրել

Հ․Հ․ կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ մարմնակրթութեան նախարարութիւնը Եունեսքոյին եւ մշակութային յուշարձաններու պաշտպանութեան հարցերով զբաղող միջազգային ուրիշ կազմակերպութիւններու դիմած է Արցախի յուշարձաններու եւ հնագիտական վայրերու պահպանութեան հարցով։ Նկատելով, թէ Ազրպէյճան նախապէս գիտակցաբար գետնի հաւասար դարձուցած է հայկական մշակութային արժէքներ (Նախիջեւանի խաչքարներ), նախարարութիւնը կը նկատէ, թէ Ազրպէյճանի վերահսկողութեան տակ անցնող Արցախի տարածքներուն վրայ գտնուող կրօնական եւ քաղաքակրթական նշանակութիւն ունեցող կառոյցներու պահպանումը խիստ վտանգուած է։ Իբրեւ թարմ օրինակ տրուած է Շուշիի Ս. Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցւոյ պղծումը։

Այս ուղղութեամբ, յատուկ յայտարարութիւն հրապարակած են Ռուսիոյ Արտաքին Գործերու Նախարարութեան յատուկ յանձնարարականներու դեսպան Էլէոնորա Միտրոֆանովան՝ հրաւիրելով Եունեսքոյի ուշադրութիւնը, ինչպէս նաեւ Եկեղեցիներու համաշխարհային խորհուրդը։

Զոհուածներու մարմիններու փոխանակում Խմբագրել

13 Նոյեմբերին սկսած է պատերազմի ընթացքին զոհուածներու մարմիններուն փոխանակման գործընթացը։ Միայն Շուշիի տարածքին հայկական կողմը շուրջ 30 մարմին փոխանցած է Ազրպէյճանցիներուն, իսկ Ազրպէյճանական կողմը փոխանցած է 100 մարմին: Իսկ մինչեւ 17 Նոյեմբեր՝ 300։

Զոհեր Խմբագրել

 
Ողջի կամ Կապանի գետ․ Սիւնիքի եւ Արցախի Քաշաթաղի շրջան

Զինծարայողներ Խմբագրել

30 Սեպտեմբեր - 29 Հոկտեմբեր Խմբագրել

Ըստ Ազրպէյճանին, մինչեւ 30 Սեպտեմբերի իրիկունը հայկական կողմէն զոհուած է 2300 զինուոր։ Իսկ Արցախ կը յայտարարէ, թէ զոհուած է առնուազն 104 զինուոր եւ 5 քաղաքացի։

Ըստ Արցախի Պաշտպանութեան Նախարարի յայատարարութեան, մինչեւ 13 Հոկտեմբեր զոհուած են 532 հայ ազատամարտիկներ եւ 31 անզէն բնակիչներ։ Քանդուած են աւելի քան 5․800 բնակելի շէնքեր, դպրոցներ, մշակութային կեդրոններ, եկեղեցիներ եւ ուրիշ ենթակառոյցներ։

Հակամարտութեան սկսած օրէն մինչեւ 29 Հոկտեմբեր, հայկական կողմը յայտարարած է 1163 հայ զինեալ զոհերու մասին, իսկ Ազրպէյճան ցարդ այս մասին պաշտօնական որեւէ յայտարարութիւն չէ ըրած։

10 Նոյեմբեր, 2020 Խմբագրել

 
Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակը

Զոհուած հայ զինծառայողներու թիւը մինչեւ սոյն թուականը՝ 1221 է։

16-20 Նոյեմբեր, 2020 Խմբագրել

Շուշիի շրջակայքէն 150 հայ զինծառայողներու մարմիններ դուրս բերուած են։ Այս մասին յայտնած է Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Արայիկ Յարութիւնեան` աւելցնելով, թէ տակաւին հարիւրաւոր մարմիններ կը գտնուին մարտադաշտերուն մէջ։ Մինչեւ 16 Նոյեմբեր զոհուածներուն թիւը կը հասնի 1505-ի։ Պաշտօնապէս Պաքուն ցարդ՝ պատերազմի աւարտէն ետք ալ, մահացած զինծառայողներու անուններ կամ թիւ չէ հրապարակած, այդ պատճառաբանութեամբ թէ՝ «ռազմական գաղտնիք է»։

Պատերազմի սկիզբէն մինչեւ 20 Նոյեմբերի երեկոյեան, պաշտօնապէս հաստատուած զոհուած զինծառայողներու թիը կը հասնի 2425-ի, սակայն կը հրապարակուի միայն 1620 անուն։

Քաղաքացիներ Խմբագրել

 
Բռի եղցի (Բռի Եկեղեցի) վանական համալիր, Հացի գիւղ, Մարտունի, Արցախ

Մինչեւ 10 Նոյեմբեր, 2020, զոհուած են 50 հայ քաղաքացիներ։

Ոստիկանութեան ծառայողներ Խմբագրել

Երեւանի մէջ, ոստիկանութիւնը տեղեկացուցած է, որ Արցախեան պատերազմի ողջ ընթացքին զոհուած է 28 ոստիկան, վիրաւորուած՝ 150։ Իսկ մինչեւ 13 Նոյեմբեր անյայտ կորսուած կը համարուին 43 ոստիկաններ։

Բժիշկ զինծառայողներ Խմբագրել

Արցախի Պ․Բ․ խօսնակը՝ Շուշան Ստեփանեան, յայտնած է, թէ ընդհանուր առմամբ 15 բժիշկ զինծառայող զոհուած է Արցախի մէջ ընթացող պատերազմի օրերուն։

Սփիւռքահայութեան հակազդեցութիւնը եւ Արցախի Հանրապետութեան ճանաչման գործընթացը միջազգային գետնի վրայ Խմբագրել

 
Ս. Ստեփանոս եկեղեցի (Ծմակահող). Մարտակերտ, Արցախ

Առաջին իսկ ժամերէն, աշխարհի չորս ծագերուն հայութիւնը միակամ իր զօրակցութիւնը եւ պատրաստակամութիւնը կը յայտնէ Արցախին եւ Հ․Հ․։ Ամէնուրեք բողոքի ցոյցեր եւ հաւաքներ կը կազմակերպուին։ Այս հաւաք-ցոյցերուն ներկայ կը գտնուին նաեւ առկայ երկիրներուն քաղաքական ու պետական անձնաւորութիւններ։

Պատերազմի սաստկացումէն ետք, մանաւանդ մարդասիրական հրադադարի հրապարակումէն ու Ազրպէյճանի կողմէն անոր խախտումէն ետք, գործընթացի մէջ կը մտնէ Արցախի Հանրապետութեան ճանաչման միջազգային արշաւ մը։

Ամերիկայի եւ Եւրոպայի երկիրներու զանազան նահանգներ եւ քաղաքներ, մէկը միւսին ետեւէն Արցախի Հանրապետութեան ճանաչման բանաձեւեր կ'որդեգրեն, մանաւանդ 10 Նոյեմբերի համաձայնագիրէն ետք։

Ժամանակագրութիւն Խմբագրել

Ջաւախքի հայերը Վրաստան-Ազրպէյճան սահմանը կը փակեն Խմբագրել

Ախալքալաքի շրջանի Կարծախ գիւղի Ջաւախքահայերը Թուրքիա-Թիֆլիս միջպետական ճամբան կը փակեն, որպէսզի Թուրքիայէն Ազրպէյճան գացող բեռնակառքերուն անցքը արգիլեն։ Ջաւախցիները իրենց այս քայլը կ'արդարացնեն ըսելով, թէ Թուրքիայէն բեռնակառքերը Ազրպէյճան զինամթերք կը փոխադրեն։

6 Հոկտեմերին, Արցախի աջակցութեան ի նպաստ մօտաւորապէս 5․000-6․000 հայեր ցոյց մը կ'իրականացնեն Ախալքալաքի մարզադաշտին մէջ։ Արցախի ժողովուրդին աջակցութեան հաւաք-ցոյցերը պարբերաբար կը շարունակուին։

 
ՔոլատակՄարտակերտ (շրջան), Արցախ

Սփիւռքահայութեան անմիջական հակազդեցութիւնը Խմբագրել

Հայ Դատի յանձնախումբերը օտար հանրութիւնը լուսաբանելու արշաւի մը կը ձեռնարկեն եւ պէտք եղած պարագային կը հակադարձեն անոնց ունեցած կեցուածքին համար, ինչպէս օրինակ Յունաստանի Հայ Դատի յանձնախումբի հրապարակած յայ­տա­րա­րու­թիւնը, ո­րուն մէջ դժգո­հու­թիւն կը յայտ­նէ ­Յու­նաս­տա­նի ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան յայ­տա­րա­րու­թեան հա­մար՝ յի­շեցնե­լով որ յար­ձա­կող կող­մը Ատր­պէյ­ճանն է եւ թէ ­Հա­յաս­տան, ­Մի­ջերկ­րա­կա­նի կնճի­ռին վճռա­կա­մօ­րէն կանգ­նած էր ­Յու­նաս­տա­նի կող­քին։ Նաեւ, ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը կը հան­դի­պի բուռն հա­կազ­դե­ցու­թեան յոյն քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն կող­մէ, ո­րոնք ըն­կե­րա­յին ցան­ցե­րուն միջոցաւ դժգո­հու­թիւն կը յայտ­նեն ստեղ­ծո­ւած հա­կա­մար­տու­թեան հան­դէպ ­Յու­նաս­տա­նի կող­մէ «հա­ւա­սար հե­ռա­ւո­րու­թեան» դիր­քո­րո­շու­մին հա­մար։

  • Յու­նաս­տա­նի ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թիւ­նը հան­դէս ե­կաւ յայ­տա­րա­րու­թեամբ, ո­րուն մէջ կը նշո­ւէր, թէ ­Յու­նաս­տան կը հե­տե­ւի լա­րո­ւա­ծու­թեան սրու­մին եւ կոչ կ­՚ուղ­ղէ եր­կու կող­մե­րուն դադ­րեցնել ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րը եւ վե­րա­դառ­նալ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու սե­ղա­նին։

ԱՄՆ Հայ դատի յանձնախումբի նախագահ Րաֆֆի Համբարեան նամակով դիմած է ԱՄՆ-ի մէջ Իսրայէլի դեսպանին՝ կոչ ուղղելով, որ անոր երկիրը դադրեցնէ զէնքի վաճառքը Ազրպէյճանին:

 
Մեծառանից վանք կամ՝ Յակոբավանք․Նախկին Խաչէն գաւառ, Արցախ

Չիլիէն մինչեւ Միլանօ, Ամերիկայի արեւելեան ափերէն մինչեւ արեւմտեան ափերը ու Եւրոպա, հայերը բողոքի ցոյցեր կը կազմակերպեն, զգաստցնելով օտար հանրային եւ քաղաքական կարծիքը։ Լոս Անճելըսի քաղաքապետը բողոք-հաւաքին, հայութեան ի նպաստ կ'արտայայտուի։

Ազնաւուր հիմնադրամի համահիմնադիր՝ Նիքոլա Ազնաւուր, Ֆրանսայի նախագահ Էմանուէլ Մաքրոնէն նամակով մը կը խնդրէ, որ Ֆրանսան ճանչնայ Արցախի Հանրապետութիւնը եւ միջազգային գետնի վրայ միջամտէ, որպէսզի դադրի Արցախի ժողովուրդին վրայ Ազրպէյճանի յարձակումը։

Պատերազմի սաստկացումէն ետք եւ մանաւանդ մարդասիրական հրադադարի առաջին հրապարակումէն ու Ազրպէյճանի կողմէն անոր խախտումէն ետք, հայութեան կողմէ Արցախի Հանրապետութեան ճանաչման միջազգային արշաւ մը կը սկսի։

Ամերիկայի, Աւստրալիոյ եւ Եւրոպայի երկիրներու զանազան նահանգներ եւ կամ քաղաքներ, մէկը միւսին ետեւէն Արցախի Հանրապետութեան ճանաչման բանաձեւեր կ'որդեգրեն։

4 Հոկտեմբերին Ամերիկայի Հայ Դատի յանձնախումբը կը տեղեկացնէ թէ Ա․Մ․Ն․ աւելի քան 60 ծերակուտականներ երկու նամակներով դիմած են արտաքին գործերու նախարար Մայք Փոմփէոյին պահանջելով, որ Ուաշինկթըն յստակօրէն դատապարտէ Ազրպէյճանի յարձակումը Արցախի վրայ եւ ռազմական գործողութիւններուն Թուրքիոյ մասնակցութիւնը։

 
Հոռեկավանք, Մարտակերտի շրջան, Արցախ

21 Հոկտեմբերին, Լիբանանի Հայ դատի Յանձնախումբը Լիբանանի մէջ Վրաստանի պատուոյ հիւպատոս Մարսել Տաւիտ Խուզամիին կը յղէ նամակ մը, որմով իր մտահոգութիւնը կը յայտնէ Վրաստանի տարածքով Թուրքիայէն եւ Իսրայէլէն մատակարարումին նկատմամբ զէնքերու եւ զինամթերքներու, որոնք կ'օգտագործուին թիրախաւորելու համար Արցախի հանրապետութեան մէջ քաղաքայիններ, որոնց կարգին նաեւ մանուկներ, կիներ ու տարեցներ:

22 Հոկտեմբերին, Ամերիկայի Հայ Դատի յանձնախումբը, դիմում կը ներկայացնէ Ա․Մ․Ն․ արտաքին գործերու նախարարութեան եւ կը պահանջէ դադրեցնել ԱԹՍ-ներու բաղադրամասերու վաճառքը Թուրքիոյ։ Հայ Դատի յանձնախումբը ապացոյցներ կը ներկայացնէ, որ թրքական «Bayrakta8 TB2» ամերիկեան բաղադրութեամբ անօդաչուները մեծ թիւով տեղակայուած են Ազրպէյճան եւ վերջինս Արցախի եւ Հայաստանի հայ բնակչութեան դէմ կը գործածէ։

Կարօ Փայլան Խմբագրել

Թուրքիոյ ընդդիմադիր քրտամէտ ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան պատգամաւոր հայազգի երեսփոխան՝ Կարօ Փայլան, անդրադառնալով Արցախ-Ազրպէյճան սահմանին վրայ ծայր առած ռազմական գործողութիւններուն մասին, Անգարան եւ Պաքուն կը մեղադրէ տեղեկութիւնները խեղաթիւրելու յանցանքով։

 
ՔարվաճառՇահումեանի շրջան

Հայազգի երեսփոխանը՝ 2 Հոկտեմբեր, 2020-ին հանդէս կու գայ յայտարարութեամբ մը, ուր Թուրքիոյ իշխանութիւնները կը մեղադրէ, թէ յանցանք կը գործեն՝ իրականացնելով պատերազմի քարոզչութիւն նաեւ, թէ իր կեանքին համար սպառնալիքներ կը ստանայ։

Ա․Մ․Ն․ հայերու զօրակցութիւն Խմբագրել

 
Հունոտի կիրճՇուշիի շրջան, Արցախ
Նիւ Եորքի մէջ բողոքի ցոյցերը Խմբագրել

Հինգշաբթի 1 Հոկտեմբերին, Նիւ Եորքի եւ Նիւ Ճըրզի հայ համայնքներէն 300-է աւելի հայեր բողոքի ցոյց կը կազմակերպեն Մ․Ա․Կ․ շէնքին մերձակայ գտնուող «Տաք Համարշորլտ» հրապարակը։

Շաբաթ 10 Հոկտեմբերին, կը կատարուի քայլարշաւ մը ու անոր կը յաջորդէ ցոյց մը։ Բազմահազար ցուցարարներ կը քալեն 55-րդէն 66-րդ պողոտաներէն եւ ցոյցը կը յանգի պատկերասփիւռի «Էն․Պի․Սի․»-ի կեդրոնատեղիին առջեւ։

Պոսթընի հայերու ցոյցերը Խմբագրել

Ուրբաթ 2 Հոկտեմբերին, շուրջ 500 հայեր բողոքի ցոյց կը կազմակերպեն Պոսթընի կեդրոնը՝ նահանգային պալատին մուտքին։

Կիրակի, 11 Հոկտեմբերին գրեթէ երկու հազար հաշուող հայութիւն կը հաւաքուի Թուրքիոյ հիւպատոսարանին առջեւ եւ բողոքի լոզունքներով եւ պաստառներով իր բողոքը կը յայտնէ՝ Թուրքիոյ, որ վարձկան ահաբեկիչներ եւ զէնք ու զինամթերք կը մատակարարէ Ազրպէյճանին նաեւ՝ վերջինին, որ կը ռմբակոծէ Արցախի բնակելի շրջաններ եւ քաղաքային ենթակառոյցներ։

 
ԽոխանաբերդՆերքին Խաչէն, Մարտակերտ (շրջան), Արցախ
Ուաշինկթընի հայերու ցոյցերը Խմբագրել

Շաբաթ 3 Հոկտեմբերին, Ուաշինկթընի հայերը բողոքի ցոյց կը կազմակերպեն Թուրքիոյ դեսպանատան դիմացը։

8 Հոկտեմբերին, տեղի կ'ունենայ քայլարշաւ-ցոյց մը, մասնակցութեամբ շուրջ հինգ հարիւր հայորդիներու։

Լոս Անճելըսի հայերը քաղաքին ճամբաները կը փակեն Խմբագրել

Լոս Անճելըսի հայերը 4 Հոկտեմբերին կը փակեն քաղաքին կեդրոնական ճամբաները։ Անոնք կը բողոքեն եւ ամերիկեան լրատուողական միջոցներէն կը պահանջեն լուրերը հանրութեան անաչառ եւ անկողմնակալ ձեւով ներկայացուին։ Միջազգային ծաւալով ամերիկեան CNN լրատուողական կայանը, առաջին օրերուն իր անտարբեր դիրքը փոխելով, լուրերը աւելի իրապաշտ կը ներկայացնէ։

6 Հոկտեմբերին, նախաձեռնութեամբ Լոս Անճելըսի քաղաքապետական խորհուրդի անդամ Փօլ Գրիգորեանի եւ Քալիֆորնիոյ 16 ընտրեալ պաշտօանատարերու խստօրէն կը դատապարտեն Արցախի եւ Հայաստանի վրայ Պաքուի եւ Անգարայի յարձակումները եւ անոնց գործադրած պատերազմական ոճիրները։

 
ՏողՀադրութի շրջան, Արցախ

12 Հոկտեմբերին, 150․000 եւ աւելի հայեր Լոս Անճելըսի մէջ կը մասնակցին «Յաղթանակի Քայլարշաւ»ին։

Սիէթըլի հայերուն ցոյցը Խմբագրել

5 Հոկտեմբերին Սիէթըլի հայ համայնքը քաղաքին կեդրոնը բողոքի ձայնը կը բարձրացնէ՝ դատապարտելով  27 Սեպտեմբերին Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ սանձազերծած պատերազմին Արցախի եւ Հայաստանի հանրապետութիւններուն դէմ: Հաւաքուած շուրջ 1000 ցուցարարները զօրակցութիւն կը յայտնեն Հայաստանի եւ Արցախի հերոսաբար կռուող հայրենակիցներուն: Նաեւ, կոչով մը կը դիմեն ցոյցին ներկայ եղող Ուաշինկթըն նահանգին ԱՄՆ Ծերակոյտի անդամներէն մէկուն եւ Ներկայացուցիչներու պալատի անդամին, որպէսզի վերջիններս ԱՄՆ Ծերակոյտին մէջ բարձրաձայնեն Արցախի ու Հայաստանի դէմ Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ կողմէն իրականացուող վայրագութիւններուն ու շարունակուող ռազմական յանցագործութիւններուն մասին։

Ֆրեզնօ Խմբագրել

4 Հոկտեմբերին Ֆրեզնոյի հայերը բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպեն դատապարտելով Արցախի եւ Հայաստանի վրայ Ազրպէյճանի ու Թուրքիոյ յարձակումները, ինչպէս նաեւ պահանջելով Թուրքիոյ արտաքսումը ՆԱԹՕ-էն (Հիւսիս-Ատլանտեան Դաշինքի Կազմակերպութիւն)։

 
Մարտունի, Արցախ
Տիթրոյթ Խմբագրել

7 Հոկտեմբերին Տիթրոյթ քաղաքի կեդրոնին մօտ գտնուող Կոմիտաս Վարդապետի արձանին մօտ, տեղի կ'ունենայ հաւաք մը, ուր աւելի քան 350 ցուցարարներ ներկայ կ'ըլլան։

Ալասքա Խմբագրել

Միացեալ նահանգներու ամենամեծ նահանգին մէջ՝ Ալասքա, հայկական համայնքը 22 Հոկտեմբերին Արցախի եւ Հայաստանի ժողովուրդին աջակցութեան ցոյց մը կը կազմակերպէ։ Ցոյցին ընթացքին, դատապարտուած են նաեւ Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ բռնայարձակումները։

Տալաս Խմբագրել

Խումբ մը ամերիկահայեր բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպեն Տալասի մէջ գտնուող Lockheed Martin ռազմարդիւնաբերական ընկերութեան գործարանին մօտ: Անոնք դատապարտած են թրքական անօդաչու թռչող սարքերու համար ամերիկեան բաղադրամասեր եւ ճարտարագիտութիւն տրամադրելու ընկերութեան քայլը, որուն պատճառով թրքական անօդաչուները կը ռմբակոծեն Արցախի հայ բնակչութեան տուները: Նաեւ պահանջած են, որ ընկերութիւնը դադրեցնէ ռազմական նշանակութիւն ունեցող սարքերու վաճառքը Թուրքիոյ:

 
ՔաշունիքՔաշաթաղ, Արցախ
Հոթորն Խմբագրել

29 Հոկտեմբերին Քալիֆորնիոյ Հոթորն քաղաքի SpaceX-ի կեդրոնակայանին դիմաց՝ հայերը ցոյց մը կը կազմակերպեն ընդդիմանալով ընկերութեան եւ Թուրքիոյ կառավարութեան արբանեակային գործակցութեան:

Քանատա Խմբագրել

Կիրակի 4 Հոկտեմբերին Մոնթրէալի հայութիւնը քաղաքին կեդրոնը գտնուող Place du Canada-ի դիմաց տեղի ունեցած բողոքի ցոյցին ընթացքին կը դատապարտէ Թուրք-Ազրպէյճանական ռազմական յարձակումերը, որ կը թիրախաւորեն Արցախի եւ Հայաստանի քաղաքացիական բնակավայրերը։  

6 Հոկտեմբերին, Օնթարիոյ նահանգին Թորոնթոյի հայերը կը փակեն կեդրոնական փողոցներէն մէկը՝ Queen-ը եւ CTV հեռուստաընկերութեան դիմաց բողոքի հաւաք մը կը կազմակերպեն «Artcakh is Armenia, Stop war»` «Արցախը Հայաստանի է, կանգնեցնել պատերազմը» լոզունքներով։

ՀՕՄ-ի Վանգուվըրի «Արազ» մասնաճիւղը Արցախի եւ Հայաստանի վրայ նորագոյն յարձակումներէն տուժած հայերուն անմիջական աջակցութիւն կը հասցնէ եւ առողջապահական նպաստ ուղարկած է 18 Հոկտեմբերին Հայաստան եւ Արցախ:

 
Ջրական (Ճապրայիլ), կամ՝ Մեխակաւան - Յուշակոթող (9-5-2014)

1 նոյեմբեր, 2020-ին, Թորոնթոյի կեդրոնական պողոտային վրայ հայերը, 500-է աւելի ինքնաշարժներու «տորմիղ»ով բողոքի ցոյց կատարած են ի Արցախի բնակչութեան վրայ շարունակուող Ազրպէյճանի բռնայարձակումներուն դէմ։

Հարաւային Ամերիկա Խմբագրել

Կիրակի 31 Հոկտեմբերին, Հարաւային Ամերիկայի երկիրներուն մէջ, հայերը նոյն ժամուն, Արցախի Հանրապետութեան ճանաչման համար եւ Արցախի բնակչութեան ցեղասպանութեան դէմ լայնածաւալ ցոյցեր կատարած են․ Գորտոպա, Ռոզարիօ, Մոնթեվիտօ, Սանթիակօ տէ Չիլէ, Մար տել Փլաթա, Լա Փլաթա եւ Պուէնոս Այրէս։

Ուրուկուէյ Խմբագրել
 
Վանք գիւղՄարտակերտ (շրջան), Արցախ

Ուրուկուէյի Մոնթեվիտօ քաղաքին հայերը իրենց տեղացի բնիկ համաքաղաքացիներուն հետ բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպեն Արցախի բնակչութեան վրայ թուրք-Ազրպէյճանական յարձակման դէմ։

Արժանթին Խմբագրել
Պուէնոս Այրէս Խմբագրել

1 եւ 2 Հոկտեմբերին, յաջորդաբար ցոյցեր կը կատարուին ի զօրակցութիւն Արցախի եւ Հայաստանի բանակին։

3 Հոկտեմբերին բողոքի ցոյց՝ նախ Ազրպէյճանի, ապա Թուրքիոյ դեսպանատուներուն դիմաց:

4 Հոկտեմբերին, հայահոծ Վիսենթէ Լոփէս արուարձանին հայ համայնքը կը հաւաքուի Արմենիա Հրապարակին վրայ տեղադրուած խաչքարին շուրջ՝ հաւաքական աղօթքով յարգելու համար արցախեան պատերազմին ինկած նահատակներուն յիշատակը եւ հաստատելու Արցախին կողքին կանգնելու յանձնառութիւնը:

8 Հոկտեմբերին, ինքնաշարժերու երկար շարասիւնով մը Հայաստանի եւ Արցախի դրօշակներ պարզած հայ համայնքի անդամներ կը շրջաքային Պուէնոս Այրէսի կեդրոնական պողոտաներուն վրայ դատապարտելով ազրպէյճանաթրքական յարձակումը եւ պահանջելով Արցախի մէջ խաղաղութիւն:

 
Տիգրանակերտ, Ասկերան, Արցախ․ Հնագիտական վայրը
Գորտոպա Խմբագրել

2 Հոկտեմբերին, Արժանթինի Գորտոպա քաղաքի հայ համայնքը միջ-կրօնական հաւաք մը կը կազմակերպէ Ցեղասպանութեան յուշակոթողի մօտ: Իսկ Կիրակի 4 Հոկտեմբերին կը յաջորդէ ինքնաշարժերով բողոքի ցոյց քաղաքի գլխաւոր պողոտաներուն վրայ ։

Չիլէ Խմբագրել

5 Հոկտեմբերին Չիլէի հայկական համայնքը բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպէ մայրաքաղաք Սանթիակօ Տը Չիլէի մէջ Ազրպէյճանական հիւպատոսարանին դիմացը:

Եւրոպայի հայութեան զօրակցութիւնը Խմբագրել

Ֆրանսա Խմբագրել
 
Ասկերանի բերդ, Արցախ

30 Սեպտեմբերին, Մարսիլիոյ շրջանի հայութիւնը քաղաքին նահանգապետարանին առջեւ բողոքի ցոյց կը կազմակերպէ Արցախի ու Հայաստանի դէմ Ազրպէյճանական յարձակումներուն դէմ։ Կիրակի 4 Հոկտեմբերին, Ալֆորվիլի քաղաքապետին նախաձեռնութեամբ քաղաքապետարանի շէնքին առջեւ տեղի կ'ունենայ հանրահաւաք մը ի պաշտպանութիւն Արցախի։ Ներկայ կը գտնուի նաեւ Ֆրանսայի Հանրապետութեան նախկին նախագահ՝ Ֆրանսուա Հոլանտ, ինչպէս նաեւ ուրիշ բարձրաստիճան քաղաքական անձնաւորութիւններ։

13 Հոկտեմբերին Փարիզի հայութիւնը Ֆրանսայի Խորհրդարանին առջեւ բողոքի հաւաք մը կը կազմակերպէ, Ֆրանսայէն պահանջելով ճանչնալ Արցախի հանրապետութիւնը։

25 Հոկտեմբերին, Փարիզի մէջ Ֆրանսայի հայկական կազմակերպութիւնները կազմակերպած են քայլարշաւ մը, նպատակն էր Ֆրանսայի եւ միջազգային հանրութենէն պահանջել Արցախի անկախութեան ճանաչումը:

Յունաստան Խմբագրել
 
Դրմբոն գիւղՄարտակերտ (շրջան), Արցախ

Յունահայութիւնը Արցախի եւ Հայաստանի ժողովուրդին եւ հայկական բանակին զօրակցութեան բողոքի հաւաքներ-ցոյցեր կը կազմակերպէ, ուր ներկայ կը գտնուին նաեւ յոյն քաղաքագէտներ եւ ծանօթ անձնաւորութիւններ․ Յունաստանի մայրաքաղաք Աթէնքի մէջ (30 Հոկտեմբեր, 2020 եւ 14 Հոկտեմբեր 2020), ինչպէս նաեւ ուրիշ հայահոծ քաղաքներու մէջ՝ Սելանիկ (5-10-2020), Ալեքսանտրուփոլի (1 Հոկտեմբեր, 2020), Քալամաթա (1-10-2020), Գոմոթինի (10-10-2020), Քաւալա (12-10-2020), Իրաքլիօ (14-10-2020), Քսանթի (18-10-2020)։ Այս ցոյցերուն ընթացքին նաեւ, կը պահանջուի որ Յունաստանի Խորհրդարանը ճանչնայ Արցախի Հանրապետութիւնը։

29 Հոկտեմբերին «Եւ­րո­պա­կան եր­կիր­նե­րը պար­տին կա­սեց­նել զի­նամ­թեր­քի վա­ճառ­քը ­Թուր­քիոյ» լոզունքով, Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան Ա­թէն­քի գրա­սե­նեակ­նե­րուն առ­ջեւ հա­մախմ­բո­ւած են հայ եւ յոյն ժո­ղո­վուրդ։ ­ Հա­ւա­քին ի­րենց մաս­նակ­ցու­թիւ­նը բե­րած են նաեւ ­Յու­նաս­տա­նի մէջ ե­գիպ­տա­կան, ա­րա­բա­կան եւ քրտա­կան հա­մայնք­նե­րու ան­դամ­ներ, ո­րոնք ի­րենց ներ­կա­յու­թեամբ զօ­րակ­ցու­թիւն յայտ­նած են հայ ժո­ղո­վուր­դին։

Կիպրոս Խմբագրել

1 Հոկտեմբերին, կիպրահայ համայնքը բազմամարդ եւ տպաւորիչ ցոյց մը կը կազմակերպէ Նիկոսիոյ մէջ՝ Ռուսիոյ Դաշնութեան եւ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու դեսպանատուներուն առջեւ։

Զուիցերիա Խմբագրել
 
ՔնարաւանՇահումեան (շրջան), Արցախ

Կիրակի 4 Հոկտեմբերին, Զուիցերիոյ տարբեր շրջաններէ հայեր բողոքի ցոյց կը կազմակերպեն մայրաքաղաք Պեռնի մէջ, խորհրդարանի շէնքին մօտ։

Գերմանիա Խմբագրել

Գերմանիոյ Միւնիխ քաղաքի հայ համայնքը համագործակցութեամբ Գերմանիոյ Հայ Դատի յանձնախումբին հետ բողոքի խաղաղ ցոյց կազմակերպելով Միւնիխի կեդրոնական հրապարակներէն Օտէօնսփլացի մէջ, իր զօրակցութիւնը կը յայտնէ Արցախին եւ Հայաստանին։ Նոյնանման բողոքի ցոյց կը կատարուի Պերլին, 14 Հոկտեմբեր 2020-ին, ուր կը պահանջուի նաեւ Արցախի Հանրապետութեան ճանաչումը։

Պելճիքա Խմբագրել
 
Ամարասի վանքՄարտունիի շրջան, Արցախ

7 Հոկտեմբերին, Եւրոպական խորհրդարանի լիագումար նիստի օրակարգին վրայ եղած է Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ կողմէ Արցախի ազգաբնակչութեան դէմ պարտադրուած պատերազմը։ Այդ օրը, Պելճիքայի եւ դրացի երկիրներէ հազարաւոր հայեր եւ աջակիցներ խաղաղ ցոյց կը կազմակերպեն Եւրոպական Միութեան հաստատութիւններուն առջեւ եւ Եւրոպայի Հայ Դատի գրասենեակին հրաւէրով ցոյցին ներկայ կ'ըլլան եւ ելոյթներով իրենց աջակցութիւնը կը յայտնեն Եւրոպական խորհրդարանի երեք պատգամաւորներ։

Իտալիա Խմբագրել

5 Հոկտեմբերին Միլանոյի հայերը բազմամարդ բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպեն։ Անոնք ցուցապաստառներով ու բացագանչութիւններով իրենց զօրակցութիւնը կը յայտնեն Արցախի ժողովուրդին եւ կը նշեն, թէ Հայաստանն ու Արցախը խաղաղութիւն կը ցանկան։ Նաեւ պահանջած են դադրեցնել Թուրքիոյ զինական ներդրումը Ազրպէյճանին, ինչպէս նաեւ՝ կասեցնել Թուրքիոյ փանթուրանական նպատակները։

Հռոմի Մոնտէ Չիտորիոյ հրապարակին վրայ, հայերը իտալացիներու հետ խաղաղ ցոյց մը կը կազմակերպեն եւ Իտալիոյ կառավարութեան կոչ կ'ընեն, որպէսզի վերջինը ճանչնայ Արցախի անկախութիւնը ու դատապարտէ Թուրքիոյ ու Ազրպէյճանի բռնայարձակումները:

Լիւքսամպուրկ Խմբագրել
 
Տեսարան Արցախի լեռնաշղթայէնԱրցախ

5 Հոկտեմբերին Լիւքսամպուրկի հայերը եւ իրենց տեղացի ընկերները բողոքի հաւաք-ցոյց մը կը կազմակերպեն Արցախի վրայ Ազրպէյճանի յարձակման դէմ։

Էսթոնիա Խմբագրել

12 Հոկտեմբերին Էսթոնիայի հայ համայնքը Թալինի մէջ խաղաղութեան քայլերթով իր զօրակցութիւնը կը յայտնէ Արցախի ժողովուրդին։

Անգլիա Խմբագրել

10 Հոկտեմբերին Լոնտոնահայութիւնը Արցախի վրայ Ազրպէյճանի յարձակման դէմ բողոքի քայլարշաւ մը կը կազմակերպէ։

Սպանիա Խմբագրել
 
Ազոխի քարայրին մուտքը․ Հադրութի շրջան, Արցախ

Պարսելոնա քաղաքին մէջ, հայերը 18 Հոկտեմբերին Թրքազերիական բռնայարձակումներուն դէմ բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպեն։ Ցոյցի ընթանցքին նաեւ, կոչ կ'ընեն՝ ճանչնալ Արցախի Հանրապետութեան անկախութիւնը։

Մատրիտ մայրաքաղաքին մէջ 20 Հոկտեմբերին տեղի ունեցած բողոքի ցոյցին ընթացքին, քաղաքի եւ սպանական ուրիշ քաղաքներէ ժամանած հարիւրաւոր հայեր կը դատապարտեն Արցախի եւ Հայաստանի վրայ Ազրպէյճանի ու Թուրքիոյ յարձակումները՝ «ահաբեկիչ» որակելով անոնց նախագահները։ Միաժամանակ զարթնումի կոչ կ'ընեն Սպանիոյ, որպէսզի հայոց 2-րդ ցեղապանութիւն մը տեղի չունենայ։ Ցուցարարները կը պահանջեն նաեւ՝ ճանչնալ Արցախի Հանրապետութեան անկախութիւնը։

Վալենթիա քաղաքի հայերը, 12 եւ 30 Հոկտեմբերին, բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպեն Արցախի վրայ Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ յարձակումներուն եւ Սպանիոյ կողմէն Ազրպէյճանին զէնքի վաճառման դէմ։

Լիթուանիա Խմբագրել
 
Հանդաբերդի վանքՔնարաւանի մօտ, Շահումեան (շրջան), Արցախ

Հայերը 24 Հոկտեմբերին Լիթուանիոյ մայրաքաղաքին՝ Վիլնիւս, կեդրոնը Արցախի վրայ շարունակուող Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ բռնայարձակումներուն դէմ բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպեն։ Քայլերթին կը մասնակցին նաեւ, Հայաստանի ու Արցախի զօրավիգ կանգնող լիթուանիացիներ։

Միջին Արեւելք Խմբագրել

Լիբանան Խմբագրել

Լիբանանեան Համալսարաններու մէջ գործող Հայկական Ակումբները միացեալ հաղորդագրութեամբ մը, կը դատապարտեն Ազրպէյճանի Հանրապետութեան օդային եւ ցամաքային ուժերուն կողմէ 27 Սեպտեմբեր 2020-ին սկսած Արցախի Հանրապետութեան վրայ յանկարծակի յարձակումները։ Հաղորդագրութեան մէջ նաեւ կը նշուի թէ լայնածաւալ յարձակումները նախօրօք ծրագրուած ու պատրաստուած էին եւ յարձակումներուն թիրախ դարձած են նաեւ խաղաղ բնակիչներով բնակուած շրջաններ, ինչպէս՝ դպրոցներ եւ բնակարաններ: Շարունակելով, հաղորդագրութիւնը կը շեշտէ թէ՝ «Այս արարքները կը խախտեն Ժընեւի համաժողովին ընթացքին ստորագրուած համաձայնագիրի կէտերը, որոնք վաւերացուած են 196 անկախ պետութիւններու կողմէ, որոնց շարքին է Ազրպէյճանը»:

 
ՀանդաբերդՔնարաւանի մօտ, Շահումեան (շրջան), Արցախ

Ուրբաթ, 23 հոկտեմբեր 2020-ին, հայկական ուսանողական-երիտասարդական միութիւնները Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութեան (ՄԱԿ) Պէյրութի կեդրոնատեղիին առջեւ, բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպեն, նպատակ ունենալով լիբանանահայ երիտասարդութեան եւ ուսանողութեան բողոքի ձայնը հասցնել` Արցախի խաղաղ բնակչութեան դէմ Ազրպէյճանի գործած վայրագութիւններուն եւ միջազգային օրէնքի դրժումներուն գծով:

Սուրիա Խմբագրել

ՀՅԴ Սուրիոյ Երիտասարդական Միութեան կազմակերպութեամբ, Կիրակի, 18 Հոկտեմբերին, աւելի քան 1500 հալէպահայեր կը հաւաքուին  Քարէն Եփփէ Ազգային Ճեմարանի շրջափակը, եւ իրենց զօրակցական կոչը կ'ուղղեն Արցախի յաղթական բանակին եւ ժողովուրդին:

Կիրակի, 25 Հոկտեմբեր 2020-ին Հալէպի մէջ կայացած ժողովրդային հաւաքին՝ ի զօրակցութիւն Արցախի եւ ընդդէմ Թուրքիոյ եւ Ազրպէյճանի ոտնձգութիւններուն, աւելի քան 3000 հալէպահայեր, համայնքապետեր, պետական, կրօնական (նաեւ իսլամ կրօնաւորներ,) կուսակցական ներկայացուցիչներ շեշտած են Արցախի հայութեան արդար պայքարին իրենց զօրակցութիւնը։

 
Վաղուհաս գիւղՄարտակերտ (շրջան), Արցախ
Իսրայէլ Խմբագրել

22 Հոկտեմբերին Իսրայէլի մայրաքաղաքին մէջ՝ Երուսաղէմ, հայ համայնքը բողոքի ցոյց մը կը կազմակերպէ պահանջելով երկրին իշխանութիւններէն ճանչնալ Արցախի անկախութիւնը, դատապարտել Արցախի ու Հայաստանի նկատմամբ Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ բռնայարձակումներն ու կեցնել զէնքի վաճառքը Ազրպէյճանին։

Աւստրալիա Խմբագրել

Աւստրալիոյ Սիտնէյ քաղաքին մէջ, Շաբաթ Հոկտեմբեր 24ին Արցախի վրայ Ազրպէյճանի շարուակուող բռնայարձակումներուն դէմ հարիւրաւոր հայեր բողոքի ցոյց կազմակերպած են։ Ցուցարարները նաեւ պահանջած են տեղական մարմիններէն դադրեցնել իրենց լռութիւնը խաղաղ հայ ժողովուրդին դէմ շարունակուող յարձակումներուն։

Արցախի Հանրապետութեան միջազգային ճանաչման գործընթաց Խմբագրել

 
Մեծ ՔիրսԱրցախի լեռնաշղթային հարաւային գագաթներէն

Արցախի միջազգային ճանաչման գործընթացի ուղղութեամբ Եւրոպայի հայերը պարբերաբար կը փակեն միջերկրեան (Եւրոպայի երկիրները իրար կապող) գլխաւոր մայրուղիները՝ Ֆրանսայէն Սպանիա, Ֆրանսայէն Պելճիքա, Պելճիքայէն Հոլանտա, Ֆրանսայէն Զուիցերիա, Հոլանտայէն Գերմանիա, Լիւքսեմպուրկէն Պելճիքա եւ Ֆրանսա, Ֆրանսայէն Իտալիա, Սպանիայէն Ֆրանսա, Գերմանիայէն Դանիա, Յունաստանէն Թուրքիա։

Իսկ աշխարհասփիւռ հայութիւնը բողոքի հաւաքներով, ցոյցերով՝ միջազգային հանրութեան եւ կազմակերպութիւններուն ուշադրութիւնը կը ներգրաւէ Արցախի վրայ եւ կը պահանջէ անոր ճանաչումը։

Թուրքերը կը յարձակին ֆրանսահայ խաղաղ ցուցարարներու վրայ Խմբագրել

28 Հոկտեմբերին, երբ ֆրանսահայերը երկկողմանի կը փակեն դէպի Վալանս քաղաք տանող A7 մայրուղին, թուրքեր կը յայտնուին եւ մուրճերով ու դանակներով կը յարձակին խաղաղ հայ ցուցարարներուն վրայ:

Յորդանանի հայեր Խմբագրել

 
Արցախը (Artsak) 1788-ին հրատարակուած Մեծ Հայքի քարտէսին վրայ

18 Հոկտեմբերին «Armenians in Jordan - Յորդանանի հայերը» դիմատետրի էջը, կը հրապարակէ պատմական իրողութեամբ փաստաթուղթ նկար մը․ Արցախը Հայաստանի անբաժան մասը ըլլալու։ 12 Յունիս 1921, Ազրպէյճանի եւ Հայաստանի Սոցեալիստական Խորհրդային հանրապետութիւններուն միջեւ համաձայնութեան վերաբերեալ հրապարակուած եռալեզու փաստաթուղթ մըն է, որ օրին յայտարարուած է Հայկական ԽՍՀ Ժողկոմխորհի առաջին նախագահին՝ Ա․ Միասնիկեան (կեղծանուն՝ Մարտունի), կողմէն եւ ստորագրուած՝ Մ․ Ղարաբէկեանէն։ Ստորեւ հռչակագիրը՝

«Ազրբեջանի Սոցիալիստական Հանրապետութեան Հեղկոմի հռչակագրի եւ Հայաստանի ու Ազրբեջանի Սոցիալիստական Հանրապետութիւնների կառավարութիւնների միջեւ եղած համաձայնութեան հիման վրայ յայտարարւում է, որ Լեռնային Ղարաբաղը այժմեանից կազմում է Հայաստանի Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետութեան անբաժան մասը։

Հայաստանի Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետութեան ժողկոմխորհի նախագահ՝ Ալ. Միասնիկեան (Ալ. Մարտունի)

Քարտուղար՝ Մ. Ղարաբէկեան

1921 թ. Յունիսի 12, Երեւան»։

Համազգային դրամահաւաքի եւ մարդասիրական իրերու հաւաքման արշաւ Խմբագրել

 
Մարտակերտ - Արցախ

Հայաստան Համահայկական Հիմնադրամի «Մենք ենք մեր սահմանները․ բոլորս Արցախի համար» խորագրով համազգային դրամահաւաք արշաւ սկսած է եւ մինչեւ 15-11-2020 առաւօտեան հաւաքուած է 169 միլիոն 675 հազար Ա․Մ․Ն․ տոլար։

Ամերիկայի Հայ Միսիոնարներու Ընկերութիւնը, Հայաստանի Համահայկական Հիմնադրամին մէկ միլիոն տոլլար կը նուիրէ, որպէսզի Հայաստանի ու Արցախին հասնի բժշկական / մարդասիրական օգնութիւն։

«Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի Ֆրանսայի եւ Գերմանիոյ տեղական մարմիններու եւ տեղական հայ համայնքներու նախաձեռնութեամբ եւ ջանքերով Հայաստան ժամանած է հերթական մեծաքանակ մարդասիրական օգնութիւնը․ 25 թոն մարդասիրական բեռ, որուն մեծ մասը կը կազմեն դեղորայք ու բժշկական սարքաւորումներ:

Յուզիչ նախաձեռնութիւն մը․ Ա․Մ․Ն․ 103ամեայ Քնարիկ Մարկոսեան 1 միլիոն տոլար կը նուիրէ Հայաստան Համահայկական հիմնադրամին:

Նոյեմբերի երրորդ շաբթուան ընթացքին յայտնի դարձած է, որ «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի կողմէն պատերազմի առիթով հանգանակուած գումարը Հայաստանի Հանրապետութեան գանձապետական միասնական հաշուին մէջ արձանագրուած է։ Փոխանցուած ամբողջ գումարը 52,703,113.3952 հազար Հ․Հ․ դրամ է։ Լուրը յայտնած է Հիմնադրամի տնօրէն՝ Հայկակ Արշամեան։

System Of A Down նուագախումբը Խմբագրել

System Of A Down նուագախումբի անդամները կը վերամիանան ու Հայաստանի եւ Արցախի ի նպաստ երգեր կը յօրինեն, աշխարհին հայացքները դէպի Արցախ ուղղելով։

Միջազգային հակազդեցութիւններ Խմբագրել

Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութիւն Խմբագրել

 
ԴիզափայտՀադրութի շրջան, Արցախ

Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութեան Ապահովութեան Խորհուրդը Երեքշաբթի 29 Սեպտեմբերին կը պահանջէ հակամարտութիւններուն անմիջական դադրումը։ Նաեւ, զօրակցութիւնը կը յայտնէ Արցախեան հակամարտութեան դադրեցման եւ հաշտեցման խօսակցութիւններու պատասխանատու երեք մեծ ուժերուն համանախագահներուն՝ Ա․Մ․Ն․, Ռուսիա եւ Ֆրանսա։

29 Հոկտեմբերին ՄԱԿը խստօրէն կը դատապարտէ Արցախի տագնապի գօտիին մէջ տեղի ունեցող մարտական գործողութիւններուն ընթացքին բնակավայրերու վրայ բոլոր յարձակումները եւ ռմբակոծութիւնները: Ըստ «ՌԻԱ Նովոստի»ի՝ այս մասին յայտարարած է ՄԱԿի ընդհանուր քարտուղարի պաշտօնական ներկայացուցիչ Ստեֆան Տիւժարիք:

Եւրոպական Միութիւն Խմբագրել

Եւրոպական Միութիւնը 29 Հոկտեմբերի իր յայտարարութեամբ, անընդունելի կը նկատէ Արցախեան հակամարտութեան վերաբերեալ կռիւներուն սաստկացումը (նախապէս, պատերազմի ծագման, կոչ ըրած էր կռիւներու դադրեցմա)ն։ Նաեւ, այս ուղղութեամբ Եւրոպական խորհրդարանը կը պահանջէ կռիւներուն անմիջական դադրեցումը եւ միջազգային հսկում համաձայնուած հրադադարի յարգման համար։

 
Առաքել գիւղ․ Հադրութի շրջան, Արցախ

Իրաւաբանական գետնի վրայ Խմբագրել

Սփիւռքի գլխաւոր յանձնակատարի գրասենեակը 26 Հոկտեմբերին կը տեղեկացնէ թէ, Գերմանահայ Իրաւաբաններու Միութիւնը դիմած է Գերմանիոյ դաշնային դատախազին՝ Ազրպէյճանի կողմէն Արցախի խաղաղ ժողովուրդին դէմ ռազմական յանցագործութիւններ կատարելու վերաբերեալ քրէական ոճիրի ամբաստանութիւններով:

Միջազգային Ներում Կազմակերպութիւնը, իր 29 Հոկեմբերի յայտարարութեամբ կը շեշտէ թէ Ազրպէյճան եւ Հայաստան բազմագորխիքային կործանիչ ռումբեր կը գործածեն։

Քաղաքական գետնի վրայ Խմբագրել

Պատերազմին ծագումէն 5 օր ետք, Ֆրանսայի նախագահը՝ Էմանուէլ Մաքրոն, բացէ ի բաց Թուրքիան կը դատապարտէ։

Ռուսիոյ նախագահ Վլատիմիր Փութին, իր մէկ յայտարարութեամբ Թուքիան կը մեղադրէ վարձկան զինուորներ Ազրպէյճան փոխադրելու համար։

 
Կարմիր ՇուկայՄարտունիի շրջան, Արցախ

Մինսկի Ե․Ա․Կ․Հ․-ի համանախագահները կոչ կ'ուղղեն հակամարտութիւններուն դադրեցման համար։ Ռուսիոյ Ա․Գ․ նախարարը կը նախաձեռնէ ու Հոկտեմբեր 10-ին երկու կողմերուն միջեւ մարդասիրական հրադադարի համաձայնութիւն կը ձեռքբերուի։ Իսկ 18 Հոկտեմբերէն Ե․Ա․Կ․Հ-ի համանախագահներու միջնորդութեամբ կը յաջողուի մարդասիրական երկրորդ հրադադարը։ Համանախագահները կոչ կ'ուղղեն երկու կողմերուն պահպանելու զայն։

Նոյեմբեր 7ին, Մինսկի համանախագահներէն երկուքը՝ Փութին եւ Մաքրոն Արցախի հակամարտութեան հարցով հեռաձայնային կապ կ'ունենան։ Կը վճռեն թէ մարտերը պէտք է անպայման վերջանան ու իսկական բանակցութիւններ սկսին։ Ռուսիոյ նախագահը Մաքրոնին նկատողութեան յանձնած է նաեւ Սուրիայէն եւ Լիպիայէն՝ բերուած Թիւրքիոյ կողմէ, հարիւրաւոր վարձկաններուն ներկայութիւնը ազերիներուն բանակին մէջ։

Եւրոպա Խմբագրել

Մարզական՝ UEFA Խմբագրել

UEFAն հետ հետաքննութիւններէ, «Քարաբախ» ոտնագնդակի ակումբի մամուլի քարտուղարին զրկած է ոտնագնդակի գործունէութենէն (5 Նոյեմբեր, 2020)։ Վերջինը, ռազմատենչ հրապարակումներ եւ կեցուածք ունեցած է ինչպէս նաեւ հայատեաց գրառումներ ունեցած է։

 
Մամռոտ Քար ջրվէժ․ Շուշիի շրջան, Արցախ
Եւրոպական Միութիւն Խմբագրել

Եւրոպական Միութիւնը կը յայտարարէ թէ 500․000 եւրօ արժողութեամբ մարդասիրական օգնութիւն պիտի յատկացնէ երկու կողմերուն քաղաքացիական բնակչութեան։ Իսկ ճգնաժամային կառավարման հարցերու յանձնակատար Եանեզ Լենարչիչ կ'աւելցնէ թէ նաեւ բնակչութիւններուն բժշկական օգնութիւն պիտի տրուի։

Եւրոպական Խորհրդարան Խմբագրել

Եւրոպական Խորհրդարանի Հոկտեմբեր 5ի նիստին ընթացքին, բոլոր քաղաքական խմբակցութիւններէն 48 պատգամաւորներ նամակ մը կը յղեն Եւրոպական Միութեան արտաքին քաղաքականութեան ներկայացուցիչին՝ Ժոզեփ Պորելի, որով խստօրէն կը պահանջեն Ազրպէյճանէն անմիջապէս դադրեցնէ բռնարարքները Արցախի խաղաղ բնակչութեան դէմ։

 
ԳիշիՄարտունիի շրջան, Արցախ

Հոկտեմբեր 7ին, Եւրոպական խորհրդարանի լիագումար նիստի օրակարգին վրայ կ'ըլլայ Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ կողմէ Արցախի ազգաբնակչութեան դէմ պարտադրուած պատերազմը։ Եւրոխորհրդարանի պատգամաւորներուն եւ Եւրոպական Միութեան արտաքին քաղաքականութեան հարցերու յանձնակատարին՝ Ժոզեպ Պորելի, միջեւ կարծիքներու փոխանակում տեղի կ'ունենայ: Պատգամաւորներուն ճնշող մեծամասնութիւնը խիստ կերպով կը դատապարտէ Թուրքիոյ դերը հակամարտութեան սրացման մէջ: Ելոյթ ունեցած վաթսուն պատգամաւորներէն միայն հինգը իրինց աջակցութիւնը կը յայտնեն Պաքուին: Դատապարտուած է Թուրքիոյ ապակայունացնող քաղաքականութիւնը, հայերու դէմ կռուելու նպատակով  Սուրիայէն եւ Լիպիայէն իսլամ ծայրայեղականներ ուղարկելու Անգարայի քայլը, ինչպէս նաեւ Ազրպէյճանի կողմէ Արցախի խաղաղ բնակչութեան դէմ  արգիլուած ռումբերու կիրառումը: Մեծ թիւով պատգամաւորներ Թուրքիոյ եւ Ազրպէյճանի դէմ պատժամիջոցներ կը պահանջեն: Կոչ կ'ուղղուի նաեւ Սպանիոյ, որ կասեցնէ զինամթերքի վաճառքը Թուրքիոյ:

Յունաստան ետ կը կանչէ Ազրպէյճանի մէջ իր դեսպանը Խմբագրել
 
Կարմիր վանք կամ՝ Կարմիրաւան․Վաղուհաս, (Մարտակերտի (շրջան), Արցախ

28 Սեպտեմբերին, Յու­նաս­տա­նի խորհր­դա­րա­նը Ատր­պէյ­ճա­նի հետ գոր­ծակ­ցու­թեան ծրա­գիր­ներու սառեցումը կ'որոշէ։ Չորեքշաբթի՝ 7 Հոկտեմբեր 2020ին, Յունաստանի Արտաքին գործոց նախարարութիւնը հաղորդագրութեամբ մը բուռն կերպով կը բողոքէ Ազրպէյճանի անհիմն պնդումներուն դէմ, թէ՝ Յունաստանի պետութեան կողմէ իբրեւ թէ հանդուրժողութիւն ցուցաբերելու մասին՝ Յունաստանի տարածքէն ահաբեկչական գործողութիւններու պատրաստութեան, ահաբեկիչներու զինուորագրման եւ համացանցի վրայ Ազրպէյճանի դէմ յարձակումներու, որոնք կապ ունին Լեռնային Ղարաբաղի մէջ ընդհանրումներուն հետ։ Բողոքի պաշտօնական գիրը կը յանձնէ Յունաստանի մէջ Ազրպէյճանի դեսպանին եւ միաժամանակ Ազրպէյճանի մէջ Յունաստանի դեսպանը Արտաքին գործոց նախարարին որոշումով, ետ կը կանչուի խորհրդակցութիւններ ունենալու համար։

Յունաստանի քաղաքապետութիւններուն զօրակցութիւնը Արցախին Խմբագրել

Իսկ, Աթէնքի քաղաքատարածքային շրջանին մէջ հայահոծ քաղաքներու քաղաքապետական խորհուրդներ իրենց լիա­գու­մար նիս­տերուն, բա­նա­ձեւեր կ'որ­դեգ­րեն, ո­րոնցմով կը դա­տա­պար­տո­ւի ­Թուր­քիոյ եւ Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ սան­ձա­զեր­ծո­ւած յար­ձա­կու­մը Ար­ցա­խի ժողովուրդին վրայ։

Յունաստանի Քաղաքապետութիւններու Կեդրոնական Միութիւնը (ΚΕΔΕ) բանաձեւ մը կը քուէարկէ, որով կը դատապարտէ Արցախի վրայ Ազրպէյճանի սանձարձակ յարձակումը, ինչպէս նաեւ Թուրքիոյ միջամտումը ի նպաստ Ազրպէյճանին։

 
ԽաթրավանքՄարտակերտ( շրջան), Արցախ
Յունաստանի Արտաքին Գործոց Նախարարին այցը Հայաստան Խմբագրել

Ուրբաթ 15 Հոկտեմբերին, Յունաստանի Արտաքին Գործոց Նախարարը՝ պր․ Նիքոս Տենտիաս, պաշտօնական այցելութիւն կը կազմակերպէ Երեւան։ Այս այցելութեան ընթացքին քննուած են Յունաստան - Հայաստան գործակցութեան յաւելեալ սերտացում։ Կարծիքներու փոխանակում եղած է շրջանի մէջ տիրող կացութեան եւ Հայաստան-Եւրոպա կապերուն շուրջ։

Կիպրոս՝ զօրակից Արցախին ու Հայաստանին Խմբագրել

Կիպ­րո­սի ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար 28 Սեպտեմբերի յայ­տա­րա­րու­թեամբ մը, Կիպ­րոսի զօ­րակ­ցու­թիւ­նը կը յայտ­նէ ­Հայաստա­նին եւ կը դա­տա­պար­տէ Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ սան­ձա­զեր­ծո­ւած յար­ձա­կում­նե­րը Ար­ցա­խի վրայ։

Զուիցերիա Խմբագրել

Չորեքշաբթի 7 Հոկտեմբերին, Ժընեւի քաղաքապետական խորհուրդը կ'որդեգրէ բանաձեւ մը, որով՝ իր զօրակցութիւնը կը յայտնէ Արցախի հայութեան ինքնորոշման իրաւունքին, կը դատապարտէ Ազրպէյճանի նախայարձակումը եւ կը պահանջէ սառեցնել որեւէ Ազրպէյճանական գործունէութիւն Զուիցերիոյ մէջ։

 
Ասկերանի բերդը կամ՝ Մայրաբերդ, Արցախ
Հոլանտա Խմբագրել

Հոլանտայի խորհրդարանը, Հոկտեմբեր 6ին, ձայներու ճնշող մեծամասնութեամբ կ'որդեգէ բանաձեւ մը, որուն մէջ կառավարութեան կոչ կ'ուղղուի Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ դէմ քայլեր ձեռնարկելու, որպէսզի Արցախի վրայ պատերազմը անյապաղ կասեցուի եւ այս ուղղութեամբ Ազրպէյճանի եւ Թուրքիոյ դէմ պատժական միջոցներ ձեռնարկել։

Պասքերու Երկիր Խմբագրել

Պասքերու Երկրի (հիւսիս արեւմտեան Սպանիա) Խորհրդարանը, Հոկտեմբեր 8ին Արցախի ժողովուրդի ինքնորոշման իրաւունքին սատարող հռչակագիր կ'ընդունի։ Հռչակագիրը կը քուէարկէ խորհրդարանի ջախջախիչ մեծամասնութիւնը։

Պելճիքա Խմբագրել

Պելճիքայի Դաշնակցային խորհրդարանի Ներկայացուցիչներու տան անդամ Ժորժ Տալեմանը, լրագրողներու խումբով՝ 28-30 Հոկտեմբեր, գտնուած են Արցախ․ եղած են մայրաքաղաք Ստեփանակերտի եւ Շուշի քաղաքին մէջ ու ականատես եղած՝ Ազրպէյճանի կողմէ շարունակուող հրետակոծութիւններուն․ ներառեալ քաղաքացիական ենթակառոյցներուն եւ խաղաղ բնակչութեան թիրախաւորումը:

 
Ասկերանի բերդի ընդհանուր տեսարան․ Արցախ

Ամերիկա Խմբագրել

Ա․Մ․Ն․ Խմբագրել

Հոկտեմբեր 13ին Ա․Մ․Ն․ Արտաքին Գործերու նախարար, Մայք Փոմփէօ Արցախի հակամարտութեան երկու ուժերուն՝ Հայաստան եւ Ազրպէյճան, զինադադարի եւ մարդասիրական հրադադարի յարգման կոչ կ'ուղղէ։

Հոկտեմբեր 15ին, Ա․Մ․Ն․ Արտաքին Գործերուն նախարար պր․ Փոմփէօ կը դիրքորոշուի՝ «Թուրքիա զէնք կը հայթայթէ Ազրպէյճանին»։ Կ'ընդգծէ նաեւ թէ Թուրքիա այս ձեւով կը սաստկացնէ Արցախ-Ազրպէյճանի երկարատեւ հակամարտութիւնը Ազրպէյճանին կողմնակալ ըլլալով եւ կը վտանգէ շրջանը, նա մանաւանդ Արցախը իր 150․000 բնակիչներով։

Հոկտեմբեր 22ին, Միացեալ Նահանգներու քոնկրեսականներ կոչ կ'ուղղեն Ա․Մ․Ն․ կառավարութեան, ճանչնալԱրցախի Հանրապետութիւնը եւ ճնշում բանեցնել Թուրքիոյ եւ Ազրպէյճանի վրայ։

 
Քարինտակ, Շուշիի շրջան, Արցախ
Քանատա Խմբագրել

Քանատայի նահանգներուն Քէպէգ (7-10-2020), Օնթարիօ (21-10-2020) խորհրդարանները, յաջորդաբար կը դատապարտեն Ազրպէյճանի զինեալ յարձակումներն ու գործած բռնութիւնները Արցախի խաղաղ ժողովուրդին վրայ, շեշտելով թէ երկրորդ ցեղասպանութեան փորձ է հայութեան դէմ։ Նաեւ իրենց ամբողջական զօրակցութիւնը կը յայտնեն հայ ժողովուրդին եւ կոչ կ'ուղեն Ազրպէյճանական իշխանութեան՝ անսալ ԵԱՀԿ-ի Մինսկ խմբակի,  Հելսինկեան եզրափակիչ սկսզբունքներու եւ մարդկային իրաւանց դրոյթներուն։ Առաւել, երեսփոխաներ կը պահանջեն կասեցնել Թուրքիոյ զէնքի մատակարարումը բոլոր պետութիւններէն։

Չիլէ Խմբագրել

Հ․Հ․ ԱԺ հայ-չիլիական միջ-խորհրդարանական բարեկամական խումբի ղեկավարը՝ Միքայէլ Մելքումեան, կը յայտնէ թէ Չիլէի խորհրդարանի պատգամաւորներու պալատը՝ Հոկտեմբեր 1ի նիստին, Արցախի Հանրապետութեան դէմ Ազրպէյճանի ռազմական գործողութիւնները դատապարտող բանաձեւ ընդունած է։

 
Կատարոյ վանք․ կը գտնուի Դիզափայտ լերան գագաթին, Արցախ
Արժանթին Խմբագրել

Արժանթինի մէջ Ծերակոյտի Ներկայացուցիչներու Պալատի եւ Արտաքին Գործոց Նախարարութեան մակարդակի յայտարարութիւններ կը հրապարակուին ի զօրակցութիւն հայ ժողովուրդին: Հայութեան զօրակցութեան յայտարարութեամբ հանդէս կու գան նաեւ օրուայ իշխանութիւններուն ընդդիմադիր համախմբումի բազմաթիւ ներկայացուցիչներ։

6 Հոկտեմբերին, Արժանթինի մէջ գործող մարդկային իրաւանց պաշտպան կազմակերպութիւններ հաղորդագրութեամբ մը կը դատապարտեն Արցախի վրայ Ազրպէյճանի յարձակումը։

Ընկերվարական Կուսակցութիւնը յայտարարութիւն մը կը տարածէ, որով կը դատապարտէ «Ազրպէյճանի լայնածաւալ յարձակումը Հայաստանի եւ Արցախի դէմ»:

Ուրուկուէյ Խմբագրել
 
Բերձոր (Լաչին)․ Արցախ

Ուրուկուէյի կառավարութիւնը 6 Հոկտեմբերի յայտարարութեամբ կը դատապարտէ «հայ ժողովուրդի դէմ յարձակումները»: Իսկ 7 Հոկտեմբերին, Ծերակոյտը յայտարարութեամբ մը «անմիջական» զինադադար կը պահանջէ:

Ընկերային ցանցեր Խմբագրել

Դիմատետր (Facebook) Խմբագրել

Դիմատետրը Ազրպէյճանի հետ կապուած 589 հաշիւ, 7906 էջ եւ Instagram-ի 447 հաշիւ ջնջած է: Իր այս որոշումը կը հիմնաւորէ, ըսելով թէ՝ «Այս ցանցը ծագած է Ազրպէյճանի մէջ եւ կեդրոնացած է հիմնականին ներքին լսարանի վրայ․․․» եւ յայտարարութիւնը կը շարունակուի՝ «Այս գործունէութեան ետեւը գտնուող անձեր օգտագործած են կեղծ հաշիւներ, որոնց մէկ մասն արդէն յայտնաբերուած եւ արգելափակուած է մեր ինքնագործ համակարգերուն կողմէն: Այս ցանցը, կարծես, ստեղծուած է Ազրպէյճանի կողմէն, մարդոց էջերը կառավարելու համար՝ նպատակ ունենալով աջակցող եւ քննադատական մեկնաբանութիւններ ձգել միջազգային եւ տեղական լրատուամիջոցներու, հասարակական գործիչներուն, ․․․»։

 
Ս․ Աստուածամայր․ Ասկերան

Լրատուողական միջոցներ Խմբագրել

Լրատուողական միջոցները պատերազմի երրորդ օրէն իսկ փաստերով կը խօսին, թէ Ազրպէյճան եւ Թուրքիան հայ ազգին բնաջնջման գործողութիւններու անցած են, ռմբակոծելով հայկական ամբողջ տարածքին բնակելի վայրերն ու ենթակառոյցները եւ թէ նաեւ Թուրքիոյ օդուժը կը ռմբակոծէ Հ․Հ․ շրջաններ։

Անոնք լրագրողներ կը ղրկեն հակամարտութեան գիծին, ինչպէս նաեւ Հայաստան։ Անոնց տեղեկատուութիւնները բացի մարտերէն, կ'ընդ

գրկեն նաեւ անզէն բնակիչներուն, երիտասարդ զոհեր տուող ընտանիքներուն վիճակը։

Նաեւ, օտար լրագրողներ հետազօտութիւններ կը կազմակերպեն եւ կը փաստեն, թէ Իսրայէլ Ազրպէյճանին անօդաչու սարքեր կը մատակարարէ եւ վերջինս Արցախի պատերազմին գործածելով կը ռմբակոծէ Արցախի սահմանագիծը, ինչպէս նաեւ Արցախի բնակելի վայրերը (Franceinfo, 17 Հոկտեմբեր, 2020։ VIDEO. Haut-Karabakh: Israël fournit bien des drones à l’Azerbaïdjan pour frapper des cibles arméniennes)։

Ֆրանսացի նկարահան Adrien Vautier, Արցախի հակամարտութեան գօտիին առաջնագիծին երկայնքին գտնուած է շուրջ մէկ ամիս եւ նկարները հրատարակուած են VICE News լրատուողական կայանէն։

Արցախի բնակչութեան վիճակի մասին հաղորդումներ Խմբագրել

 
Նոր Բրաջուր․ Շահումեանի շրջան, Արցախ

Օտար լրատուողական միջոցներ, տեսերիզներով կը ներկայացնեն Արցախի բնակչութեան վիճակը այս պատերազմին ընթացքին, ինչպէս օրինակ՝

27 Հոկտեմբերին Յունաստանի ANT1news կայանի “Special Report” հեռատեսիլի ծրագիրի հաղորդման ընթացքին, Նիքոլաս Վաֆիատիս լրագրողը լայնածաւալ ներկայացուց Արցախի սահմանագիծին վրայ կատարուածները եւ Արցախի խաղաղ բնակչութեան ծանր վիճակը։

Անգլիական BBC ալիքը, իր 30 Հոկտեմբերի հաղորդագրութեամբ, «Լեռնային Ղարաբաղ․ Գետնայարկերուն մէջ զաւակ կը մեծցնենք, ապա զինուոր կը ղրկենք» խորագիրով կը ներկայացնէ Արցախի բնակչութեան կեանքը պատսպարաններուն մէջ։

Հ․Հ․ Նախագահի տուած հարցազրոյցը CNN լրատուողական կայանին Խմբագրել

Հ․Հ․ նախագահը՝ Արմէն Սարգսեան, Արցախի հարցով CNN լրատուողական կայանին տուած հարցազրոյցին ընթացքին (6 Հոկտեմբեր 2020), ի միջի այլոց կ'ըսէ նաեւ թէ՝ «Թուրքիան ցանկանում է եւս մէկ ցեղասպանութիւն իրականացնել»։

Հ․Հ․ Վարչապետին տուած հարցազրոյցը EURONEWS լրատուողական կայանին Խմբագրել

7 Հոկտեմբերին Հ․Հ․ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան Euronews լրատուողական կայանին տուած հարցազրոյցին ընթացքին, ի միջի այլոց նշած է թէ՝ «Միջազգային հանրութիւնը պէտք է վճռականօրէն քայլ անի եւ ճանաչի Լեռնային Ղարաբաղի անկախութիւնը»։

 
Յակոբավանք․ Մեծառանից վանքի վանական համալիր․ Ներքին Խաչէն կամ Մեծ Առանք, Արցախ

Հ․Հ․ ԱԳ նախարար Զոհրապ Մնացականեանին հարցազրոյցը «Ալ-Ճազիրա» լրատուողական կայանին Խմբագրել

Հ․Հ․ ԱԳ նախարար Զոհրապ Մնացականեան 11 Հոկտեմբերին «Ալ-Ճազիրա» լրատուողական կայանին տուած հարցազրոյցին ընթացքին, հերքած է, թէ Արցախ կամ Հայաստանը խախտած են 10 Հոկտեմբերի հրադադարը՝ ըստ Ազրպէյճանի պնդումներուն եւ Գանձակը ռմբակոծուած է։ Ընդ հակառակը, շեշտած է թէ Արցախը եւ Հայաստանը կ'ուզեն եւ կը պահպանեն հրադադարը, սակայն Ազրպէյճանն է որ հրադադարի որոշուած ժամէն անմիջապէս ետք՝ 10 Հոկտմեբեր ժամը 12։00, սկսած է Արցախի գլխաւոր քաղաքներուն ենթակառոյցներու հրետակոծումը եւ Արցախի ուժերը պարտաւոր եղած են պաշտպանել իրենց անզէն ժողովուրդը։ Ահաւասիկ հայ նախարարին տուած հարցազրոյցէն բաժին մը․-

«Կրակի դադարը խախտուել է Ազրպէյճանի զինուած ուժերի կողմից թէ' կէսօրից առաջ, եւ թէ' հատկապէս դրանից յետոյ: անոնք շարունակում էին իրենց ռազմական գործողութիւնները, եւ որ ամենասարսափելին է՝ անոնք կրակում էին գիւղերի եւ քաղաքների ուղղութեամբ: Դուք պէտք է ձեր գործընկերներին ուղարկէք Ստեփանակերտ եւ այլ քաղաքներ, որպէսզի անոնք արձանագրեն, թէ ինչ ձեւով են այդ քաղաքներն ու գիւղերը հողին հաւասարեցւում, որտեղ մարդիկ երկրորդ շաբաթն է, ինչ անց են կացնում ապաստարաններում, որտեղ փախստականների հոսք է սկսել, որտեղ անոնք անում են այն, ինչ արել են 1990-ականերին՝ էթնիկ զտումներ, մարդկանց երկրի երեսից ջնջելը: Դա տեղի չի ունենալու: Արցախի պաշտպանական ուժերը շարունակելու են վճռականօրէն պաշտպանուել: Եւ Հայաստանը եղել եւ մնում է անոնց անվտանգութեան երաշխաւորը»:

 
Ծար գիւղ․ Շահումեանի շրջան, Արցախ

Հ․Հ․ Նա­խա­գահ Ար­մէն ­Սարգ­սեա­նի հար­ցազ­րոյ­ցը յու­նա­կան լրա­տո­ւա­մի­ջոց­նե­րուն Խմբագրել

Եր­կու­շաբ­թի՝ 19 ­Հոկ­տեմ­բեր 2020-ի կէ­սօ­րին, ­Հա­յաս­տա­նի ­Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Ար­մէն ­Սարգ­սեան կ' ընդառաջէ ­Յու­նաս­տա­նի Լ­րագ­րող­նե­րու միու­թեան (ΕΣΗΕΑ) կազ­մա­կեր­պած՝ «Ճգնա­ժա­մը ­Կով­կա­սի մէջ եւ պա­տե­րազ­մի պատ­ճառ­նե­րը» խո­րագ­րով հե­ռա­վար հար­ցազ­րոյ­ցին։ Ան կը պա­տաս­խա­նէ յու­նա­կան, հայ­կա­կան եւ մի­ջազ­գա­յին գլխա­ւոր լրա­տո­ւա­մի­ջոց­նե­րու (հե­ռա­տե­սի­լի, օ­րա­թեր­թե­րու եւ ե­լեկտ­րո­նա­յին մա­մուլ)­ լրագ­րող­ներուն հար­ցում­նե­րուն։ Նա­խա­գահ ­Սարգ­սեա­ն հարցազրոյցին ընթացքին կը նշէ նաեւ թէ՝ «տա­րա­ծաշր­ջա­նին մէջ ­Թուր­քիոյ յա­ռա­ջա­ցու­ցած ան­կա­յու­նու­թիւ­նը կրնայ հաս­նիլ մին­չեւ ­Ռու­սիա, Ի­րան, հա­ւա­նա­կան է նաեւ՝ ­Կեդ­րո­նա­կան Ա­սիա»։

Մշակոյթի բնագաւառներէն ներս Խմբագրել

Եունեսքօ Խմբագրել

Եունեսքօն իր մտահոգութիւնը կը յայտնէ Արցախ - Ազրպէյճան սահմանային գիծին շարունակուող հակամարտութիւններուն կապակցութեամբ անզէն քաղաքացիներու զոհերու թիւին աճման եւ քաղաքացիական ենթակառոյցներուն՝ դպրոցներ, հիւանդանոցներ, մշակութային եւ կրօնական վայրերու ռմբակոծման առնչութեամբ։

Յունաստանի ֆիլմի փառատօն Խմբագրել

Յունաստանի Պեղոպոնեզի ֆիլմի փառատօնը Հայաստանին կը նուիրուի՝ «Մենք համերաշխ ենք մեր հայ եղբայրներուն եւ քոյրերուն» լոզունքով։

Aurora մարդասիրական հիմնարկ Խմբագրել

Aurora (Օրօրա) մարդասիրական հիմնարկը կը յայտարարէ, թէ Արցախին եւ Հայաստանին 2 միլիոն տոլարի մարդասիրական օգնութիւն կը տրամադրէ։

Կովկասի փոքրամասնութիւններ Խմբագրել

Թալիշներ Խմբագրել

Ազրպէյճանի բնակիչ թալիշ գործիչներ մտահոգութիւն յայտնած են Արցախի հակամարտութեան գօտիին վրայ կռիւներու սաստկացումով։ Անոնք դիմատետրի ընկերային ցանցի «Թաշիստան» լրատուամիջոցի էջին մէջ յայտարարութիւն մը տարածած են որմով ի միջի այլոց կը նշեն, թէ «․․․պաշտպանելով Կովկասի ժողովուրդներուն միջեւ բարեկամութիւնն ու եղբայրութիւնը, կը յարգենք միջազգային նորմերը` կապուած իրենց ճակատագիրը տնօրինելու ժողովուրդներու իրաւունքին հետ»: Նաեւ կ'աւելցնեն, թէ «Այս հակամարտութիւնը ռազմական լուծում չունի, քանի որ կը յանգեցնէ միայն խնդիրներ գալիք սերունդներուն համար։ Մենք չափազանց մտահոգ ենք Ազրպէյճանի իշխանութիւններուն կողմէն թալիշները մարտի դաշտ ուղարկելու քայլերով, թալիշները շրջանին զոհերով եւ հայերուն նկատմամբ ատելութիւն սերմանելու ջանքերով: Թալիշներու մեծ մասը դժգոհ է այս իրավիճակէն»:

Եզտիներ Խմբագրել

 
ՏումիՀադրութի շրջան, Արցախ

Հայաստանի Եզիտիներուն ներկայացուցիչը կը յայտնէ, թէ Հայաստանի Եզիտիները վճռականօրէն հայերուն կողքին կը կռուին, որպէսզի հայրենիքը պաշտպանեն։

Ոչ Կառավարական Կազմակերպութիւններ Խմբագրել

«Los Angeles Review of Books» գրաւոր յայտարարութեամբ մը հանդէս կու գայ, որմով միջազգային հանրութեան կոչ կ'ուղղէ միացնէ ձայնը, որպէսզի դադրի Արցախի եւ Ազրպէյճանի միջեւ հակամարտութիւնը, Ազրպէյճանը դադրեցնէ Արցախի անմեղ ժողովուրդին վրայ ռմբակոծումները։ Կոչ նամակին մէջ նաեւ կը շեշտէ եւ կը դատապարտէ Թուրքիոյ անոր նախագահին յարձակողական քաղաքականութիւնը, որուն մտադրումն է վերահաստատել Օսմանեան Կայսրութեան սահմանները։

Մարդասիրական աջակցութիւն Արցախին եւ Հայաստանին։ Խմբագրել

Ա․Մ․Ն․ մէջ գործող Յունապոնտական Միութիւնը 100․000 տոլար կը նուիրէ Արցախի ժողովուրդին՝ «հայ եղբայրներուն» (12 Հոկտեմբեր, 2020)։

Պատկեր:Մեշ Շեն.jpg
Մեծ շէն, Շուշիի շրջան, Արցախ

Արցախի եւ Հայաստանի վրայ յարձակումներէն տուժած հայերուն անմիջական աջակցութիւն հասնցելու համար, Կլենտէյլ «Մեմորիըլ» հիւանդանոցը մօտաւորապէս 50,000 տոլար արժողութեամբ առողջապահական նպաստ տրամադրած է Հայաստանին՝ Հայաստան Համահայկական հիմնադրամին եւ Ամերիկահայ Հիւանդապահներու միութեան միջոցաւ, խոստանալով մօտիկ ապագային աւելին տրամադրել (15 Հոկտեմբեր, 2020)։

«Սպանական Միջազգային Գործակցութեան Գործակալութիւն»ը (AECID) 30 Հոկտեմբերին յայտարարած է, թէ 50․000 եւրոյի մարդասիրական օգնութիւն պիտի հասցնէ Երեւանի մէջ Արցախէն ապաստանած 600 ընտանիքի։

Նոյեմբերի առաջին շաբթուան ընթացքին, Շուէտի ասորիներուն ջանքերով՝ ADFA ասորական կազմակերպութիւնը (Assyrian/Syriac/Chaldean), մարդասիրական 22 թոն հաւաքուած օգնութիւնը Հայաստան ուղարկուած է՝ ի նպաստ Արցախի բնակիչներուն․ յատկապէս ձմեռուան հագուստեղէն:

Սփիւռքի տարածքին անյապաղ կը շարունակուի մարդասիրական օգնութիւնը Արցախի եւ Հ․Հ․։ Հ․Օ․Մ․ իր մասնաճիւղերով Սփիւռքի տարածքին, մարդասիրական արշաւի կը ձեռնարկէ, որպէսզի արագօրէն Հայաստան ղրկուին զանազան թռիչքներով բժշկական սարքեր, դեղորայք եւ հագուստեղէն։

Հոգեւոր Հայրերու կոչեր Խմբագրել

 
Երիցմանկանց վանքՄարտակերտ, Արցախ

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ․, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոս Արամ Ա․, Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգեւ Արք․ Մարտիրոսեան եւ ամբողջ աշխարհի հայ հոգեւոր հայրերը իրենց կոչերով, պատգամներով զօրավիգ կը կագնին հայ զինուորին, Հայաստանի ու Արցախին, ինչպէս նաեւ կը խրախուսեն հայուն ամուր պահել հայու ոգին ու զօրակցիլ ամէն ձեւով հայ բանակին։

Հայ առաքելական եկեղեցւոյ Արցախի Թեմի առաջնորդ, Պարգեւ Արք․ Մարտիրոսեան, համայն հայութեան համախմբուելու եւ Արցախին ու բանակին զօրակից դառնալու կոչ կը յղէ (3 Հոկտեմբեր 2020, կ․ե․ ժամը 6։30'):

Երուսաղէմ Խմբագրել

 
Սօս գիւղՄարտունիի շրջան, Արցախ

5 Հոկտեմբերին, Երուսաղէմի Հայոց պատրիարք Նուրհան Արք. Մանուկեան, նամակ ուղղած է Իսրայէլի վարչապետ Պենիամին Նաթանիահուին՝ ցաւ յայտնելով եւ կոչ ընելով Իսրայէլի կողմէ Ազրպէյճանին զէնքի վաճառքին դադրեցնել: Նամակէն օրինակներ ղրկուած են նաեւ Իսրայէլի պաշտպանութեան նախարարին, խորհրդարանի խօսնակին եւ արտաքին գործոց նախարարին։

Օտար հոգեւոր հայրերու զօրակցութիւն Խմբագրել

Եկեղեցիներու համաշխարհային խորհուրդը 14 Նոյեմբերին հրապարակած է Եունեսքոյին ուղղուած յայտարարութիւն մը։ Ան կը պատուիրէ, կը յորդորէ, որ Եունեսքօն պէտք եղած քայլերը առնէ, որպէսզի պաշտպանուին Արցախի սրբավայրերը։

Յունաստանի Ուղղափառ (Օրթոտոքս) եկեղեցւոյ պետ Իէրոնիմոս Արք․, 29 Սեպտեմբերի թուագիր նամակով, յոյն եկեղեցւոյ ամբողջական զօրակցութիւնը կը յայտնէ Գարեգին Բ. Ամենայն Հայոց Վեհափառին եւ հայ ժողովուդին։

USCIRF (ԱՄՆ Միջազգային Կրօնական Ազատութեան Յանձնաժողով) Խմբագրել

 
Ակնա (կամ Աղդամ) քանդուած քաղաքը․ Ասկերանի շրջան, Արցախ

ԱՄՆ Միջազգային Կրօնական Ազատութեան Յանձնաժողովը (USCIRF) Թուիթըրի իր էջին մէջ հրապարակած հաղորդագրութեամբ մը մտահոգութիւնը կը յայտնէ Ազրպէյճանի զինուած ուժերուն կողմէ Շուշիի Ս. Ամենափրկիչ (Ղազանչեցոց) եկեղեցւոյ հրթիռակոծման համար, որուն պատճառով եկեղեցին լուրջ վնասներ կրած է։ Նաեւ կոչ կ'ընէ յարգուին կրօնական պաշտամունքի վայրերը, մասնաւորաբար ներկայ պատերազմական պայմաններուն։

Վատիկան Խմբագրել

Վատիկանի Ֆրանցիսքօ Պապը, 11 Հոկտեմբերի աղօթքին մէջ կ'անդրադառնայ Ազրպէյճանի Արցախի վրայ յարձակման մասին, մաղթելով խաղաղութիւն տիրէ։ Կը նշէ նաեւ, թէ 8 Հոկտեմբերին ռմբակոծուած Շուշիին Ղազանչեցոց եկեղեցին եւ թէ ռուս լրագրողներ վիրաւորուած են։

Մոսկուա Խմբագրել

Մոսկուայի եւ համայն Ռուսիոյ պատրիարք Քիրիլը, իր յայտարարութեամբ (11 Հոկտեմբեր 2020)՝ Արցախ-Ազրպէյճանական շփման գիծին հրադադարի պահպանման անհրաժեշտութիւնը կարեւոր կը տեսնէ:

[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17]  [18][19][20][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30][31][32][33][34]  [35][36][37][38][39][40][41][42][43][44][45][46][47][48][49][50][51][52][53][54][55][56][57][58][59][60][61][62][63][64][65][66][67][68][69][70][71][72][73][74][75][76][77][78][79][80][81][82][83][84][85][86][87][88][89][90][91][92][93][94][95][96][97][98][99][100][101][102][103][104][105][106][107][108][109][110][111][112][113][114][115][116][117][118][119][120][121][122][123][124][125][126][127][128][129][130][131][132][133][134][135][136][137][138][139][140][141][142][143][144][145][146][147][148][149][150][151][152][153][154][155][156][157][158][159][160][161][162][163][164][165][166][167][168][169][170][171][172][173][174][175][176][177][178][179][180][181][182][183][184][185][186][187][188][189][190][191][192][193][194][195][196][197][198][199][200][201][202][203][204][205][206][207][208][209][210][211][212][213][214][215][216][217][218][219][220][221][222][223][224][225][225][226][227][228][229][230][231][232][233][234][235][236][237][238][239][240][241][242][243][244][245][246][247][248][249][250][251][252][253][254][255][256][257][258][259][260][261][262][263][264][265][266][267][268][269][270][271][272][273][274][275][276][277][278][279][280][281][282][283][284][285][286][287][288][289][290][291][292][293][294][295][296][297][298][299][300][301][302][303][304][305][306][307][308][309][310][311][312][313][314][315][316][317][318][319][320][321][322][323][324][325][326][327][328][329][330][331][332][333][334][335][336][337][338][339][340][341][342][343][344][345][346][347][348][349][350][351][352][353][354][355][356][357][358][359][360][361][362][363][364][365][366][367][368][369][370][371][372][373][374][375][376][377][378][379][380][381][382][383][384][385][386][387][388][389][390]

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

  1. Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Արայիկ Յարութիւնեանի խօսքը Արցախի Ազգային ժողովի արտակարգ նիստի ընթացքին
  2. Ազատութիւն - «Արցախի ՊՆ. Մարտերը շարունակւում են, հակառակորդը մեծաթիւ կորուստներ ունի», Սեպտեմբեր 27, 2020
  3. citytimes - «Ընդհարումներ Արցախի եւ Ազրպէյճանի միջեւ․․․»(անգլերէն)
  4. Արցախի 2020 պատերազմը(անգլերէն)
  5. massispost - «Հայաստան եւ Ազրպէյճան․ պատերազմ Արցախի համար»
  6. aljazeera - Լեռնային Ղարաբաղի մէջ կռիւները կը շարունակուին, միաժամանակ խաղաղութեան ձայները կը բարձրանան, 28 Սեպտեմբեր, 2020 (անգլերէն)
  7. france24 - Հայաստան եւ Ազրպէյճանի միջեւ ընդհարումներ Արցախի համար, 27 Սեպտեմբեր 2020(անգլերէն)
  8. Τα Νέα - Լեռնային Ղարաբաղ․ Կռիւները կը շարունակուին․ հայկական կողմը ունի 39 զոհ, 28 Սեպտեմբեր 2020(յունարէն)
  9. cnn.gr - Մասամբ զօրահաւաք Ազրպէյճան 28 Սեպտեմբեր 2020(յունարէն)
  10. slpress - «Հայաստան՝ Թրքական F-16 եւ վարձկան զինուորներ Ազրպէյճանին կողմէ(յունարէն)
  11. onalert- Բոլորն ալ զինադադարի կոչ կ'ուղղեն, բացի թուրքիայէն․ 28 Սեպտեմբեր, 2020(յունարէն)
  12. Հայկական Ուսումնասիրութիւններու Անի կեդրոն - Հայտար Ալիեւ. «Մայիսեան հրադադարը շատ կարեւոր քայլ էր, եւ դրան մենք գնացինք գիտակցելով»
  13. Ազատ Օր․ Պատերազմ Արցախի վրայ, 27 Սեպտեմբեր 2020
  14. Թուրքերը Ազրպէյճան կ'ուղարկեն վարձկան զինուորներ, 27Սեպտեմբեր 2020(անգլերէն)
  15. Le Point - Թուրքիա Ազրպէյճանին կողքին է ի դէմ Հայաստանի, 27 Սեպտեմբեր, 2020(ֆր.)
  16. Պատերազմ ընելու իրաւունքը
  17. Ազատ Օր - Հայ դատի յանձնախումբը դժգոհութիւն կը յայտնէ Յունաստանի կողմէ տարածուած յայտարարութեան համար, 28-Սեպտեմբեր, 2020
  18. efxinospontos Հայերուն դժգոհութիւնը Յունաստանի արտաքին գործոց նախարարութեան չէզոք յայտարարութեան համար, 28 Սեպտեմբեր, 2020
  19. Ազատ Օր - Կիպրոս կը դատապարտէ Ազրպէյճանի յարձակողականութիւնը
  20. Ազատ Օր - Յունաստանի խորհրդարանը կը քննէ Ազրէյպճանի հետ գործակցութեան ծրագիրներու սառեցումը, 28-9-2020
  21. Ազատ Օր - Բողոքի հաւաքներ՝ Աթէնքի, Ալեքսանտրուպոլսոյ եւ Գալամաթայի մէջ 1 Հոկտեմբեր, 2020
  22. skai.news Մաքրոն Փութինի եւ թրամփի աջակցութիւնը կ'ուզէ Էրտողանին դէմ Արցախի հարցով, 30 Սեպտեմբեր, 2020 (յունարէն)
  23. Ասպարէզ - Փայլան Անգարան Եւ Պաքուն Կը Մեղադրէ Իրականութիւնը Խեղաթիւրելու Յանցանքով 29 Սեպտեմբեր, 2020[permanent dead link]
  24. Ասպարէզ - Ջաւախքահայերը Փակած Են Վրաստան-Թուրքիա Ճանապարհը՝ Արգիլելով Ազրպէյճան Մեկնող Բեռնատարերուն Տեղաշարժը 29 Սեպտեմբեր, 2020[permanent dead link]
  25. 168.am - Հայոց բանակին ու Արցախի հզօրացման մասնակցութիւնը իւրաքանչիւր հայու սրբազան պարտաւորութիւնն է. Արամ Ա․ կաթողիկոս, 29 Սեպտեմբեր,2020հայ.՝ 
  26. Ազդակ - Պարգեւ Արք. Մարտիրոսեան. «Սիրելի' Զաւակներ Իմ, Եղէք Ամուր, Զօրեղ, Ձեր Ոգին Ամրացրէք Եւ Հզօրացրէք Անկոտրում Ուժով Եւ Միասնակամութեամբ», 28 Սեպտեմբեր 2020
  27. Լուրեր -Կաթողիկոս Գարեգին Բ-ն ընդհատել է այցը Իտալիա՝ վերադառնում է Հայրենիք, 27 Սեպտեմբեր, 2020 հայ.՝ 
  28. protothema - Հայաստան՝ «Le Monde»ի լրագրողներ կը վիրաւորուին ազերիներուն կրակոցներէն 30 Սեպտեմբեր, 2020(յունարէն)
  29. protothema - Մոսկուան վճռած է վերջ դնել էրտողանի ծրագիրներուն, 1 Հոկտեմբեր, 2020
  30. newsnow - Մոսկուան վճռական է, 1 Հոկտեմբեր 2020
  31. lepoint. Հայաստան եւ Ազրպէյճան կը շարունակեն կռիւները, հակառակ միջազգային կոչերուն զինադադարի համար, 1 Հոկտեմբեր, 2020(ֆր.)
  32. lepoint ՄԱԿ կոչ կ'ուղղէ երկու կողմերուն դադրեցնելու հակամարտութիւնները, 30-9-2020(ֆր.)
  33. naftemporiki - Փութին եւ Մաքրոն Թուրքիան կը դատապարտեն վարձկան զինուորներու Ազրպէյճան փոխադրելու համար, 1 Հոկտեմբեր, 2020
  34. megatv - Անողոք ռմբակոծումներ Արցախին վրայ, 1-10-2020 (յունարէն)
  35. armenpress - Պաքուն կը թմրեցնէ իր իսկ բանակը․ Ազերի զինուորներուն դիակներուն գրպաններուն մէջ յայտնաբերուած են ներարկիչներ, 1-10-2020
  36. megatv - Թուրքիա․ Նոյն մեղաւորը՝ Ցեղասպանութենէն մինչեւ այսօր(յունարէն)
  37. aljazeera - Հայաստան կ'ըսէ թէ պատրաստ է Արցախի վերաբերեալ սեղանին շուրջ նստիլ Ֆրանսայի, Ա․Մ․Ն․ եւ Ռուսիոյ համանախագահներուն հետ, 2-10-2020
  38. megatv - Վեցերորդ օրը ըլլալով Կը շարունակուին ընդհարումները Արցախի եւ Ազրպէյճանի միջեւ, 2-10-2020
  39. the guardian - Ռուսիան կ'ըսէ թէ Թուրքիան պէտք է վերջ դնէ Ղարաբաղի ընդհարումներուն, 1-10-2020
  40. economist - Պատերազմը Արցախ կը վերադառնայ, 3-10-2020 գրուած՝ (2-10-2020)
  41. Հիմնադրամ - Մենք ենք, մեր սահմանները. բոլորս Արցախի համար
  42. laprovence - Բուռն կռիւներ․ Մաքրոն կը դատապարտէ «Ճիհատիսներու» մասնակցութիւնը․․․ 2-10-2020(ֆր.)
  43. armeniasputnik.am - Ստեփանակերտում տեղի ունեցած պայթիւնների հետեւանքով կան տուժածներ. Արտակ Բեգլարյան հայ.՝ 
  44. 168.am - Ադրբեջանցիների 243 չյայտարարւած զոհերի ցուցակը՝ անուններով, 3-10-2020 հայ.՝ 
  45. armenpress.am - Համախմբուել եւ զորակից դառնալ Արցախին եւ մեր բանակին. Պարգեւ արքեպիսկոպոս Մարտիրոսեանի կոչը, 3-10-2020
  46. armeniasputnik.am - 51 նոր զոհ. ՊԲ-ն մարտերում ընկածների անուններն է հրապարակել հայ.՝ 
  47. gagrule.net - Արցախի Հարապետութեան նախագահը՝ Արայիկ Յարութիւնեան դէպի ճակատ կը մեկնի, 3-10-2020 (անգլերէն)
  48. theguardian - Օտար վարձկաններուն դերը արցախեան պատերազմին մէջ (անգլերէն)
  49. el.armradio - Լոս Անճելըսի հայերը քաղաքին ճամբաները կը փակեն, 4-10-2020 (յունարէն)
  50. el.armradio - Շուշին կը ռմբակողծուի, 4-10-2020, 19։01', (յունարէն)
  51. Ազատ Օր - Յունաստանի խորհրդարանը կը քննէ Ատրպէյճանի հետ գործակցութեան ծրագիրներու սառեցումը 28-9-2020
  52. «hayemnews - Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացին, Արցախի Հանրապետութեան քաղաքացին Տէր Զօրի ճամբորդը չէ. Վարչապետ․ 3-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2021-01-15-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-06 
  53. Հայլուր - 6 Հոկտեմբեր 18։30,հայ.՝ 
  54. gov.uk - Քանատայի եւ Միացեալ Թագաւորութեան (Անգլիա) կոչը՝ հակամարտութիւններու դադրեցման համար, 6-10-2020
  55. infocom.am - Լայնածաւալ ռազմական գործողութիւններ՝ արցախա-ադրբեջանական սահմանին․ թարմացուող, 6-10-2020, 19:39հայ.՝ 
  56. capital.gr - Ատրպէյճանի լայնածաւալ ռազմական յարձակում Արցախի հարաւային շրջաններուն, 06-Οκτ-2020 16:53
  57. m.armeniasputnik.am - Աշխարհահռչակ երգչի որդին Մակքրոնին խնդրել է գործուն քայլերի դիմել հանուն մեր ժողովրդի փրկութեան, (Թարմացուած է ժամը 11:42 06.10.2020)հայ.՝ 
  58. Հիմնադրամ - Մենք ենք, մեր սահմանները. բոլորս Արցախի համար(անգլերէն)
  59. Ազատ Օր - Յունաց եկեղեցւոյ պետին զօրակցական նամակը Գարեգին Բ. Կաթողիկոսին, 4-10-2020
  60. CNN - Ռուսիան միակ երկիրն է արդեօք որ կրնայ Արցախ-Ատրպէյճան հակամարտութիւնը կեցնել․․․ 5-10-2020 (անգլերէն)
  61. CNN - ԱՄՆ, Ֆրանսա եւ Ռուսիա զինադադարի կոչ կ'ընեն Ատրպէյճանին եւ Արցախին, 5-10-2020․ 22։28 GMT (անգլերէն)
  62. CNN - Հարցազրոյց․ Հ․Հ․ նախագահը՝ Արմէն Սարգսեան, Արցախի հարցով «Թուրքիան ցանկանում է եւս մէկ ցեղասպանութիւն իրականացնել․․․» 7 Հոկտեմբեր, 2020 (անգլերէն)
  63. en.armradio- Aurora մարդասիրական հիմնարկը Արցախին եւ Հայաստանին 2 միլիոն տոլլարի մարդասիրական օգնութիւնը կը տրամադրէ հոկտ․ 5, 2020, 15:10 (անգլերէն)
  64. dailymail.co.uk - Ատրպէյճանն արգելուած կլաստերային ռումբեր կը կիրառէ հայերու դէմ, 10:36, 6 Հոկտեմբեր, 2020հայ.՝ 
  65. armenpress - Կրակի տակ են Արցախի ենթակառոյցները, 6-10-2020հայ.՝ 
  66. mediamax - Ռուսիոյ Արտաքին հետախուզութեան ծառայութեան (ԱՀԾ) տնօրէն Սերկէյ Նառիշքի՝ «ահաբեկչական կազմակերպութիւններուն գրոհայինները կը մեկնին Արցախի հակամարտութեան գօտի
  67. armenpress - ANCA-ն ԱՄՆ-ում Իսրայելի դեսպանին կոչ է արել, որ նրա երկիրը դադարեցնի զէնքի վաճառքը Ատրպէճանինհայ.՝ 
  68. armeniasputnik.am - Ախալքալաքում 5-6 հազար հայ ցոյց են իրականացնում` ի աջակցութիւն Արցախի, 6-10-2020 հայ.՝ 
  69. Ազատ Օր - Յունաստան ետ կը կանչէ Ատրպէյճանի մէջ իր դեսպանը, 7-10-2020
  70. artsakhpress - Վաշինգտոնի հայերը բողոքի ցոյց են անցկացրել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց, 3-10-2020հայ.՝ 
  71. hairenikweekly- ՇՈՒՐՋ ՀԻՆԳ ՀԱՐԻՒՐ ՀԱՅՈՐԴԻՆԵՐՈՒ ՑՈՅՑԸ՝ ՊՈՍԹԸՆԻ ՄԷՋ, 3-10-2020
  72. Հայրենիք շաբաթաթերթ - ԶՕՐԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՑՈՅՑ` ՆԻՒ ԵՈՐՔԻ ՄԷՋ, 2-10-2020
  73. Ազատ Օր - Երեքշաբթի 6 Հոկտեմբեր, էջ 2 - Բողոքի ցոյցեր Մարսիլիոյ, Ալֆորվիլի եւ Զուիցերիոյ մայրաքացաքին մէջ
  74. Ազատ Օր․ Գաղութային Արխիւ - Բողոքի հաւաքներ Յունաստանի զանազան հայահոծ քաղաքներուն մէջ եւ Աթէնքի տարածքաշրջանի քաղաքապետական խուրհուրդներուն կողմէ Արցախի ի նպաստ բանաձեւերու որդեգրում
  75. Ազատ Օր - Կիպրոս կը դատապարտէ Ատրպէյ­ճա­նի յարձակողականութիւնը, 28-10-2020
  76. Հայրենիք շաբաթաթերթ - Բողոքի Հաւաքներ՝ Զանազան Գաղութներէն Ներս, 6-10-2020
  77. Ասպարէզ - Եւրոպական Խորհրդարանի 48 Պատգամաւորներ Խստօրէն Կը Պահանջեն Պաքուէն, Որ Անմիջապէս Դադարեցնէ Բռնարարքները․ 6-10-2020
  78. «Ասպարէզ - Եւրոպական Խորհրդարանի Պատգամաւորներուն Ճնշող Մեծամասնութիւնը Դատապարտեց Թուրքիան Եւ Ատրպէյճանը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-09-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-08 
  79. Ասպարէզ - Մոնթրէալահայութիւնը Բողոքի Ցոյցով Դատապարտեց Թուրք-ատրպէյճանական Ռազմական Յարձակումերը 5-10-2020
  80. «Ասպարէզ - Լիբանանեան Համալսարաններու Հայկական Ակումբներու Միացեալ Հաղորդագրութիւնը․ 5-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-19-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-08 
  81. Ասպարէզ - Սիէթըլի Հայ Համայնքը Դիմեց Իշխանութիւններին՝ Դատապարտելու Թուրքիայի Եւ Ադրբեջանի Գործողութիւնները Archived 2020-10-16 at the Wayback Machine. հայ.՝ 
  82. «Ասպարէզ - Քալիֆորնիայէն Ընտրեալ Պաշտօանատարներ Դատապարտեցին Պաքուի Եւ Անգարայի Ոճիրները, 5-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-12-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-08 
  83. «Ասպարէզ - Արցախի Զօրակցութեան Ցոյց՝ ՄԱԿի Կեդրոնին Առջեւ, 5-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-16-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-08 
  84. «Ասպարէզ - 15 Միջազգային Լրագրողներ Պիտի Մեկնին Հայաստան՝ Լուսաբանելու Արցախի Եւ Հայաստանի Մէջ Պատերազմական Գործողութիւնները, 8-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-15-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-08 
  85. panorama - Չիլիի խորհրդարանի պատգամաւորների պալատն առաջինը արձագանքեց Արցախում տեղի ունեցող իրադարձութիւններին. Մելքումյան, 5-10-2020 հայ.՝ 
  86. - Հայկական համայնքի ցույցը՝ Մոնտեվիդեոյում, 8-10-2020 հայ.՝ 
  87. hy.armradio- Աշխարհում հայերը խախտում են աշխարհի «լռութիւնը», 7-10-2020հայ.՝ 
  88. hy.armradio - Գիշերւայ ընթացքում թշնամին շարունակել է հրթիռակոծել Ստեփանակերտըհայ.՝ 
  89. hy.armradio - Հիւսիսային եւ հարաւային ուղղութիւններում վերսկսուել են մարտական գործողութիւնները. ԱՀ ՊԲ 8-10-2020հայ.՝ 
  90. hy.armradio- Վրաստանում ընկած ԱԹՍ-ն «Harop» է. Տարածաշրջանում ունի միայն Ադրբեջանը. Geo-army.ge 8-10-2020հայ.՝ 
  91. youtube - Euronews - Փաշինեանի եւ Ալիեւին տուած հարցազրոյցները, 7-10-2020(անգլերէն)
  92. hy.armradio -Euronewsին Փաշինեանի տուած հարցազրոյցը, 8-10-2020 հայ.՝ 
  93. news.am Ժyնeuի քաղաքային խորհուրդը Արցախի ինքնորոշման իրաւունքը ճանաչող, Ադրբեջանի դէմ սանկցիաներ սահմանող բանաձեւ է ընդունել, 8-10-2020 (անգլերէն)
  94. Facebook-ը ջնջել է Ադրբեջանի հետ կապուած 589 հաշիւ, 7906 էջ եւ Instagram-ի 447 հաշիւ, 9-10-2020 հայ.՝ 
  95. Ասպարէզ - Հոլանտայի Խորհրդարանը Պաքուի Եւ Անգարայի Դէմ Քայլերու Ձեռնարկելու Կոչով Դիմեց Կառավարութեան, 7-10-2020
  96. armenpress.am - Ատրպէյճանի թալիշ ակտիւիստները կոչ են անում իրենց հայրենակիցներին չմասնակցել հայերի դէմ բախումներին, 6-10-2020հայ.՝ 
  97. news.am - USCIRF-ը մտահոգուած է Շուշիի Ղազանչեցոց եկեղեցուոյ վրայ յարձակմամբհայ.՝ 
  98. aljazeera - Հայաստան եւ Ատրպէյճանի Մոսկուա կը հանդիպին բանակցութիւններու համար, Aleksandra Stojanovich-Godfroid 9-10-2020(անգլերէն)
  99. kathimerini օրաթերթ - Ռուսիա․ հանդիպում Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարներուն(յունարէն)
  100. Հորիզոն շաբաթաթերթ - Գանատայի Քէպէգ Նահանգի Խորհրդարանը կը դատապարտէ Ատրպէյճանի բռնարարքները եւ իր ամբողջական զօրակցութիւնը կը յայտնէ հայ ժողովուրդին, 7-10-2020
  101. 24news.am -Ֆրեզնոյում հայերը բողոքի ցոյց են անցկացրել՝ ընդդէմ Ադրբեջանի, 5-10-2020, հայ.՝ 
  102. asbarez - Նուրհան Պատրիարքը Կոչ Ըրաւ՝ Դադրեցնելու Իսրայէլի Կողմէ Ատրպէյճանի Զինումը, 7-10-2020
  103. Ազատ Օր - Յունաստանի քաղաքապետութիւնները զօրավիգ կը կանգնին Արցախին, 9-10-2020
  104. abakanews - Ատրպէյճանի մարդուժի կորուստներ
  105. armeniasputnik Հայկական կողմը եւս 40 զոհ ունի. ՊԲ–ն հրապարակել է անոնց անունները, 7-10-2020հայ.՝ 
  106. vox.com - Բացատրութիւններ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի հակամարտութեան շուրջ, 7-10-2020 (անգլերէն)
  107. cfr.org․ Արցախեան հակամարտութիւն, 9-10-2020,(անգլերէն)
  108. dw.com - Արցախի բնակչութեան կէսէն աւելին տեղափոխուած է ապահով վայրեր (անգլերէն)
  109. dw.com - Ատրպէյճանը կ'ըսէ թէ Գանձակը Հայաստանի ռազմուժին թիրախ դարձած է
  110. Ասպարէզ - Ամերիկայի Հայ Միսիոնարական Ընկերութիւնը մէկ միլիոն տօլլար կը նուիրէ․․․ 9-10-2020(անգլերէն)
  111. «Ասպարէզ - Հրադադար Հաստատուեցաւ Արցախի Եւ Ատրպէյճանի Շփման Գիծին Վրայ 8-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-13-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-11 
  112. Ակօս - Թրքահայութիւնը մտահոգ․ 5-10-2020
  113. Մարմարա - Լուրեր, 10-10-2020
  114. Το CNN Greece-ը՝ Արցախի 10-10-2020(յունարէն)
  115. Ասպարէզս - Պոլսոյ Մէջ՝ Հակահայ Ցոյցեր, 9-10-2020[permanent dead link]
  116. vaticannews - Պապը կ'աղօթէ Արցախի մէջ խաղաղութեան համար․․․ 11-10-2020(անգլերէն)
  117. Ազդակ - Պասքերու Երկրի Խորհրդարանը Հռչակագիր Ընդունեց` Արցախի Ժողովուրդի Ինքնորոշման Իրաւունքին Սատարող
  118. greekcitytimes -Յունաստանի ֆիլմի փառատօնը Հայաստանին կը նուիրուի՝Մեր հայ եղբայրներուն կը ցուցնենք մեր համերաշխութիւնը․․․ 10-10-2020, (յունարէն)
  119. mfa Հ․Հ․Արտաքին Գործերու Նախարարութիւն - ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականեանի հարցազրոյցը «Ալ-Ճազիրա»-ին, 11-10-2020, (անգլերէն)
  120. bbc - Շատ բնակիչներ ապաաստան գտած էին եկեցիներու մէջ, սակայն անոնք ալ կը ռմբակործուին․․ 12-10-2020
  121. Ասպարէզ - Հակառակ հրադադարին, Ատրպէյճան կը շարունակէ բռնայարձակումները՝ Թալիշ, Հարդրութ․․ 13-10-2020 (անգլերէն)
  122. Հայրենիք շաբաթաթերթ - ՑՈՅՑԵՐ՝ ԱՐԺԱՆԹԻՆԻ, ՉԻԼԷԻ ԵՒ ՈՒՐՈՒԿՈՒԱՅԻ ՄԷՋ 10-10-2020
  123. Հայրենիք շաբաթաթերթ - Ամերիկահայութեան Բողոքի Ցոյցերը Կը Շարունակուին, 12-10-2020
  124. Ասպարէզ - Նիւ Եորք՝ 150․000 հայեր մասնակցեցան Յաղթանակի քայլարշաւին, 12-10-2020
  125. aljazeera - Արցախեան հակամարտութեան մարդկային զոհերը, 12-10-2020 (անգլերէն)
  126. armenpress - Ատրպէյճանը շարունակում է պատերազմական հանցագործութիւնները. Արցախի ՊԲ յայտարարութիւնը, 13-10-2020
  127. armenpress - Պատրիարք Կիրիլը ԼՂ հակամարտութեան խաղաղ լուծման համար հրադադարի պահպանման անհրաժեշտութիւն է տեսնում, 13-10-2020հայ.՝ 
  128. armeniasputnik - Զոհեր, վիրաւորներ, 5800-ից աւելի վնասւած շէնքեր. 17-օրեայ հրթիռակոծութեան հետեւանքները, 13-10-2020հայ.՝ 
  129. armenpress - Էստոնիայի հայ համայնքը խաղաղութեան քայլերթ է անցկացրել ի պաշտպանութիւն Լեռնային Ղարաբաղի, 13-10-2020
  130. armenpress - Իտալահայերը խաղաղ ցոյց են իրականացրել Արցախի անկախութիւնը ճանաչելու կոչով, 13-10-2020հայ.՝ 
  131. UNESCO -Եունեսքօն մտահոգ Արցախի հակամարտութեան ․․․․ 9-10-2020(անգլերէն)
  132. lragir - Ստեփանակերտում յայտնաբերվել է թուրքական եւ իսրայէլական արտադրութեան 673 ռումբ, 13-10-2020 Archived 2020-10-16 at the Wayback Machine.հայ.՝ 
  133. ΤΟ ΠΡΩΤΟΘΕΜΑ օրաթերթ- Ուրիշ 45 հայ զինիալներ կը զոհուին․․․ 12-10-2020(յունարէն)
  134. ΤΟ ΠΡΩΤΟΘΕΜΑ օրաթերթ - թուղթի կտոր հրադադաարը․․ շարունակ կը խախտուի․ 12-10-2020(յունարէն)
  135. panorama - Լոնտոնի մէջ քայլարշաւ․ բողոք Արցախի վրայ Ատրպէյճանի յարձակման դէմ, 10-10-2020(անգլերէն)
  136. gagrule.net - Ամերիկայի Պոնտոսայունական Միութիւնը 100․00 տոլլար կը նուիրէ «հայ եղբայրներուն», 12-10-2020(անգլերէն)
  137. gagrule.net- Պատերազմի սաստկացում՝ յարձակումներ Արցախի վրայ, 13-10-2020(անգլերէն)
  138. capital.gr - ԱՄՆ Ատրպէյճանին եւ Արցախին հրադադարի կոչ կ'ընեն 13-10-2020(անգլերէն)
  139. The Wall Street Journal - Հարիւրաւոր վարձկան զինուորներ կը պատրաստուին կրկին Ատրպէյճան ղրկուելու եւ կռուելու Արցախի ուժերուն դէմ, իսկ․․․Raja Abdulrahim, 14-10-2020(անգլերէն)
  140. 168.am - Ատրպէյճանը չի վերցնում իր զինւորների դիակները. Արցախում շարունակւում է խաղաղ բնակչութեան հրետակոծումը, 14-10-2020հայ.՝ 
  141. the california courier - Ատրպէյճանը չի հաւաքեր իր զինուորներուն դիակները եւ կը շարունակէ Արցախի բնակիչներուն վրայ հրետակոծումները, Յարութ Սասունեան, 12-10-2020(անգլերէն)
  142. Ազատ օր - Բողոքի քայլարշաւ եւ ցոյց դէպի թրքական դեսպանատուն․ Աթէնքի հայութիւնը խուռներամ շարքերով պահանջեց Արցախի միջազգային ճանաչումը, 15-10-2020
  143. Ազատ Օր - Ժողովրդային զօրակցական հաւաք Իրաքլիոյի մէջ, 15-10-2020
  144. Ազատ Օր - Գաւալայի քաղաքապետութիւնը կը դատապարտէ ազերիական յարձակումները, 15-10-2020
  145. youtube - Բողոքի քայլարշաւ եւ ցոյց դէպի թրքական դեսպանատուն, 14-10-2020
  146. armeniasputnik - Գեղարքունիքում ատրպէյճանական ԱԹՍ–ի հարւածի հետեւանքով երեխայ է վիրաւորւել, 14-10-2020
  147. armenpress - Հակառակորդը թիրախաւորել է հիւանդանոցներէն մէկը, որտեղ բուժում են ստանում նաեւ քաղաքացիական անձինք, 14-10-2020հայ.՝ 
  148. tert.am -Ատրպէյճանական զինուժը թիրախաւորել է ՀՀ-ում մարտական հերթապահութիւն կատարող մարտական տեխնիկա, այսուհետ ՀՀ ԶՈՒ-ն իրեն իրաւունք է վերապահում թիրախաւորել Ատրպէյճանում գտնւող ցանկացած ռազմական օբյեկտ․ ՀՀ ՊՆ, 14-10-2020[permanent dead link] հայ.՝ 
  149. topics - Փոմփէօ կը դիրքորոշուի՝ «Թուրքիա զէնք կը հայթայթէ Ատրպէյճանին», 16-10-2020 (յունարէն)
  150. armradio - Հայաստանի Եզտիներուն հայերուն կողքին կը կռուին․ 15-10-2020 (անգլերէն)
  151. lragir - Թուրքիան արգելել է իր օդային տարածքով ԱՄՆ-ից 100 տոննա մարդասիրական օգնութիւնը հասցնել Հայաստան, 14-10-2020 Archived 2020-10-18 at the Wayback Machine.հայ.՝ 
  152. sbctv - Հայաստան կ'այցելէ Յունաստանի ԱԳ նախարարը՝ պր․ Տենտիաս (անգլերէն)
  153. Յունաստանի Արտաքին Գործոց Նախարարութիւն․ Հոկտեմբեր 16ին Հայաստան պիտի այցելէ Յուանստանի ԱԳ նախարարը․ 15-10-2020(յունարէն)
  154. asbarez - Կլենտէյլ «Մեմորիըլ» Հիւանդանոցը Առողջապահական Նպաստ Ուղարկեց Հայաստան, 15-10-2020
  155. azatutyun - Հայկական կողմը յայտարարել է արդեն 604 զոհերի մասին, 15-10-2020 հայ.՝ 
  156. torontohye.ca - Եւրոպայի հայերը կը փակեն միջերկրեան գլխաւոր մայրուղիները, 16-10-2020,(անգլերէն)
  157. armeniasputnik - Թուրքիան Ղարաբաղում օգտագործում է իր զինուորականներին եւ Փաքիստանի յատուկ ստորաբաժանումներին, Նիկոլ փաշինեան, 15-10-2020 հայ.՝ 
  158. LOS ANGELES REVIEW OF BOOKS. Վերջնական հրադադարի կոչ Արցախի հակամարտութեան, 16-10-2020
  159. lepoint.fr - Հայաստանի զաւակներուն զոհաբերութիւնը, 16-10-2020(ֆր.)
  160. panorama.am - Հայերը կը փակեն Եւրոպայի միջերկրեան գլխաւոր մայրուղիները, 17-10-2020(անգլերէն)
  161. panorama.am - Գերմանիոյ զանազան քաղաքներու մէջ հայերը կը բողոքեն, 17-10-2020(անգլերէն)
  162. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ՕՐԱԹԵՐԹ - Վերջացաւ Յունաստանի ԱԳ Նախարարին Հայաստան այցելութիւնը, 16-10-2020(յունարէն)
  163. OPEN NEWS - Անգարան խանգարուած Յունաստանի ԱԳ նախարարին Հայաստան այցելութեամբ (տեսերիզ) 16-10-2020(յունարէն)
  164. metrosport.gr - Անգարան մտահոգ եւ խանգարուած Յունաստանի ԱԳ նախարարի Հայաստան այցելութեամբ 16-10-2020(յունարէն)
  165. aysor.am - Ատրէյճանի ՊՆ-ն հրապարակել է Արցախում հիւսանդանոցի դիտաւորեալ հարուածից նկարներ, 17-10-2020 հայ.՝ 
  166. armenpress.am - Արցախի ԱԻՆ-ը մանրամասներ է ներկայացնում գիշերուայ հրթիռակոծութեան մասին, 17-10-2020հայ.՝ 
  167. armeniasputnik - Հայ ռազմագերիների սպանութեան տեսանիւթն ուսումնասիրուել է. այն իրական է. Բեգլարեան, 17-10-2020հայ.՝ 
  168. azatutyun.am - Ատրպէյճանում գերութեան մէջ գտնուող երկու հայ զինծառայողները զանգահարել են ծնողներին, յայտնում է Արտակ Զեյնալեանը, 17-10-2020հայ.՝ 
  169. France 24 - Տեսերիզ․ Հայաստան եւ Ատրպէյճան մարդասիրական հրադադար կը յայտարարեն 18-10-2020(անգլերէն)
  170. CBS News - Տեսերիզ․ Հայաստան եւ Ատրպէյճան մարդասիրական նոր հրադադար կը յայտարարեն, 18-10-2020(անգլերէն)
  171. Ազատութիւն ռատիօկայան - Տեսերիզ․Հոկտեմբերի 18-ից 00:00-ից սկսած յայտարարուել է զինադադար. առաջնագծում իրավիճակը խաղաղուել է, յհայտնում է Արցախի նախագահի խօսնակը, 18-10-2020հայ.՝ 
  172. euronews - Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ նոր հրադադար կը համաձայնուի, 18-10-2020 (յունարէն)
  173. efsyn թերթ - Երկու կողմերը նոր հրադադարը կը խախտեն, 18-10-2020(յունարէն)
  174. youtube - Տեսերիզ Վալենթիոյ հայերու ցոյցէն՝ 12-10-2020 (սպան․)
  175. Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ հանրագիտարան (Karabakh Liberation War encyclopedia).djvu/333 (Վիքիդարանի չսրբագրուաշ էջ)
  176. Franceinfo - Իսրայէլ Ատրպէյճանին անօդաչու սարքեր կը մատակարարէ եւ վերջինս Արցախի պատերազմին կը գործածէ, 17-10-2020(ֆր.)
  177. mfa Հայաստանի ԱԳ Նախարարութիւն - ՀՀ ԱԳՆ յայտարարութիւնը Ատրպէյճանի կողմից հոկտեմբերի 17-ին համաձայնուած հումանիտար զինադադարի խախտման վերաբերեալ, 18-10-2020
  178. armenpress.am - Արցախի ՊԲ-ն հրապարակել է զոհւած զինծառայողների անուններ, 18-10-2020
  179. armenpress.am -Բաքուն մերժել է ԿԽՄԿ միջնորդութեամբ վիրաւոր զինծառայողներին մարտադաշտից դուրս բերելու ջանքերը. ՀՀ ԱԳՆ, 18-10-2020
  180. NEMESIS տեսերիզ - Ազերիներուն կողմէ հրետակոծում Արցախի անզէն բնակչութեան վրայ, (յունարէն)
  181. Ազատ Օր - Նախագահ Արմէն Սարգսեանի հարցազրոյցը յունական լրատուամիջոցներուն, 20-10-2020
  182. «Ասպարէզ - Հալէպահայութիւնը Իր Նորահաս Սերունդներով Արցախի Կողքին Է, 19-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-26-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-23 
  183. «Ասպարէզ - Վար Առնուեցան Թրքական «Պայրաքտար» Անօդաչու Սարքեր, 20-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-26-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-23 
  184. «Ասպարէզ - ՀՕՄի Վանքուվըրի «Արազ» Մասնաճիւղը Շտապօգնութեան Ծրարներ Ուղարկեց Արցախ, 19-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-26-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-23 
  185. ΕΣΗΕΑ Յունաստանի Լրագրողներու միութիւն - Հարցազրոյց Հ․Հ․ Արմէն Սարգսեանի հետ, 19-10-2020, (յունարէն)
  186. Al Arabiya - Իսրայէլ Ատրպէյճանին զինամթերք կը ղրկէ, Joseph Haboush, 30-9-2020 (անգլերէն)
  187. Ազատ Օր - Յոյն թրքական սահմաններու փակում, 21-10-2020
  188. Ազատ Օր - Համերգ Քսանթիի մէջ, 21-10-2020
  189. livenews - Ներկայումս տեղային նշանակութեան մարտեր են ընթանում ճակատային գծի հիւսիսային եւ հարաւային ուղղութիւններում. ՊԲ, 21-10-2020 հայ.՝ 
  190. livenews - Լուսադէմին Մարտակերտը՝ հարակից գիւղերով, նորից յայտնւել է թշնամու նշանակետում. Արցախի ԱԻՊԾ, 21-10-2020 հայ.՝ 
  191. Ասպարէզ - Օնթարիոյի Խորհրդարանը Դատապարտեց Թուրք-Ատրպէյճանական Յարձակումները, 22-10-2020
  192. armenpress.am - Արցախի ՊԲ-ն հրապարակել է զոհւած զինծառայողների անուններ, 21-10-2020
  193. armenpress - Նոր Հարաւային Ուելս նահանգի Օրենսդիր ժողովը ճանաչել է Արցախի անկախութիւնը, 22-10-2020
  194. «Ասպարէզ - Հայ Ցուցարարներ Արթննալու Կոչ Կ'ընեն Սպանիոյ, 22-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-28-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-22 
  195. Ազատութիւն կայան - Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհւած ես 26 զինծառայողների անուններ, 22-10-2020
  196. Ազատութիւն կայան - ԼՂ հակամարտութեան գոտում խաղաղապահների տեղակայումը հայկական կողմի համար ընդունելի է, յայտարարել է Փաշինեանը, Երեւան 22-10-2020
  197. Այսօր լրատւուողական կայան - Տեսերիզ․ հակամարտող գօտիին վրայ վարձկան զինուորներու ներկայութիւն․․․ 22-10-2020
  198. Արմենփրես լրատուողական կայան - Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն շարունակում է հրետակոծել Մարտակերտն ու հարակից բնակավայրերը, 23-10-2020
  199. Արմինիասփութնիք լրատուողական կայան - Թշնամին կրկին կրակի տակ է առել Ասկերանն ու Մարտունին. նիւթական վնասները շատ են, 23-10-2020
  200. Արմինիասփութնիք լրատուողական կայան - Իրանի հետ սահմանի ամբողջ երկայնքով յամառ մարտեր են ընթանում. Արծրուն Յովհաննիսեան, 23-10-2020
  201. «Հորիզոն շաբաթաթերթ - Միացեալ Նահանգներու Քոնկրեսի շարք մը անդամներ Արցախի հանրապետութեան վրայ թուրք-ազրպէյճանական յարձակումի հարցով դիմած են ամերիկեան վարչակազմին, 22-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-26-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-23 
  202. Ազդակ - ՀՅԴ Լիբանանի Հայ Դատի Մարմինը Իր Մտահոգութիւնը Յայտնեց Վրաստանի Տարածքով Ազրպէյճանին Զէնքի Մատակարարումով, 22-10-2020
  203. livenews.am - Ադրբեջանը կրակ է բացել իրանցի խաղաղ բնակիչների տների ուղղությամբ. Azariha (տեսանիւթ) 22-10-2020
  204. ANCA Ամերիկայի Հայ Դատի Յանձնախումբ - Տեղերիզ․ Ամերիակայի Հայ Դատի յանձնախումբը պահանջած է դադրեցնել ԱԹՍ-ներու բաղադրամասերու վաճառքը Թուրքիոյ, 22-10-2020
  205. livenews.am - Ուաշինկտընի մէջ կայացած է Զոհրաբ Մնացակեանի հանդիպումը Մայք Փոմփէոյի հետ, 23-10-2020
  206. livenews.am - Ֆրանսիայի եւ Գերմանիայի հայ համայնքների ջանքերով Հայաստան ժամանեց հերթական հումանիտար օգնութիւնը, 23-10-2020
  207. lurer.com - Ալյասկայում հայկական համայնքը ցոյց է կազմակերպել, 23-10-2020
  208. «Լրագիր - Ատրպէյճանը հրթիռակոծել է Քարեգահ համայնքի տարածքը, այնուհետեւ Քարեգահ-Բերձոր ճանապարհահատւածը, 23-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-26-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-23 
  209. news.am - Պարսելոնայի հայերը կը բողոքին Փրքազերիական յարձակումներուն համար եւ կը պահանջեն Արցախի ճանաչումը, 18-10-2020(անգլերէն)
  210. news.am- Հայերը կը փակեն Սպանիա - Ֆրանսա մայրուղին, պահանջելով Արցախի անկախութեան ճանաչումը, 24-10-2020(անգլերէն)
  211. Ազատութիւն կայան - Մնացականեանը հանդիպել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների եւ Անջէյ Կասպրչիկի հետ, 23-10-2020
  212. Ազատութիւն կայան - ԱՄՆ պետքարտուղարը Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի Ա․Գ․ նախարարների հետ քննարկել է հրադադարի համար անհրաժէշտ քայլերը, 23-10-2020
  213. «Ասպարէզ - Ամերիկահայերու Բողոքի Ցոյցը՝ Lockheed Martin-ին Դէմ, 23-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-29-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-29 
  214. armenpress.am - Երուսաղեմում հայ համայնքը ցոյց է անցկացրել Արցախի անկախութեան ճանաչման պահանջով, 22-10-2020
  215. europapress.es- Իսրայէլի մէջ հայերու բողոքի ցոյց․․ 22-10-2020
  216. armenpress.am - Ֆրանսիան հետ է կանչում Թուրքիայում իր դեսպանին, 24-10-2020
  217. Ազդակ - Միացեալ Նահանգներու Մէջ Դիւանագիտական Աշխուժութեան Զուգահեռ` Արցախի Նախագահին Նամակը Ռուսիոյ Նախագահին Եւ Արցախեան Շրջաններու Ռմբակոծում, 24-10-2020
  218. armenpress.am - Լիթուանիոյ հայ համայնքը Վիլնիւսի կենդրոնում երթ է կազմակերպել՝ ի աջակցութիւն Արցախի, 24-10-2020
  219. armenpress.am - Հակառակորդը ռազմական օդուժի կիրառմամբ ռմբակոծել է Մարտակերտ քաղաքը, 24-10-2020
  220. armenpress.am - Առաջնագծում թեժ մարտեր չեն ընթացել. չեզօքացւել է հակառակորդի դիւերսիոն խումբ. ՔԱՐՏէԶ, 24-10-2020
  221. europapress.es - Աւստրալիոյ Սիտնէյ քաղաքին մէջ, հարիւրաւոր հայերու բողոքի երթ․․․24-10-2020(անգլերէն)
  222. []
  223. armenpress.am - Ատրպէյճանը հրետակոծել է Արցախի Կարմիր Շուկա, Թաղավարդ, Գիշի, Սպիտակաշէն ու Աւետարանոց գիւղերը, 25-10-2020
  224. Ազատութիւն կայան - Գիշերը հրետակոծւել են Ասկերանի ու Մարտունու մի քանի գիւղեր, յայտնում է հայկական կողմը, 25-10-2020
  225. 225,0 225,1 Ազդակ - Ամերիկեան Միջնորդութեամբ «Մարդասիրական Հրադադար»-ի Համաձայնութիւն` Հայաստանի Եւ Ազրպէյճանի Միջեւ, 26-10-2020
  226. Ազատութիւն ալիք - Հոկտեմբերի 29-ին Ժնեւում՝ բանակցութիւններ Ղարաբաղի հարցով, 26-10-2020
  227. Ազատութիւն կայան - Թրամփը Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարներին շնորհաւորել է հրադադարի համաձայնութեան կապակցութեամբ, 26-10-2020
  228. Ազատութիւն կայան - Արցախը ողջունում է հրադադարի համաձայնութիւնը, պատրաստ է պահպանել այն․ 26-10-2020
  229. Ազատութիւն կայան - Հայկական կողմը լիարժեք կը պահպանի հրադադարի ռեժիմը, վստահեցնում է վարչապետը, 26-10-2020
  230. Ազատութիւն կայան - Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի՝ ադրբեջանցիները ժամը 8:45 եւ 9:10 խախտել են հրադադարը, 26-10-2020
  231. Ազատութիւն կայան - Արցախի անկախութիւնը ճանաչելու պահանջով երթ Փարիզում, 26-10-2020
  232. Ազդակ - Լիբանանահայ Երիտասարդները Բողոքի Ցոյց Կատարեցին Լիբանանի Մէջ ՄԱԿ-ի Կեդրոնատեղիին Առջեւ 26-10-2020
  233. asbarez - Ա․Մ․Ն․ ԱԳ նախարարութիւն՝ Հայաստանը կ'ընդունի նոր հրադադարը, 26-10-2020(անգլերէն)
  234. asbarez - Ա․Մ․Ն․ ԱԳ նախարարութիւն՝ Հայաստանն ու Ատրպէյճանը կ'ընդունին նոր հրադադարը, 26-10-2020(անգլերէն)
  235. «guardian.com/world/2020/oct/26/nagorno-karabakh-us-brokered-ceasefire-agreed-amid-fresh-fighting the guardian - Հայաստան եւ Ատրպէյճան զիրար կամբաստանեն նոր հրադադարի խախտման համար, 26-10-2020(անգլերէն)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2016-01-12-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-02 
  236. «Լրագիր - Ադրբեջանը յարձակում է սկսել հարաւ-արեւելեան հատւածում, 26-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-29-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-26 
  237. armeniasputnik - Սթիւռքի նախարարութիւն․ Ադրբեջանի դէմ քրգործ հարուցելու համար գերմանահայ իրաւաբանները դիմել են դաշնային դատախազին, 26-10-2020
  238. armradio - ՄԱԿ-ի գլխավւր քարտուղարը ողջունում է հրադադարի մասին Հայաստանի եւ Ադրբեջանի պայմանաւորւածութիւնը, 26-10-2020
  239. Ալիք online - online․ Ֆրանսիայում թուրքերը մուրճերով յարձակւել են հայ ցուցարարների վրայ, 28-10-2020[permanent dead link]
  240. Ազդակ - Խախտելով Մարդասիրական Բոլոր Կանոնները` Ազրպէյճան Ռմբակոծեց Ստեփանակերտի «Մօր Ու Մանկան Առողջութեան Կեդրոն»-ը, 29-10-2020
  241. Ազդակ - Ռուսիոյ Արտաքին Գործոց Փոխնախարարը Կարեւոր Նկատած Է Ղարաբաղեան Տագնապի Գօտիէն Ահաբեկիչներու Անյապաղ Դուրս Բերումը, 29-10-2020
  242. Ազդակ - Արձագանգելով Հայաստանի Նախագահի Նամակին` Պահրէյն Կոչ Ուղղած Է Միաւորելու Հրադադար Հաստատելու Միջազգային Ջանքերը, 28-10-2020
  243. gagrule.net - Մեծ վնասներ․ մարդկային եւ կառոյցներու Արցախի տարածքին, Ազերիական յարձակումներուն պատճառաւ, 28-10-2020(անգլերէն)
  244. Ասպարէզ - ՄԱԿը Խստօրէն Դատապարտեց Հակամարտութեան Ընթացքին Բնակավայրերու Վրայ Յարձակումները, 29-10-2020
  245. armenpress - Հրապարակւել է հրթիռակոծութեան հետեւանքով Շուշիին պատճառւած նիւթական վնասի մասին տեսանիւթ, 29-10-2020
  246. Ազատութիւն կայան - Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհւած եւս 47 զինծառայողների անուններ, 29-10-2020
  247. Ազատութիւն - Արաքչին ղարաբաղեան խնդրի կարգաւորման Իրանի ծրագիրը Բաքուից յետոյ ներկայացրել է Մոսկւայում, 29-10-2020
  248. ptisidiastima - Եւրոպական Միութիւն՝ Անընդունելի է Արցախեան հակամարտութեան սաստկացումը, 30-10-2020(յունարէն)
  249. echedoros-a. Միջազգային Ներում՝ Ատրպէյճան եւ Հայաստան կը գործածեն բազմագործիքային կործանիչ ռումբեր, 29-10-2020(յունարէն)
  250. sputniknews.gr -Եւրոպական Միութիւնը կ'ուզէ միջազգային հսկում համաձայնուած հրադադարի շուրջ, 29-10-2020 (յունարէն)
  251. Ազատ Օր - Բողոքի հաւաք Եւրոպական Միութեան Աթէնքի գրասենեակներուն առջեւ, 30-10-2020
  252. naftemporiki - Արցախեան հակամարտութիւն․ Եւրոպական Միութւն, Հայկական կողմի զոհեր․․․29-10-2020(յունարէն)
  253. naftemporiki - Եւրոպական Միութիւն՝ Անընդունելի է Արցախեան հակամարտութեան սաստկացումը, 29-10-2020(յունարէն)
  254. aljazeera - Ատրպէյճանը կ;ըսէ թէ Հայաստան բազմագործիքային կործանիչ ռումբեր կը գործածէ․․․28-10-2020(անգլերէն)
  255. Ազատ Օր -Փիրէայի եւ Վուլայի քաղաքապետութիւնները, ինչպէս նաեւ Յունաստանի եգիպտական համայնքը կը կանգնին Արցախի կողքին, 30-10-2020
  256. Ազատ Օր - Նի­քէա­յի, Ք­սան­թիի եւ ­Սեր­րե­սի քա­ղա­քա­պե­տու­թիւն­նե­րու բա­նա­ձե­ւե­րը Ար­ցա­խի ի նպաստ, 29-10-2020
  257. «Ասպարէզ - Բերձորէն Մինչեւ Արաքսի Ափը Ընթացան Մարտական Գործողութիւններ, 30-10-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-02-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-30 
  258. Ասպարէզ - Մնացականեանը Իրանի ներկայացուցիչին կը զեկուցէ Մինսկի խմբակի տարած աշխատանքներուն մասին, 30-10-2020 (անգլերէն)
  259. 1lurer - Հայերը SpaceX-ի կենտրոնակայանի դիմաց ցոյցով պահանջել են չեղարկել Թուրքիայի հետ գործարքը, 30-10-2020
  260. Գանձասար - ՀԱԼԷՊԱՀԱՅՈՒԹԻՒՆԸ ԱՏՐՊԷՅՃԱՆԱԹՐՔԱԿԱՆ ՅԱՐՁԱԿՈՒՄՆԵՐԸ ԵՒ ՄԱՐԴԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆԸ ԴԱՏԱՊԱՐՏԵՑ ԺՈՂՈՎՐԴԱՅԻՆ ՀԱՒԱՔՈՎ, 30-10-2020
  261. Ազատութիւն ալիք - Մեկնարկել է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի արտգործնախարարների հանդիպումը, 30-10-2020
  262. sputniknews - Արցախի բանակը կը յայտարարէ թէ գերի բռնած է սուրեացի վարձկան մը, 30-10-2020(անգլերէն)
  263. armenpress - Ատրպէյճանի ԶՈՒ-ն հրետակոծել է Սիունիքի մարզի Դաւիթ Բեկ գիւղը, 30-10-2020
  264. newsnow.co.uk - Ատրպէյճանական բանակը խուճապահար փախած է զբաղեցրած դիրքերէն, 30-10-2020(անգլերէն)
  265. aljazeera - Իրան կը քննադատէ Մինսկի խմբակի ջանքերը Արցախի հակամարտութեան վերաբերեալ, 30-10-2020(անգլերէն)
  266. dw.com - Լեռնային Ղարաբաղ․ Հայաստան եւ Ատրպէյճան Ժընեւի մէջ կը համաձայնին խուսափիլ յարձակումներէ խաղաղ բնակչութեան վրայ, dvv/aw (AP, Reuters) 31-10-2020(անգլերէն)
  267. aljazeera - Վերջին յարձակումներէն ետք, Հայաստան եւ Ատրպէյճան զիրար կ'ամբաստանեն 31-10-2020(անգլերէն)
  268. Ազատութիւն ռատիօկայան - Երեւանն ու Պաքուն համաձայնել են դիտաւորութեամբ չթիրախաւորել խաղաղ բնակչութեանը կամ ոչ ռազմական կառոյցները 31-10-2020(անգլերէն)
  269. Ազատութիւն ռատիօկայան - Ադրբեջանական կողմը հրթիռակոծել է Շուշին, կան վիրաւորներ 31-10-2020
  270. Ազատութիւն ռատիօկայան - Ձերբակալւել է Թուրքիայի կողմից Ադրբեջան ուղարկւած ահաբեկչական խմբաւորման անդամը, յայտնում է դատախազութիւնը 31-10-2020
  271. diarioarmenia - Հարաւային հայերուն լայնածաւալ ցոյցերը Արցախի ճանաչման համար, 31-10-2020(անգլերէն)
  272. toronto.com - Թորոնթոյի հայերը ինքնաշաժներու երթով կը բողոքեն Արցախի վրայ բռնայարձակումներուն դէմ, 1-11-2020(անգլերէն)
  273. diarioarmenia.org - Վալենթիայի հայերը կը բողոքեն Սպանիոյ կողմէ Ատրպէյճանին զէնքի վաճառման դէմ, 1-11-2020(սպան․)
  274. tsayg.am - Հայերը փակել են Լեհաստան-Գերմանիա միջպետական ճանապարհը` ի պաշտպանութիւն Արցախի եւ Հայաստանի, 1-11-2020
  275. Ազդակ - Պելճիքացի Երեսփոխանի Եւ Խումբ Մը Լրագրողներու Հայաստան Եւ Արցախ Այցելութիւնը Շարունակուեցաւ, Նոյեմբեր 2, 2020
  276. ««Սպանական Միջազգային Գործակցութեան Գործակալութիւն»ը (AECID) մարդասիրական օգնութիւն պիտի հասցնէ Արցախի ընտանիքներու, 30-10-2020 (սպան․)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-01-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-03 
  277. armenews.com - Մարդասիրական եւ բնապահպանման աղետ, (ֆր.)
  278. news.am - Ատրպէյճան Արցախի անտառները հրդեհելով լուսնածինի ռմբակոծումներով, ոճիր կը գործէ 3-11-2020,(անգլերէն)
  279. news.am - Փաստեր թէ Ատրպէյճան միջազգային օրէնքներով արգիլուած զէնքեր կը գործածէ Արցախի ժողովուրդին դէմ, 3-11-2020, (անգլերէն)
  280. en.armradio.am - Ատրպէյճան գիտակցաբար միջազգային օրէնքով աւրկիլուած ռումբերով կ'այրէ Արցախի անտառները, 3-11-2020(անգլերէն)
  281. «Ասպարէզ - 103ամեայ Քնարիկ Մարկոսեան 1 Միլիոն Տոլար Կը Նուիրէ Հայաստան Համահայկական Հիմնադրամին, 3-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-21-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-03 
  282. medmedia - Քաղաքացիական զոհերի թիւը 50 է, վիրավւորներինը՝ 148, 4-11-2020
  283. «Լրագիր - Հումանիտար օգնութիւն արցախցիներին. Շուէտիայի ասորիների կողմից աջակցութեան նոր բեռը ճանապարհին է, 6-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-10-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-06 
  284. «Լրագիր - Ադրբեջանը հրետակոծել է Տիգրանակերտի հնագիտական ճամբարը, 6-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-06-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-06 
  285. vice.com - Արցախի հակամարտութեան գօտիէն ահառկու նկարներ, 6-11-2020 (յունարէն)
  286. armenpress - Արցախի ՄԻՊ-ը տեղեկութիւններ ունի հակառակորդի վերահսկողութեան տակ գտնւող բնակավայրերում խաղաղ բնակիչների սպանութիւնների վերաբերեալ, 6-11-2020
  287. sportsdesk - UEFAն «Քարաբախ»ի մամուլի քարտուղարին զրկած է ոտնագնդակի գործունէութենէն, 6-11-2020
  288. «Ասպարէզ - Ատրպէյճանցիները Փորձեցին Շուշիի Ժայռերով Բարձրանալ. Ոչնչանալով՝ Մնացին Ժայռրերուն Տակ, 6-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-21-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-06 
  289. ctvnews - Ծանր մարտեր Արցախի ռազմական քաղաքին շուրջ, 7-11-2020 (անգլերէն)
  290. real.gr - Հայաստան վար կ'առնէ թրքական Bayraktar TB2 անոդաչու սարքեր, 8-11-2020(յունարէն)
  291. «hit-channel.com System Of A Down նուագախումբի անդամները Հայաստանի եւ Արցախի ի նպաստ երգեր կը յօրինեն 6-11-2020(յունարէն)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-06-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-08 
  292. efsyn.gr - Արցախի մէջ մարտերու սաստկացում, 7-11-2020 (յունարէն)
  293. efsyn.gr Փութին - Մաքրոն հեռաձայնային կապ Արցախի վերաբերեալ, 7-11-2020 (յունարէն)
  294. Ազատութիւն կայան - ՊԲ-ի փոխանցմամբ` առաւել յամառ գործողութիւններ են ծաւալւել Շուշիի մերձակայքում եւ հարաւ-արեւելեան հատւածում, 8-11-2020
  295. Ազատութիւն կայան - Յովհաննիսիանի հաղորդմամբ` Շուշի քաղաքում եւ մերձակայքում մարտեր են գնում, 8-11-2010 (երեկոյեան)
  296. armeniasputnik.am - Հակառակորդին չի յաջողւել Շուշին ամբողջութեամբ վերցնել. Արծրուն Յովհաննիսեան, 8-11-2020, թարմացուած լուր՝ 20։31
  297. news.am - ՊԲ ՀՕՊ ստորաբաժանումները Ստեփանակերտից հիւսիս արեւմուտք հատւածում խոցել են հակառակորդի երկու ԱԹՍ. Շուշան Ստեփանեան, 8-11-2020 (20։45')
  298. news.am- Հայկական ուժերի գործողութիւնների արդիւնքում հակառակորդը փոխուստի է դիմում Բերձորի լեռներից, 8-11-2020, (21։09)
  299. hy.armradio.am Հայաստանի Հանրային Ռատիօ - Հակառակորդը փախուստի է դիմում Բերձորի լեռներից (տեսանիւթ) 8-11-2020, (21։27')
  300. armeniasputnik - Մարտական ակտիւ գործողութիւնները ճակատի ամբողջ գծով դադարեցւած են․ ՀՀ ՊՆ, 10-11-2020
  301. armeniasputnik-Կրակը դադարեցւում է. ինչի տակ են ստորագրել Փաշինեանը, Պուտինն ու Ալիեւը, 10-11-2020
  302. cnn.gr - Արցախ․ պատերազմի վերջ, Հայաստան ստորագրած է աղէտալի համաձայնութիւն մը, 10-11-2020(յունարէն)
  303. aljazeera - Թուրքիա՝ Ատրպէյճան յաջողեցաւ սուրբ համաձայնութիւն մը, 10-11-2020(անգլերէն)
  304. documentonews - Հայաստանը հաշտութեան համաձայնութիւն ստորագրեց․ վերջ Արցախի պատերազմին․ ժողովուրդ ներխուժեց Հայաստանի խորհրդարանին մէջ, 10-11-2020 (յունարէն)
  305. «Ասպարէզ - Ինչ Են Պայմանաւորուել Պուտինը, Ալիեւն Ու Փաշինեանը․ Համաձայնագրի Տեքստ, 10-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-10-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-10 
  306. Ազատութիւն ռատիօկայան - Հայաստանի վարչապետի, Ատրպէյճանի եւ Ռուսաստանի նախագահներու յայտարարութիւնը, 10-11-2020
  307. Ազատութիւն ռատիօկայան - Հայաստանի նախագահն անհապաղ նախաձեռնում է քաղաքական խորհրդակցութիուններ, 10-11-2020
  308. armenpress - Արցախի ՊԲ-ն հրապարակել է զոհւած զինծառայողների անուններ, 10-11-2020
  309. armenpress - Արցախի նախագահը Հայաստանի քաղաքական ուժերին քննարկումների համար Ստեփանակերտ այցելելու կոչ է յղել 10-11-2020, (14։57')
  310. «Լրագիր - Ինչ է մնում Արցախից Նիկոլ Փաշինյանի ստորագրած համաձայնագրով, 10-11-2020 (23։47')»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-16-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-11 
  311. «Լրագիր - Արցախի ՊԲ-ն հրապարակել է զոհւած 81 զինծառայողների անուններ, 10-11-2020(13:55')»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-11-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-11 
  312. BBC - Ռուս խաղապահները տը տեղադրուին Արցախեան հակամարտութեան գօտիին շրջանը, 10-11-2020(անգլերէն)
  313. «Լրագիր -ԱՄՆ-ն ու Ֆրանսիան զգուշացնում են Ռուսաստանին. Հայաստանը շանս ունի բեկում մտցնելու, 11-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-11-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-11 
  314. Ազատութիւն ռատիօկայան - Ըստ Փաշինեանի, փաստաթուղթը ոչ թէ տարածքներ յանձնելու, այլ պահելու մասին է, 11-11-2020
  315. Ազատութիւն ռատիօկայան - Դատախազութիւնը կոչ է անում չխախտել ռազմական դրութեան սահմանափակումները եւ չանցկացնել հաւաքներ, 11-11-2020
  316. Ազատութիւն ռատիօկայան - Հանրահաւաքը մեկնարկեց՝ չնայած ոստիկանութիւնը բերման է ենթարկում մասնակիցներին, 11-11-2020
  317. [file:///C:/Users/anide/Downloads/%D4%B1%D4%B6%D4%B1%D5%8F%20%D5%95%D5%90%2012-11-2020%20(1).pdf Ազատ Օր - «Արցախի խորհրդարանի 4 կուսակցութիւններ կը պահանջեն Արայիկ Յարութիւնեանի հրաժարականը», 12-11-2020 էջ 3]
  318. Ալ Ճազիրա - հազարաւորներու բողոքի հաւաք, Երեւանի մէջ, 12-11-2020
  319. «Լրագիր - Ռուս խաղաղապահները Ստեփանակերտում են, 12-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-24-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-12 
  320. «ԱՀ արդարադատութեան նախարարը հրաժարական տուեց, 12-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2023-10-18-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-12 
  321. armeniasputnik - Լավրովը նշել է, թէ երբ է որոշւելու Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը, 12-11-2020
  322. armeniasputnik - «Մեր հայրենիքը չեն կարող յանձնել այդ խայտառակ փաստաթղթով». հադրութցի կանանց բողոքի ակցիան, 12-11-2020
  323. shantnews - Ռուսաստանի պաշտպանութեան նախարարութիւնը տրամադրել է քարտեզ, որը ցոյց է տալիս, թէ որտեղ են տեղակայւելու խաղաղապահները, 12-11-2020
  324. shantnews - Լավրովը յորդորել է ուշադրութիւն դարձնել Ղարաբաղի մշակութային ժառանգութեան պահպանմանը, 12-11-2020
  325. shantnews -17 կուսակցութիւնների նախաձեռնած երթի մասնակիցները Մատենադարանից շարժւում են ԱԱԾ, 12-11-2020
  326. shantnews - ԼՂ-ում թուրք խաղաղապահներ չեն լինի, Թուրքիան էլ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում համանախագահող երկիր չի դառնայ. Սերկէյ Լավրով, 12-11-2020
  327. armenpress - Արծրուն Յովհաննիսեանը յայտնել է ՊՆ ներկայացուցչի աշխատանքը դադարեցնելու մասին, 12-11-2020
  328. armenpress-Հադրութցիները նամակներ փոխանցեցին նաեւ ՀՀ-ում Ռուսաստանի եւ ԱՄՆ-ի դեսպանատաներին, 12-11-2020
  329. armeniasputnik - Մինսկի խմբի բոլոր համանախագահները դէմ են եղել Ղարաբաղեան հակամարտութեան ռազմական լուծմանը, 13-11-2020
  330. armeniasputnik - ՊԲ-ն 37 զոհերի անուններ է հրապարակել, 13-11-2020
  331. Ազատութիւն կայան - Ստեփանակերտում բնակչութեան վերադարձի հարցերն են կազմակերպւում 13-11-2020
  332. Ազատութիւն - Երեւանում 4-րդն օրն է` պահանջում են վարչապետի հրաժարականը, 13-11-2020
  333. Տեսերիզ - Ուղիղ հեռասփռում․ Երեւանում 4-րդն օրն է` պահանջում են վարչապետի հրաժարականը, 13-11-2020
  334. «Լրագիր - Արցախի ՊԲ-ն հրապարակել է զոհւած զինծառայողների անուններ, 13-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-11-17-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-13 
  335. Ազատութիւն կայան - Մեկնարկել է ղարաբաղեան պատերազմում զոհւածների մարմինների փոխանակման գործընթացը, 13-11-2020
  336. armeniasputnik - Շուշի-Լիսագոր աւտոճանապարհի հարակից տարածքում անհետ կորել է 42 ոստիկան, 13-11-2020
  337. news.am - Ատրպէյճանցիները պղծել են Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց Մայր տաճարը, 14-11-2020
  338. news.am - ՌԴ ԱԳՆ-ն յորդորել է Եունեսքոյին ներգրաւել Ղարաբաղի մշակութային արժէքների պահպանման գործում, 14-11-2020
  339. news.am - Տեսերիզ՝ «4-5 օր ա՝ գալիս ենք. արցախցի հովիւները հօտը ոտքով Հայաստան են բերում», 14-11-2020
  340. shantnews - ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարութիւնը դիմել է միջազգային պատկան մարմիններին՝ պահանջելով կանխել մշակութային վանդալիզմը, 14-11-2020
  341. shantnews - Քանատայից մարդասիրական օգնութեան հերթական խմբաքանակ է ուղարկւում Հայաստան, 14-11-2020
  342. armenpress - Երեւանից Ստեփանակերտ են ուղեւորւել 11 հանրակառքներ՝ տեղափոխելով արցախցիների, 14-11-2020
  343. armeniasputnik - Բնակիչները վերադառնում են Ստեփանակերտ. Երեւանից 11 հանրակառք է մեկնել Արցախ. լուսանկարներ, 14-11-2020
  344. armeniasputnik - Հայկական կողմն այս պահին ունի 2317 զոհ. ԱՆ–ն պատասխանել է ․․․․ 14-11-2020
  345. armeniasputnik - Ատրպէյճանական կողմը հայկականին է փոխանցել մոտ 100 զոհի մարմին, 14-11-2020
  346. armeniasputnik - Շուշիի մերձակայքից զոհւածների մարմիններ են դուրս բերւել. Արցախի ՄԻՊ, 14-11-2020
  347. aravot - Երեւանում կամ ՀՀ մարզերում ապաստանած Արցախի մի շարք քաղաքացիներ Ստեփանակերտ են տեղափոխւել
  348. shantnews - Դադիվանքին որεθէ վտանգ չի սպառնում․ Վահրամ քահանայ Մելիքեան 14-11-2020[permanent dead link]
  349. shantnews - Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը յորդորում է ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ին ձեռնարկել բոլորմիջոցները Արցախի սրբավայրերը պաշտպանելու համար, 14-11-2020
  350. protothema.gr - Հայաստան․ կասեցուած է մահափորձ վարչապետին դէմ, 14-11-2020 (յունարէն)
  351. massispost - Փաշինեանի Դէմ Մահափորձ Նախապատրաստելու Կասկածանքով Ձերբակալուած Են Շարք Մը Ընդդիմադիր Գործիչներ, 14-11-2020
  352. aljazeera - Հայաստան կ'ըսէ թէ վարչապետին դէմ մահափորձ կանխած է, 14-11-2020
  353. Ազատութիւն ալիք - Ձերբակալւել է Արթուր Վանեցեանը՝ իշխանութեան յուրացման եւ վարչապետի սպանութեան նախապատրաստման կասկածանքով, յայտնում է պաշտպանը, 14-11-2020
  354. Ազատութիւն ալիք - ԱԱԾ յայտնում է, որ կանխել է վարչապետի սպանութեան, ՀՀ կառավարութեան լիազորութիւններին տիրանալու փորձ, 14-11-2020
  355. aa.com.tr․ Անատոլու լրատուողական սպասարկութիւն - Հայաստանի Գաղտնի Սպասարկութեան նախկին գործակալը ձեռբակալուած է վարչապետին մահափորձի ամբաստանութեամբ, 15-11-2020, Ali Cura
  356. armenpress - Լեռնային Ղարաբաղում տեղակայւել է ռուս խաղաղապահների 18 դիտակէտ 15-11-2020
  357. lurer.com - ՊԲ-ն հրապարակել է հայրենիքի պաշտպանութեան համար մղւող մարտերում զոհւած եւս 51 զինծառայողի անուն, 15-11-2020, (12։36)
  358. armeniasputnik - Քարվաճառից աշխարհազորայիններին տարհանելու ժամկէտը երկարաձգւել է 10 օրով, 15-11-2020
  359. Ազատութիւն ալիք - Ըստ ԱԻՆ-ի, երթեւեկութիւնը դէպի Արցախ թոյլատրւում է միայն Վարդենիս-Սոթք-Քարվաճառ ճանապարհով, 15-11-2020
  360. Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ․ Մամլոյ հաղորդագրութիւն - Կարելի է պարտւել ճակատամարտը, բայց անթոյլատրելի է պարտւել որպէս ազգ. Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ Արմէն Սարգսեանի ուղերձը, 16-11-2020
  361. armenpress - Լեռնային Ղարաբաղում տեղակայւել է ռուս խաղաղապահների 25 դիտակետ, 16-11-2020
  362. armenpress - Շուշիի մատոյցներից մօտ 150 հայ զինծառայողների մարմիններ են դուրս բերւել. Արցախի նախագահ, 16-11-2020
  363. Ազատութիւն ալիք - Նախագահի հրամանագրով Մնացականյանն ազատւել է ԱԳ նախարարի պաշտօնից, 16-11-2020
  364. - armeniasputnik - Եւս 71 զոհ. ՊԲ–ն նահատակւած զինծառայողների նոր ցանկ է հրապարակել, 17-11-2020
  365. armeniasputnik - Գորիս-Շուշի ճանապարհից անհայտ կորած քաղաքացիների թւում ՀՀ քաղաքացիներ կան. Արցախի ՄԻՊ, 17-11-2020
  366. shantnews -Արցախից Հայաստան է տեղափոխւել 3191 գլուխ կենդանի, 17-11-2020
  367. shantnews - Ռուս խաղաղապահները բացել են Ստեփանակերտը Հայաստանի հետ կապող Լաչինի միջանցքը, 17-11-2020
  368. Ազատութիւն ալիք - Ադրբեջանին յանձւելիք տարածքներից հեռացող մարդիկ քանդում ու հրկիզում են իրենց տները, 17-11-2020
  369. shantnews - Իսպանիայի Կոնգրեսն ընդունեց ԼՂ հումանիտար օգնութիւն ուղարկելու եւ Ատրպէյանին զէնքի վաճառքը դադարեցնելու Ինյառիտուի միջնորդութիւնը, 17-11-2020
  370. armeniasputnik-Պատերազմական օրերին մասնագիտական պարտքը կատարելիս 15 բժիշկ է զոհւել
  371. Ազատութիւն կայան - Արցախի ՊՆ-ն հրապարակել է զոհւած եւս 71 զինծառայողների անուններ, 17-11-2020
  372. armradio.am - Ատրպէյճանի հսկողութեան տակ է անցել նաեւ «Ղարաբաղ կարպետ»-ի Շուշիի արտադրամասը՝ ամբողջ գոյքով, գորգերով, հումքով, 18-11-2020
  373. shantnews - Ստեփանակերտ է վերադարձել եւս 502 փախստական, 18-11-2020
  374. «Լրագիր լուրեր - Մարտունիի եւ Շուշիի ուղղութիւններում շարունակւել են անյայտ կորածների որոնման եւ զոհւածների մարմինների դուրսբերման աշխատանքները, 18-11-2020»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2023-10-18-ին։ արտագրուած է՝ 2020-11-18 
  375. armeniasputnik - «Կատարօ» գինու գործարանը «կազմ ու պատրաստ» մնացել է թշնամու տիրապետութեան տակ, 18-11-2020
  376. Ազատութիւն - Արա Այվազեանը նշանակւել է արտաքին գործերի նախարար, 18-11-2020
  377. armeniasputnik - Եւս 81 անուն. Արցախի պաշտպանութեան մարտերում նահատակւածների նոր ցանկ է հրապարակւել, 18-11-2020
  378. armeniasputnik - Շուրջ 250 զինծառայողի դի մնում են չճանաչւած, 18-11-2020
  379. Ազատութիւն կայան - Կիւմրիում ապաստանած շուրջ 50 արցախցիներ Ստեփանակերտ մեկնեցին, 19-11-2020
  380. shantnews - ՊԲ-ն հրապարակել է նահատակւած եւս 28 զինծառայողի անուն ԱՐՑԱԽ, 20-11-2020
  381. armeniasputnik - Ստեփանակերտում սկսել են աշխատել խանութները, վարսավիրանոցները, հանրային տրանսպորտը, 20-11-2020
  382. 24news - Նոյեմբերի 14-ից ռուս խաղաղապահների ուղեկցութեամբ Ստեփանակերտ է վերադարձել 2600 բնակիչ, 20-11-2020
  383. Ազատութիւն կայան - Երէկ Արցախ են վերադարձել եւս 1235 փախստականներ, 20-11-2020
  384. hy.armradio.am - Ամարասի վանական համալիրը կը մնայ հայկական կողմը, 20-11-2020
  385. armeniasputnik - Արայիկ Յարութիւնեանն էլ հրաժեշտ տւեց պաշտօնին, յայտնի է` ով կը փոխարինի նրան, 23-11-2020
  386. armeniasputnik -Մարտունու Բերդաշէնում մարդկանց այգիների միջով սահման են գծում. հայկական կողմից մարդ չկայ, 23-11-2020
  387. armeniasputnik - Մէկ օրում 2334 փախստական Հայաստանից Ղարաբաղ են վերադարձել, 23-11-2020
  388. armeniasputnik - Որոնք են Ադրբեջանի վերահսկողութեան տակ անցած արցախեան 121 հայաբնակ համայնքները, 23-11-2020
  389. armenpress - Աւելի քան 50 000 արցախցի վերադարձել է Արցախ. նախարար Ժիրայր Միրզոեանը մանրամասնում է ծրագրերը, 25-11-2020
  390. lurer.com - Հպարտ քաղաքացիները՝ կրկին խաբւած. 170 միլիոն դոլարի ոդիսականը, 25-11-2020

Արտաքին յղումներ Խմբագրել

  1. Միջազգային իրաւունք հայ.՝ 
  2. Պատերազմի կանոններ(ֆր.)
  3. greekcitytimes.com Յոյները, որոնք Արցախ եւ Հ․Հ․ կ'ապրին, կը կռուին հայերուն կողքին(անգլերէն)
  4. Պարգեւ արք․ Մարտիրոսեան(անգլերէն)
  5. ant1news.gr - “Special Report”. Նիքոլաս Վաֆիատիսը Արցախի սահմանագծին վրայ(յունարէն)
  6. bbc.com - Լեռնային Ղարաբաղ․ Գետնայարկերուն մէջ զաւակ կը մեծցնենք, ու ապա զինուոր կը ղրկենք(անգլերէն)
  7. Ինչպես կորցրինք Շուշին. բացառիկ տեսանիւթ, որը պատմում է քաղաքի վերջին ճակատամարտի մասին
  8. bild.de - Ծուլօրէն դիտեցինք այս պատերազմը, PAUL RONZHEIMER, 10-11-2020 (անգլերէն)
  9. Ազատութիւն TV . Տեսերիզ- Հայաստանի Նախագահի հարցազրոյցը լրագրողներուն հետ, 13-11-2020, -2:20:23
  10. Ազատութիւն TV . Տեսերիզ - Այսօր կէսօրից հետո ռուս խաղաղապահները մտան Քարվաճառի շրջան, հաղորդում է «Ազատության» թղթակիցը Դադիվանքի քահանան՝ Տէր ՅովհաննԷսը, պնդում է՝ ինքը չի հեռանալու տարածքից, 13-11-2020
  11. hetq.am - Արցախն այսօր, լուսանկարներ Յակոբ Պօղոսեան, 19:43, 13 նմբ 2020
  12. Հայերուն պարտութիւնը, մեզ աւելի կը մօտեցնէ Էրտողանի ծրագիրներուն, Փանաղիոթոփուլոս Փանոս, 11-11-2020(յունարէն)
  13. moderndiplomacy.eu - Հայերուն դէն փրքազերիական բռնայարձակումը անպատիժ պէտք չէ մնայ, 13-11-2020, Uzay Bulut(անգլերէն)
  14. le figaro.fr - Հայերուն համար զինադադարը սրտայոյզ դէպք մըն է ներկայի եւ ապագային համար, Paul Sugy, 13-11-2020(ֆր.)
  15. onalert.gr - Մ․Ա․Կ․ի տեղեկագրութիւնը Արցախի վերաբերեալ, «կ'այրէ» Թուրքիան, աղբիւր՝ YeniSafak 13-11-2020(անգլերէն)
  16. kosmodromio.gr - Իրականութիւնը, Պատերազմը եւ Արցախը․ 12-11-2020(յունարէն)
  17. Տեսերիզ․ ԱԱԾ-ն յայտնում է Նիկոլ Փաշինեանի դէմ մահափորձի նախապատրաստման մասին
  18. Տեսերիզ․ Քարվաճառցիները դառնութեամբ կտրում են իրենց տնկած ծառերը, միայն թէ չմնայ թշնամուն. տեսանիւթ 15-11-2020
  19. Ազատ Օր․ Հայ գիտնականն ու բանակը՝ Արեգ Դանագուլեան, միջուկային ֆիզիկոս, Մասաչուսէցի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (MIT), էջ 7, 18-11-2020
  20. armeniasputnik - Միայն զինւորի խիզախութեամբ յաղթանակի չեն հասնում. Հայաստանի ռազմական սխալները Ղարաբաղում, Ալեքսանդր Խրոլենկօ, 18-11-2020